Η νέα ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αρνηθεί τη «σωτηρία»
Tου
Γιάννη Βαρουφάκη
Σύμφωνα με την κοινά αποδεκτή άποψη, η Ελλάδα, αν θέλει να μείνει στη ζώνη του ευρώ, οφείλει να υποταχθεί στους όρους και τις προϋποθέσεις που έχει συμφωνήσει με αντάλλαγμα τη «σωτηρία» της. Είμαι πεπεισμένος ότι, για μια ακόμη φορά, η κοινά αποδεκτή γνώμη είναι βαθύτατα εσφαλμένη, και ότι η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα που έχει η Ελλάδα για να παραμείνει στην ευρωζώνη, είναι να θέσει υπό αμφισβήτηση τους όρους της συμφωνίας «σωτηρίας». Στην πραγματικότητα, αυτό θα ήταν επίσης προϋπόθεση επιβίωσης της ευρωζώνης.
Ας δούμε πώς έχουν τα αναμφισβήτητα γεγονότα:
Το ελληνικό κράτος που χρεοκοπεί, δανείστηκε στα μέσα Μαΐου 4,2 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο σωτηρίας, κατόπιν μετέφερε αμέσως το ποσό στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να εξοφλήσει τα ελληνικά ομόλογα που η ΕΚΤ είχε αγοράσει στο παρελθόν, σε μια μάταιη προσπάθεια να ανεβάσει τις τιμές τους. Αυτό το νέο δάνειο αύξησε σημαντικά το ελληνικό χρέος, αλλά εξασφάλισε στην ΕΚΤ ένα όφελος 840 εκ. ευρώ.
Την ίδια εβδομάδα, η ισπανική κυβέρνηση που αντιμετώπιζε δημοσιονομικές δυσχέρειες, έδινε τεράστια κεφάλαια στις ισπανικές τράπεζες. Την ίδια στιγμή, για να χρηματοδοτήσει την κυβέρνηση της Μαδρίτης, η ΕΚΤ δεχόταν να παραχωρήσει (με επιτόκιο 1%) σημαντικά δάνεια στις ιβηρικές τράπεζες, οι οποίες τα ξαναδάνεισαν στον σωτήρα τους, δηλαδή το ισπανικό κράτος, με επιτόκια που συχνά ξεπερνούν το 6%.
Για να «επιτραπεί» στις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Ισπανίας να δανειστούν τα ποσά που σχετίζονται με τις πράξεις που περιγράψαμε προηγούμενα, η ΕΚΤ και η Κομισιόν απαίτησαν από αυτές να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους με ένα άγριο περιορισμό των δαπανών, πράγμα που με μαθηματική ακρίβεια θα μείωνε το εθνικό εισόδημα, από το οποίο ωστόσο θα πρέπει να αφαιρεθεί η δαπάνη για την εξυπηρέτηση των παλαιών και πρόσφατων δανείων.
Τα μέσα επιτόκια της ευρωζώνης είναι υψηλότερα, κατά 1,5% το λιγότερο, από τα επιτόκια που ισχύουν στις χώρες που έχουν υψηλότερα επίπεδα χρέους, όπως το Ενωμένο Βασίλειο.
Η γερμανίδα καγκελάριος υποστηρίζει δικαιολογημένα ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε την παγίδα του χρέους συσσωρεύοντας ακόμη περισσότερα χρέη. Παίρνοντας, πάντως, υπόψη τα σημεία 1, 2 και 4, βλέπουμε ότι συνιστούν μια τυπική κατάσταση όπου προστίθεται χρέος πάνω στο χρέος. Τα αναξιόχρεα κράτη είναι υποχρεωμένα να δανείζονται για να τροφοδοτούν μια κεντρική τράπεζα, η οποία δανείζει αναξιόχρεες τράπεζες, οι οποίες δέχονται κεφάλαια από την πλευρά αναξιόχρεων κρατών και την ίδια στιγμή τους δανείζουν ένα τμήμα των χρημάτων που οι ίδιες έχουν δανειστεί από την κεντρική τράπεζα! Είναι συνετή και αυστηρή διαχείριση αυτή, μπροστά στην οποία οφείλει να υποταχθεί η Ελλάδα; Ή μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε έναν μηχανισμό που έχει πια παραλογιστεί;
Να σπάσει ο φαύλος κύκλος
Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει οπωσδήποτε να σπάσει. Διαφορετικά, η ευρωζώνη θα καταλήξει όπως η Λατινική Ένωση, σαν μια υποσημείωση σε μια σελίδα του βιβλίου της ιστορίας του μέλλοντος. Ποιος όμως θα πατήσει αυτό το σωτήριο κουμπί της «αποσύνδεσης»; Είναι σε θέση ο πρόεδρος Ολάντ να σπάσει το φαύλο κύκλο; Αφήνοντας κατά μέρος το ζήτημα της καλής θέλησης, ο νέος πρόεδρος πιέζεται από την κατάσταση των δημοσίων οικονομικών της Γαλλίας και από την κατηγορία σύμφωνα με την οποία η κριτική που ασκεί στη λιτότητα δεν είναι παρά ένα «στρατήγημα», για να υποχρεώσει τη Γερμανία να χρηματοδοτήσει τις γαλλικές «usines a gaz».
Εδώ είναι που θα μπορούσε η επόμενη ελληνική κυβέρνηση να κάνει την είσοδό της στη σκηνή και να αναλάβει το ρόλο του διακόπτη που σπάει τη συνέχεια του φαύλου κύκλου. Ας υποθέσουμε ότι ο νέος έλληνας πρωθυπουργός κάνει κάτι πρωτότυπο: λέει την αλήθεια! Απευθύνεται στους ευρωπαίους εταίρους μας λέγοντάς τους ότι, ακόμη κι αν κάθε άνδρας, γυναίκα ή παιδί τσακίζονταν να σεβαστούν τις δεσμεύσεις που έχει υπογράψει η Ελλάδα σε αντάλλαγμα για τη «σωτηρία» της, το ποσοστό επί του ΑΕΠ του εθνικού χρέους θα παρέμενε σε εκρηκτική τροχιά, που καταλήγει με βεβαιότητα στην επονείδιστη έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Και, κατόπιν, τους δηλώνει ότι η Ελλάδα δεν θα δανειστεί ούτε ένα ευρώ στο εξής από την τρόικα, μέχρις ότου τεθεί σε εφαρμογή ένα ορθολογικό σχέδιο. Και ότι αυτό το σχέδιο θα πρέπει να εφαρμοστεί σε όλες τις χώρες μέλη, αντί να επιφυλάσσεται μια θέση προνομιακή για την Ελλάδα με έξοδα της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας κ.λπ. Και, τέλος, ότι μέχρι να εφαρμοστεί ένα τέτοιο σχέδιο, η Ελλάδα θα προσπαθήσει με τα πενιχρά μέσα της να διατηρήσει τη θέση της στους κόλπους της ευρωζώνης, αναστέλλοντας προσωρινά κάθε καταβολή των υποχρεώσεων της προς τους πιστωτές.
Να επιλέξει η Ευρώπη
Η Ευρώπη είτε θα αγνοήσει αυτή την έκκληση της Ελλάδας προς τη λογική και θα δώσει εντολή στην ΕΚΤ να την εγκαταλείψει στην τύχη της, είτε θα επιλέξει να «εξευρωπαΐσει» τις τράπεζες σε όλη την ευρωζώνη, να εξευρωπαΐσει τα επενδυτικά προγράμματα και να εξευρωπαΐσει μέσω των ευρωομολόγων ένα μέρος του χρέους των χωρών μελών.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι προτείνω να εκβιάσει η Ελλάδα την Ευρώπη; Και βέβαια όχι. Από πότε το να λες την αλήθεια και να αρνείσαι να δεχτείς δάνεια που δεν μπορείς να ξεπληρώσεις, είναι εκβιασμός; Υιοθετώντας μια τέτοια θέση αρχών, η Ελλάδα θα ενεργήσει σαν ένας ευρωπαίος πολίτης και θα προσφέρει σε ηγέτες όπως ο πρόεδρος Ολάντ μια θαυμάσια ευκαιρία να αναχαιτίσει τη γάγγραινα που κατατρώει σήμερα το σώμα και την ψυχή της Ευρώπης.
Δημοσιεύτηκε στη «Λε Μοντ» (25/5)
