Επισκέπτης
Παγγαία
Για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι δεδομένη η εικόνα του πλανήτη με τις σπαρμένες ηπείρους στην υδάτινη μάζα των ωκεανών. Ωστόσο, ο πατέρας της θεωρίας της μετατόπισης των ηπείρων, ο γερμανός μετεωρολόγος Άλφρεντ Βέγκενερ, συγκέντρωσε γεωγραφικά, γεωλογικά και παλαιοντολογικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερήπειρο, την Πανγαία ή Παγγαία. Καθώς ο πυθμένας των θαλασσών απλώθηκε εξαιτίας τεκτονικών ανακατατάξεων, η Παγγαία διαχωρίστηκε και οι ήπειροι άρχισαν να απομακρύνονται μεταξύ τους, παίρνοντας τελικά τη σημερινή τους θέση. Η υπόθεση του Βέγκενερ έμεινε κλειδωμένη στο ντουλάπι ως το 1968, οπότε τα εμπειρικά στοιχεία που αντλήθηκαν από τους πυθμένες των ωκεανών αποδυνάμωσαν τα παλιά γεωλογικά μοντέλα και η θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων έγινε το κύριο ρεύμα κατανόησης της γεωλογικής δομής της Γης.
Εικόνα με κίνηση που δείχνει την διάσπαση της Παγγαίας και τον σχηματισμό των ηπείρων.
Οι διαχωρισμένες ήπειροι της Παλαιοζωικής Εποχής, χωρισμένες από την υπερήπειρο της Ροδινίας (η οποία είχε δημιουργηθεί πριν 1100 εκατομμύρια χρόνια), περίπου 650 εκατομμύρια χρόνια, κατά τη Βένδια περίοδο, επανενώθηκαν κατά τη διάρκεια της Παλαιοζωικής για να σχηματίσουν την Παγγαία, κατά τη διάρκεια της Δεβόνιας και της Λιθανθρακοφόρου περιόδου, πριν από 350 εκατομμύρια χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, η Παγγαία συγκεντρώθηκε από τη σύγκρουση τριων συγκεκριμένων τμημάτων, της Γκοντβάνα, της Λαυρασίας (ονομάζεται και Ευραμερική) και της Σιβηρίας, κατά τη διάρκεια της Πέρμιας και Λιθανθρακοφόρου περίοδου, δηλαδή 350-260 εκατομμύρια χρόνια πριν. Διάφορα μικρότερα τμήματα, ειδικά της Ν.Α. Ασίας, ήταν τα τελευταία της συγκέντρωσης.
Στην αρχική σύγκρουση μεταξύ της Γκοντβάνα και των βόρειων ηπείρων, η Νότια Αμερική έπεσε πάνω στην Κεντρική Αμερική. Για αυτό άλλωστε θεωρείται πως η σύγχρονη Ισπανία και η κεντρική Γαλλία είναι κομμάτια της Βενεζουέλας. Η Παγγαία ολοκληρώθηκε στην Κουνγκούρια περίοδο, (προς το τέλος της πρώιμης Πέρμιας). Η Γκοντβάνα μεταφέρθηκε 3.500 χλμ. δυτικά σε σχέση με τις βόρειες μάζες ξηράς, έως ότου η Αφρική συνενώθηκε με τη Βόρεια Αμερική στην Νόρια περίοδο, (Ύστερη Τριάσια), δημιουργώντας το κλασικό σχήμα της Παγγαίας. Η Παγγαία έμεινε ανέπαφη για 250-300 εκατομμύρια χρόνια, για να απλωθεί και πάλι από την πρώιμη έως τη μέση Κρητιδική, περίπου πριν 130-100 εκατομμύρια χρόνια. Όμως, για ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της η υπερήπειρος ήταν στην πραγματικότητα μια σειρά μεγάλων νησιών, που χωρίζονταν μεταξύ τους από ρηχές ηπειρωτικές θάλασσες.
Κατά τον ίδιο τρόπο η υπερήπειρος δε διαχωρίστηκε αμέσως, αλλά μάλλον διαιρέθηκε σε μικρότερα ηπειρωτικά τμήματα σε τρεις κύριες φάσεις. Η πρώτη φάση συνέβη στη μέση Ιουράσιο, περίπου πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια. Μετά από έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Βόρειας Αμερικής και της Β.Δ. ακτής της Αφρικής, άνοιξε ο Κεντρικός Ατλαντικός Ωκεανός, καθώς η Βόρεια Αμερική κινήθηκε βορειοδυτικά. Από τούτη την κίνηση δημιουργήθηκε ο Κόλπος του Μεξικού, καθώς η Βόρεια Αμερική μετακινήθηκε από τη Νότια. Την ίδια στιγμή στην άλλη πλευρά της Αφρικής εκτεταμένες ηφαιστειακές εκρήξεις κατά μήκος των παρυφών της Αν. Αφρικής και της Μαδαγασκάρης έγιναν ο προπομπός για το σχηματισμό του Δ. Ινδικού Ωκεανού.
Κατά τη διάρκεια της Μεσοζωικής εποχής η Βόρεια Αμερική και η Ευρασία αποτελούσαν μια μάζα γης, αυτή που γνωρίζουμε ως Λαυρασία. Καθώς άνοιξε ο Κεντρικός Ατλαντικός Ωκεανός, η Λαυρασία περισrράφηκε στη φορά των δεικτών του ρολογιού, στέλνοντας τη Βόρεια Αμερική βόρεια και την Ευρασία νότια. Οι ξυλάνθρακες που αφθονούσαν στην ανατολική Ασία κατά την πρώιμη Ιουρασική, αντικαταστάθηκαν από ερήμους και αποθέσεις άλατος κατά την ύστερη Ιουρασική, καθώς η Ασία μετακινείτο από την υγρή εύκρατη ζώνη στις ξηρές υποτροπικές ζώνες. Αυτή η κυκλική δεξιόστροφη κίνηση της Λαυρασίας οδήγησε, επίσης, στην έμφραξη της Τηθύος, ενός μεγάλου ωκεανού σε σχήμα V, που τελικά χώρισε τη Λαυρασία απ' τη νότια υπερήπειρο της Γκοντβάνα.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι δεδομένη η εικόνα του πλανήτη με τις σπαρμένες ηπείρους στην υδάτινη μάζα των ωκεανών. Ωστόσο, ο πατέρας της θεωρίας της μετατόπισης των ηπείρων, ο γερμανός μετεωρολόγος Άλφρεντ Βέγκενερ, συγκέντρωσε γεωγραφικά, γεωλογικά και παλαιοντολογικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερήπειρο, την Πανγαία ή Παγγαία. Καθώς ο πυθμένας των θαλασσών απλώθηκε εξαιτίας τεκτονικών ανακατατάξεων, η Παγγαία διαχωρίστηκε και οι ήπειροι άρχισαν να απομακρύνονται μεταξύ τους, παίρνοντας τελικά τη σημερινή τους θέση. Η υπόθεση του Βέγκενερ έμεινε κλειδωμένη στο ντουλάπι ως το 1968, οπότε τα εμπειρικά στοιχεία που αντλήθηκαν από τους πυθμένες των ωκεανών αποδυνάμωσαν τα παλιά γεωλογικά μοντέλα και η θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων έγινε το κύριο ρεύμα κατανόησης της γεωλογικής δομής της Γης.
Εικόνα με κίνηση που δείχνει την διάσπαση της Παγγαίας και τον σχηματισμό των ηπείρων.
Οι διαχωρισμένες ήπειροι της Παλαιοζωικής Εποχής, χωρισμένες από την υπερήπειρο της Ροδινίας (η οποία είχε δημιουργηθεί πριν 1100 εκατομμύρια χρόνια), περίπου 650 εκατομμύρια χρόνια, κατά τη Βένδια περίοδο, επανενώθηκαν κατά τη διάρκεια της Παλαιοζωικής για να σχηματίσουν την Παγγαία, κατά τη διάρκεια της Δεβόνιας και της Λιθανθρακοφόρου περιόδου, πριν από 350 εκατομμύρια χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, η Παγγαία συγκεντρώθηκε από τη σύγκρουση τριων συγκεκριμένων τμημάτων, της Γκοντβάνα, της Λαυρασίας (ονομάζεται και Ευραμερική) και της Σιβηρίας, κατά τη διάρκεια της Πέρμιας και Λιθανθρακοφόρου περίοδου, δηλαδή 350-260 εκατομμύρια χρόνια πριν. Διάφορα μικρότερα τμήματα, ειδικά της Ν.Α. Ασίας, ήταν τα τελευταία της συγκέντρωσης.
Στην αρχική σύγκρουση μεταξύ της Γκοντβάνα και των βόρειων ηπείρων, η Νότια Αμερική έπεσε πάνω στην Κεντρική Αμερική. Για αυτό άλλωστε θεωρείται πως η σύγχρονη Ισπανία και η κεντρική Γαλλία είναι κομμάτια της Βενεζουέλας. Η Παγγαία ολοκληρώθηκε στην Κουνγκούρια περίοδο, (προς το τέλος της πρώιμης Πέρμιας). Η Γκοντβάνα μεταφέρθηκε 3.500 χλμ. δυτικά σε σχέση με τις βόρειες μάζες ξηράς, έως ότου η Αφρική συνενώθηκε με τη Βόρεια Αμερική στην Νόρια περίοδο, (Ύστερη Τριάσια), δημιουργώντας το κλασικό σχήμα της Παγγαίας. Η Παγγαία έμεινε ανέπαφη για 250-300 εκατομμύρια χρόνια, για να απλωθεί και πάλι από την πρώιμη έως τη μέση Κρητιδική, περίπου πριν 130-100 εκατομμύρια χρόνια. Όμως, για ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της η υπερήπειρος ήταν στην πραγματικότητα μια σειρά μεγάλων νησιών, που χωρίζονταν μεταξύ τους από ρηχές ηπειρωτικές θάλασσες.
Κατά τον ίδιο τρόπο η υπερήπειρος δε διαχωρίστηκε αμέσως, αλλά μάλλον διαιρέθηκε σε μικρότερα ηπειρωτικά τμήματα σε τρεις κύριες φάσεις. Η πρώτη φάση συνέβη στη μέση Ιουράσιο, περίπου πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια. Μετά από έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Βόρειας Αμερικής και της Β.Δ. ακτής της Αφρικής, άνοιξε ο Κεντρικός Ατλαντικός Ωκεανός, καθώς η Βόρεια Αμερική κινήθηκε βορειοδυτικά. Από τούτη την κίνηση δημιουργήθηκε ο Κόλπος του Μεξικού, καθώς η Βόρεια Αμερική μετακινήθηκε από τη Νότια. Την ίδια στιγμή στην άλλη πλευρά της Αφρικής εκτεταμένες ηφαιστειακές εκρήξεις κατά μήκος των παρυφών της Αν. Αφρικής και της Μαδαγασκάρης έγιναν ο προπομπός για το σχηματισμό του Δ. Ινδικού Ωκεανού.
Κατά τη διάρκεια της Μεσοζωικής εποχής η Βόρεια Αμερική και η Ευρασία αποτελούσαν μια μάζα γης, αυτή που γνωρίζουμε ως Λαυρασία. Καθώς άνοιξε ο Κεντρικός Ατλαντικός Ωκεανός, η Λαυρασία περισrράφηκε στη φορά των δεικτών του ρολογιού, στέλνοντας τη Βόρεια Αμερική βόρεια και την Ευρασία νότια. Οι ξυλάνθρακες που αφθονούσαν στην ανατολική Ασία κατά την πρώιμη Ιουρασική, αντικαταστάθηκαν από ερήμους και αποθέσεις άλατος κατά την ύστερη Ιουρασική, καθώς η Ασία μετακινείτο από την υγρή εύκρατη ζώνη στις ξηρές υποτροπικές ζώνες. Αυτή η κυκλική δεξιόστροφη κίνηση της Λαυρασίας οδήγησε, επίσης, στην έμφραξη της Τηθύος, ενός μεγάλου ωκεανού σε σχήμα V, που τελικά χώρισε τη Λαυρασία απ' τη νότια υπερήπειρο της Γκοντβάνα.
Για περισσότερες πληροφορίες: