Άχρηστες αλλά ενδιαφέρουσες πληροφορίες!

Το πείραμα της Ισλανδίας

Μέχρι σήμερα η ισλανδία είναι ελάχιστα γνωστή στον υπόλοιπο κόσμο. η «χώρα των πάγων» λίγα είχε να επιδείξει και στο χώρο της υψηλής τεχνολογίας.γι'αυτό πολλοί εξεπλάγησαν όταν ο ελβετικός γίγαντας της φαρμακευτικής Roche ανακοίνωσε μια συμφωνία 200 εκατομμυρίων δολαρίων με την άγνωστη μέχρι τότε εταιρία deCode Genetics, η οποία είχε ένα χρόνο ζωής αλλά δεν είχε προϊόντα, ούτε καν πελάτες.
www.decode.com/]http://www.decode.com/[/url]
Η ιστοσελιδα της εταιρίας

Τι ζητούσε η Roche στην μακρινή Ισλανδία; Η απάντηση βρίσκεται στους 270.000 κατοίκους της χώρας αυτής που στην συντριπτική τους πλειοψηφίας είναι ξανθοί και έχουν γαλανά μάτια. Οι Ισλανδοί απόγονοι των Νορβηγών και Κελτών εποίκων του 930 μ.Χ. μετά από μια σειρά ιστορικών συγκυριών πρέπει να είναι από τους ελάχιστους πλέον πληθυσμούς στη γη χωρίς σοβαρές επιμειξίες. Προέρχονται όλοι από το ίδιο μικρό γκρουπ των πρώτων εποίκων. Η πανούκλα τον 15ο μ.Χ. αιώνα σκότωσε τα 2/3 των κατοίκων. Τον 18ο αιώνα μετά από έκρηξη ηφαιστείου ο πληθυσμός αποδεκατίστηκε. Όλα αυτά, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το νησί είναι εξαιρετικά απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο δημιούργησαν ένα πληθυσμό «γενετικά καθαρό».

Για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις αυτή η γενετική καθαρότητα είναι ένας πραγματικός θησαυρός, αφού γίνεται ευκολότερο για αυτές να βρουν στατιστικά ποια γονίδια ευθύνονται για ποιες ασθένειες. Είναι στην ουσία σαν να εξετάζουν μια τεράστια οικογένεια 270.000 ανθρώπων (κυριολεκτικά, αφού και ο τηλεφωνικός κατάλογος της χώρας κατηγοριοποιείται με τα μικρά ονόματα πρώτα) και βρίσκοντας τις γενετικές διαφορές ανακαλύπτουν τα ένοχα γονίδια.

Το 1997 o Ισλανδικής καταγωγής Kari Stefansson, τότε καθηγητής ιατρικής του Harvard, συγκέντρωσε το αρχικό κεφάλαιο των 12 εκατ. δολαρίων και ξεκίνησε την deCode με στόχο να μελετήσει 25-35 κοινές ασθένειες. Η μελέτη γίνεται με την συνεργασία της συντριπτικής πλειοψηφίας των γιατρών και νοσοκομείων της χώρας, οι οποίοι παίρνουν δείγμα γενετικού υλικού κάθε ασθενούς που εξετάζουν και το στέλνουν στα εργαστήρια της εταιρίας. Αν κάποιος κάτοικος δεν θέλει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα πρέπει να συμπληρώσει αίτηση άρνησης. Οι διανοητικά ασθενείς, τα μωρά και οι νεκροί (αφού δεν μπορούν να συμπληρώσουν τη σχετική φόρμα) υπολογίζονται σε εκείνους που αποδέχονται τη σχετική ρύθμιση. Η ίδια η ισλανδική κυβέρνηση με νόμο που πέρασε πέρυσι έδωσε στην deCode Genetics το δικαίωμα να φτιάξει και να εκμεταλλευτεί εμπορικά την βάση δεδομένων με το γενετικό υλικό όλων των κατοίκων της χώρας!

Η τελευταία αυτή απόφαση ξεσήκωσε ένα κύμα διαμαρτυριών περισσότερο στον έξω κόσμο και λιγότερο στην Ισλανδία, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των κομμάτων και του λαού δείχνει να στηρίζουν την απόφαση: σε πρόσφατη δημοσκόπηση 75% των Ισλανδών λένε ναι στο γενετικό φακέλωμα τους δίνοντας την ευκαιρία στον Kari Stefansson να δηλώσει: «ο λόγος που υπάρχει σήμερα ιατρική είναι γιατί οι γονείς μας και οι παππούδες μας υποστήριξαν και μετείχαν σε ιατρικές έρευνες. Είμαι πεπεισμένος ότι οι περισσότεροι άνθρωποι του πλανήτη θέλουν να κάνουν θυσίες σε ότι αφορά τα προσωπικά τους δεδομένα για να έχουμε εξελιγμένη ιατρική. Από την άλλη πλευρά όμως ο Ιατρικός σύλλογος της Ισλανδίας άσκησε αυστηρή κριτική στην κυβερνητική αυτή απόφαση «γιατί αποτελεί σοβαρή παραβίαση του απορρήτου των ιδιωτικών στοιχείων και υπονομεύει την εμπιστευτική σχέση ιατρού - ασθενούς. Από την άλλη πλευρά δημιουργήθηκε ένας σύλλογος πολιτών αντιτιθέμενων στο γενετικό φακέλωμα ο πρόεδρος του οποίου Petur Hauksson δηλώνει: «Το σύστημα ιατρικών πληροφοριών της Ισλανδίας εμπορικοποιείται και η γενετική μας κληρονομιά γίνεται αγαθό προς πώληση.» Η οργάνωση ονόματι Mannvernd ετοιμάζεται να προσφύγει στο συνταγματικό δικαστήριο της χώρας για να προσβάλει την απόφαση.

Όπως και να έχει το ζήτημα πάντως το πείραμα της Ισλανδίας ανοίγει ένα μεγάλο κύκλο συζητήσεων γύρω από το θέμα της γενετικής ηθικής. «Η Ισλανδία δίνει μια ευκαιρία στον κόσμο να σκεφτεί πράγματα που δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να αναλογιστεί πριν», δήλωσε ο καθηγητής νομικής του Πανεπιστημίου της Βοστόνης George Annas. «Είναι μια καλή ευκαιρία να ανοίξει στον κόσμο αυτός ο διάλογος.»

Tο πρώτο αφορά την υποχρέωση (περίπου) όλων των κατοίκων να συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο πείραμα. Nαι μεν υπάρχει η ασφαλιστική δικλείδα ότι αν κάποιος δεν θέλει να μπει στις βάσεις γενετικών δεδομένων της εταιρίας πρέπει να υποστεί μια γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά ελάχιστοι θα μπουν στον κόπο.

Tο δεύτερο είναι η σιωπηρή συγκατάθεση όλων εκείνων που δεν μπορούν να υπογράψουν τις σχετικές δηλώσεις: νεκροί, μωρά, διανοητικά ασθενείς. Όλοι αυτοί εκ πρoοιμίου θεωρούνται ότι συγκατατίθενται στον γενετικό τους έλεγχο.

Tο τρίτο αφορά το ποιός θα καρπωθεί τα οφέλη αυτής της έρευνας. Eίναι σαφές ότι βραχυχρόνια οι επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας που γίνονται στην μακρινή Iσλανδία (στην οποία, σημειωτέον το μισό της AEΠ εξαρτάται από την αλιεία) θα ευνοήσουν την εθνική της οικονομία, άρα κατά κάποιο τρόπο όλους τους κατοίκους. Πρόβλημα όμως θα παρουσιαστεί όταν και αν αυτή η έρευνα θα φέρει αποτελέσματα, π.χ. ένα νέο φάρμακο. Tότε οι δότες των γονιδίων δεν πρόκειται να έχουν κανένα όφελος.

Tο τέταρτο είναι σοβαρότερο. Aφορά το γενετικό υλικό και τις σχέσεις των ατόμων μέσα στην ίδια την οικογένεια. Aν κάποιος αρνηθεί τον γενετικό έλεγχο, αλλά ο αδελφός του συμμετάσχει, η άρνηση του πρώτου ακυρώνεται. H εταιρία στην ουσία θα έχει το γενετικό προφίλ ακόμη κι εκείνων που έχουν αρνηθεί.

Aν μάλιστα συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι η γενετική ομοιογένεια είναι που κάνει κατάλληλη Iσλανδία για αυτού του είδους το πείραμα, τότε ακόμη και οι μισοί κάτοικοι αν αρνηθούν δεν έχουν καμία ελπίδα προστασίας των προσωπικών γενετικών δεδομένων. «Δεν πρέπει να εξετάζουμε την νομοθεσία υπό το πρίσμα των καλών που θα επιφέρει αν εφαρμοστεί σωστά, αλλά υπό το πρίσμα των δεινών που θα επιφέρει αν εφαρμοστεί λάθος», είχε πει ο πρώην αμερικανός πρόεδρος Lynton B. Johnson, και είχε δίκιο.

 

Πόσο αποτελεσματικά είναι τα μαγνητικά βραχιόλια;

Μια βρετανική έρευνα της Ιατρικής Σχολής Peninsula απέδειξε ότι τα μαγνητικά βραχιόλια καταπραΰνουν πράγματι τον πόνο σε άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα. Σ’ ένα διπλό τυφλό πείραμα, διαπιστώθηκε ότι σε μια ομάδα ασθενών με αρθρίτιδα στο γόνατο ή στο ισχίο οι πόνοι υποχώρησαν σημαντικά, σε σχέση με μια άλλη ομάδα, που υπεβλήθη σε αγωγή με βραχιόλι placebo. Οι επιστήμονες συμπέραναν ότι το βραχιόλι έχει πράγματι αποτέλεσμα, χωρίς όμως να γνωρίζουν το γιατί.

Παρά το γεγονός ότι τα μαγνητικά βραχιόλια φαίνεται να έχουν θετικά αποτελέσματα, οι Βρετανοί επιστήμονες τονίζουν ότι πολλά ερωτήματα δεν έχουν ακόμη απαντηθεί. Για παράδειγμα, είναι άγνωστο ποια μαγνητική δύναμη είναι η καλύτερη ή πόσο συχνά θα πρέπει να φορά κανείς το βραχιόλι για να έχει αποτέλεσμα. Γι αυτό, θα πρέπει να γίνουν περισσότερα και ευρύτερης κλίμακας πειράματα, πριν οι επιστήμονες μπορέσουν να κάνουν συστάσεις σχετικά με τη χρήση των μαγνητικών βραχιολιών.

 

Από πόσο μακριά φαίνεται ο Ήλιος;

Στην πράξη, αυτό εξαρτάται από τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι πιθανοί παρατηρητές. Αν υποθέσουμε ότι πρόκειται για κάποιον εξωγήινο πολιτισμό που διαθέτει όργανα αντίστοιχα με τα καλύτερα που υπάρχουν στη Γη, η απάντηση είναι ότι ο Ήλιος, θεωρητικά, θα ήταν δυνατό να παρατηρηθεί από απόσταση που ισούται με τη διάμετρο του Γαλαξία μας – δηλαδή, περίπου 100.000 έτη φωτός. Αυτό σημαίνει ότι ο Ήλιος θα μπορούσε να φαίνεται και από την απέναντι πλευρά του Γαλαξία μας, αν η πυκνότητα της μεσοαστρικής σκόνης και των άστρων στο γαλαξιακό επίπεδο δεν εμπόδιζε τις παρατηρήσεις.

Αν όμως διαθέτει κανείς μόνο τα μάτια του, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στον Πλούτωνα, τον εξώτερο γνωστό πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, ο Ήλιος παραμένει το πιο φωτεινό άστρο στον ουρανό, αλλά η ένταση της φωτεινότητάς του έχει ήδη μειωθεί τόσο πολύ, που αυτός αρχίζει να μοιάζει με τα άλλα άστρα.

Αν βρισκόταν κανείς κοντά σε κάποιο από τα γειτονικά μας άστρα, σε μια απόσταση 5 έως 6 ετών φωτός, ο Ήλιος δε θα ξεχώριζε ιδιαίτερα στον ουρανό. Θα ήταν, μάλιστα, μόλις ορατός.

 

Πώς λειτουργεί μία λατέρνα;

Η λειτουργία της βασίζεται στην περιστροφή ενός τύμπανου που φέρει καρφιά. Με τον κατάλληλο μηχανισμό μπορούμε να επιτύχουμε το άνοιγμα αυλών ή την έλξη χορδισμένων μεταλλικών ελασμάτων. Ο πρώτος τύπος είναι ο αρχαιότερος, ενώ ο δεύτερος ο πιο διαδεδομένος. Η λατέρνα έγινε πολύ δημοφιλής στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα. Στην Ελλάδα, αν και δεν θεωρείται παραδοσιακό μουσικό όργανο, διαδόθηκε ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα. Στους κυλίνδρους της, από τον προηγούμενο αιώνα έως τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν εγγραφεί και δημοτικές μελωδίες, παράλληλα με τις εκάστοτε μουσικές επιτυχίες, αντιπροσωπευτικές του κλίματος της εποχής.

 

Πόσες χώρες υπάρχουν στον κόσμο;

Το ακριβές σύνολο εξαρτάται από το ποια εδάφη και περιοχές με μερική ανεξαρτησία θα συμπεριλάβει κανείς στη μέτρηση. Ο συνολικός αριθμός, ωστόσο, είναι περίπου 200. Ο ΟΗΕ έχει 191 κράτη-μέλη, αλλά υπάρχουν κράτη όπως το Βατικανό και το Πουέρτο Ρίκο, που δεν είναι μέλη του.

 

Γιατί οι Κινέζοι τρώνε με ξυλάκια;

Τα κινέζικα ξυλάκια ήταν γνωστά από τη δυναστεία των Σανγκ (1700-1027 π.Χ.) στην ανατολική και στη βορειοανατολική Κίνα, αλλά πιθανώς να είναι ακόμη παλιότερα.
Η εξάπλωσή τους οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι ο πληθυσμός της Κίνας αυξανόταν τόσο πολύ, που παρουσιάστηκε έλλειψη ξυλείας, λόγω των αυξημένων αναγκών.

Γι’ αυτό, έπρεπε να βρουν μεθόδους μαγειρικής και σκεύη κουζίνας που θα εκμεταλλεύονταν και την παραμικρή πολύτιμη θερμίδα ενέργειας. Έτσι, το γουόκ ήταν ιδανικό για κάτι τέτοιο, μια που όλα τα συστατικά κόβονταν σε μικρά κομμάτια και ψηνόταν αμέσως. Τα μικρά κομμάτια ήταν τέλεια προσαρμοσμένα για να τα φάει κανείς με ξυλάκια. Ταυτόχρονα ταιριάζουν και με μια βασική αρχή της κινέζικης κουζίνας, όπου ελάχιστα σκεύη χρησιμοποιούνται σχεδόν για τα πάντα.

 

Πόσο μεγάλο είναι το μεγαλύτερο μαργαριτάρι;

Το Μάιο του 1934, βρέθηκε στις Φιλιππίνες, σε ένα γιγάντιο στρείδι, ένα μαργαριτάρι που ζύγιζε 6,4 κιλά. Δεν ήταν όμως απόλυτα στρογγυλό – ήταν ένας μεγάλος, ακανόνιστος σβόλος. Γι’ αυτό, το μαργαριτάρι πουλήθηκε «μόνο» 200 χιλιάδες δολάρια, όταν δημοπρατήθηκε το 1980.

 

Γιατί χαιρετάμε έτσι στο στρατό;

Ο στρατιωτικός τρόπος χαιρετισμού, με το δεξί χέρι τεντωμένο στο μέτωπο, έχει τις ρίζες του στο Μεσαίωνα. Την εποχή εκείνη, οι ιππότες σήκωναν την καλύπτρα του κράνους τους, για να δείξουν το πρόσωπό τους στους άλλους.

 

Γιατί τα μωρά κοιμούνται τόσο εύκολα στο αυτοκίνητο;

Πολλοί γονείς έχουν παρατηρήσει ότι τα ανήσυχα μωρά ηρεμούν σχετικά εύκολα όταν βρίσκονται σε ένα αυτοκίνητο που κινείται. Το φαινόμενο αυτό έχει μελετηθεί επιστημονικά σε πολλά πειράματα, στα οποία οι ερευνητές προσομοίωσαν το κούνημα ενός αυτοκινήτου εν κινήσει. Παρατηρήθηκε ότι τα μωρά φώναζαν πολύ λιγότερο. Η εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι ότι η κίνηση του αυτοκινήτου θυμίζει στα βρέφη το κούνημα στην αγκαλιά της μητέρας. Όταν ένα βρέφος –του οποίου το νευρικό σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως– κουνιέται, η κίνηση αυτή διεγείρει το αισθητηριακό του σύστημα και δίνει στο παιδί την εντύπωση ότι δεν είναι μόνο του και παραμελημένο.

 

Σε τι χρησιμεύει ο χαυλιόδοντας στη φάλαινα Ναρβάλ;

Επί μακρόν, ο χαυλιόδοντας της φάλαινας Ναρβάλ θεωρούνταν ένα μυστήριο της εξέλιξης, και προτάθηκαν πολλές θεωρίες σχετικά με το τι χρησιμεύει. Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν, ωστόσο, ότι ο χαυλιόδοντας είναι ένα υπερευαίσθητο αισθητήριο όργανο, το οποίο μπορεί να συλλέξει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες που επικρατούν στο νερό.

Ερευνητές του Harvard School of Dental Medicine των ΗΠΑ μελέτησαν το χαυλιόδοντα με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και ανακάλυψαν ότι περιέχει περίπου δέκα εκατομμύρια νευρικές ίνες, οι οποίες ξεκινούν από το εσωτερικό του και απολήγουν στην επιφάνεια. Χάρη σε αυτά τα νεύρα, η φάλαινα μπορεί να καταγράψει ακόμη και εξαιρετικά μικρές μεταβολές στη θερμοκρασία του νερού, την πίεση, και κυρίως τις συγκεντρώσεις σωματιδίων σε διάφορα βάθη. Αυτή ακριβώς η ικανότητα εντοπισμού σωματιδίων επιτρέπει στη φάλαινα να καταγράφει την αλατότητα του νερού, κάτι που προφανώς τη βοηθάει να επιβιώνει στο παγωμένο αρκτικό περιβάλλον. Επιπλέον, μπορεί να εντοπίζει σωματίδια, τα οποία είναι χαρακτηριστικά των ψαριών που αποτελούν την κύρια τροφή της.

Αυτή η ανακάλυψη είναι ενδεχομένως και το κλειδί ενός ακόμη μυστηρίου: Οι επιστήμονες εδώ και καιρό γνώριζαν ότι αυτές οι φάλαινες τρίβουν ή χτυπούν τους χαυλιόδοντες μεταξύ τους. Παλιότερα νομίζαμε ότι οι φάλαινες «ξιφομαχούσαν», για να λύσουν τις «διαφορές» τους, αλλά τώρα οι επιστήμονες του Harvard θεωρούν ότι, αφού οι χαυλιόδοντες είναι τόσο ευαίσθητοι, ίσως πρόκειται για κάποια άγνωστη μορφή επικοινωνίας.

 

Πόσο ψηλά στο βορρά φτάνει η δενδρογραμμή;

Βόρεια από ένα ορισμένο όριο δε φυτρώνουν δέντρα. Γιατί υπάρχει αυτό το όριο; Βρίσκεται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος σε όλη τη Γη;

Η δενδρογραμμή δεν είναι κάποια σαφώς καθορισμένη γραμμή, αλλά μια μεταβατική ζώνη, όπου τα δέντρα γίνονται όλο και λιγότερα, μέχρι τελικά να πάψουν να υπάρχουν. Το φαινόμενο οφείλεται, πιθανότατα, στο ότι η εποχή της βλάστησης βόρεια της δενδρογραμμής είναι τόσο σύντομη, που τα δέντρα δεν προλαβαίνουν να αναπτύξουν νέους βλαστούς. Το έδαφος είναι παγωμένο τους περισσότερους μήνες του χρόνου και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επικρατεί λειψυδρία, η οποία αναχαιτίζει αποτελεσματικά την ανάπτυξη των δέντρων – παρ’ όλο που υπάρχει άφθονο ηλιακό φως. Η θερμοκρασία το χειμώνα δεν έχει, πάντως, ιδιαίτερη σημασία, αφού ορισμένα είδη δέντρων επιβιώνουν και κάτω από τους -50 βαθμούς Κελσίου.

Το όριο βλάστησης των δέντρων δεν είναι το ίδιο γύρω από όλη την Αρκτική. Στη βόρεια Νορβηγία η θερμότητα από το Ρεύμα του Κόλπου έχει σαν αποτέλεσμα η δενδρογραμμή να βρίσκεται περίπου στον 70ο παράλληλο, ενώ στην ανατολική πλευρά του Hudson Bay στον Καναδά το όριο φτάνει μόλις στον 55ο παράλληλο, που στην Ευρώπη αντιστοιχεί, π.χ., στη Μόσχα. Οι περισσότεροι κλιματολόγοι πιστεύουν ότι η εποχή της βλάστησης τις επόμενες δεκαετίες θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια στην Αρκτική, λόγω της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας, γι’ αυτό και η δενδρογραμμή θα μετακινηθεί βορειότερα. Με τη βοήθεια προηγμένων υπολογιστικών μοντέλων, έχει βρεθεί ότι η επέκτασή της στις παράκτιες περιοχές θα είναι περίπου 50-100 χιλιόμετρα, ενώ στην ενδοχώρα του Καναδά θα μετακινηθεί μέχρι και 500 χιλιόμετρα βορειότερα.

 

Είναι η ζώνη των αστεροειδών ένας πλανήτης που εξερράγη;

Ο πρώτος αστεροειδής ανακαλύφθηκε τη νύχτα της παραμονής Πρωτοχρονιάς του 1800/1801 από τον Ιταλό αστρονόμο Giuseppe Piazzi. Ήταν η Δήμητρα (Ceres). Όταν όμως σύντομα εντοπίστηκαν και πολλοί άλλοι αστεροειδείς, θεωρήθηκε ότι αυτοί ήταν υπολείμματα ενός μεγάλου πλανήτη που καταστράφηκε, π.χ. με μια έκρηξη. Ωστόσο, το πρόβλημα που προέκυψε ήταν πως, αν αθροίζονταν οι μάζες όλων των γνωστών αστεροειδών, το σύνολο δε θα ξεπερνούσε το ένα χιλιοστό της μάζας της Γης. Οι περισσότεροι αστρονόμοι πιστεύουν πλέον ότι οι αστεροειδείς δεν είναι υπολείμματα κάποιου πλανήτη, αλλά πρώτη ύλη για έναν πλανήτη που ποτέ δε σχηματίστηκε. Οι εσωτερικοί πλανήτες του ηλιακού συστήματος έχουν ενδεχομένως σχηματιστεί από συσσωρεύσεις τέτοιων αστεροειδών, που ονομάζονται και πλανητοειδή – δηλαδή πετρώδες υλικό όλων των μεγεθών, που σχηματίστηκε από ύλη που υπήρχε σ’ έναν πρωτοπλανητικό δίσκο γύρω από το νεογέννητο Ήλιο πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Πέρα από τον Άρη, που είναι ο εξώτερος από τους πετρώδεις πλανήτες, τα πλανητοειδή δεν κατάφεραν ποτέ να ενωθούν σε ένα μεγαλύτερο ουράνιο σώμα, λόγω της βαρυτικής έλξης του Δία. Η έλξη που ασκεί ο Δίας διασκορπίζει συνεχώς τα υπάρχοντα σώματα και τα εμποδίζει να ενωθούν. Σήμερα γνωρίζουμε εκατοντάδες χιλιάδες αστεροειδείς, με μεγαλύτερο τη Δήμητρα, που η διάμετρός της πλησιάζει τα 1.000 χλμ.

 

Έχουν επιτυχία οι υιοθεσίες στο ζωικό βασίλειο;

Όταν ένα θηλυκό υιοθετεί το μικρό ενός άλλου είδους, αυτό οφείλεται κατά κανόνα στο ότι δεν ξεχωρίζει τη διαφορά. Πιστεύει, με άλλα λόγια, ότι το μικρό είναι δικό του. Αυτό συμβαίνει ειδικά όταν το θηλυκό μόλις έχει γεννήσει, και επομένως έχει ισχυρό κίνητρο για να φροντίσει ένα νεογέννητο. Ωστόσο, η υιοθεσία στέφεται με επιτυχία μόνο αν το μικρό δε μυρίζει ή συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από τα δικά της. Επιπλέον, θα πρέπει το μικρό να είναι κάπως μεγαλύτερο σε ηλικία, ώστε να μη χρειάζεται μητρικό γάλα. Απεναντίας, όταν η πιο σημαντική ανάγκη είναι η φροντίδα, τότε ακόμα και οι πιο απρόσμενες υιοθεσίες μπορούν να έχουν επιτυχία. Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα είναι ένας μικρός ιπποπόταμος, που υιοθετήθηκε από μια τεράστια χελώνα ηλικίας 120 ετών σε ένα πάρκο στην Κένυα. Τα ζώα είναι αχώριστα – κολυμπούν, τρώνε και κοιμούνται μαζί. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο λόγος για τον οποίο επέλεξαν το ένα το άλλο είναι ότι έχουν το ίδιο σκούρο γκρι χρώμα.

 

Πόσο κρέας έχει μια αγελάδα;

Αυτό εξαρτάται, φυσικά, από το βάρος της αγελάδας. Ανάλογα με τη ράτσα και την ηλικία, μια αγελάδα μπορεί να ζυγίζει από 250 μέχρι 1.000 κιλά. Και αφού περίπου το 50 τοις εκατό του βάρους του ζώου είναι κρέας που τρώγεται, μια αγελάδα δίνει μεταξύ 125 και 500 κιλών κρέας.

 

Πόσες χορδές υπάρχουν σ’ ένα πιάνο;

Σ’ ένα συνηθισμένο πιάνο υπάρχουν περίπου 230 χορδές, η κάθε μία από τις οποίες είναι τεντωμένη με μια δύναμη 75 κιλών. Άρα η συνολική δύναμη πάνω στις χορδές είναι περίπου 17 τόνοι. Ολόκληρη η τεράστια αυτή δύναμη στηρίζεται πάνω στο πολύ ισχυρό πλαίσιο του πιάνου.

 

Ποια είναι η πιο μακρινή βολή;

Το αντικείμενο που μπορεί να ριχτεί πιο μακριά εδώ στη Γη είναι ένα ειδικά κατασκευασμένο φρίσμπι, που λέγεται aerobie flying ring. Τo παγκόσμιο ρεκόρ είναι 406 μέτρα και ανήκει στον Erin Hemmings από το 2003. Αυτό που περιορίζει την απόσταση της βολής είναι η βαρύτητα και η αντίσταση του αέρα. Η βαρύτητα έλκει το αντικείμενο προς τα κάτω και η αντίσταση του αέρα το «φρενάρει». Χάρη, όμως, στην αεροδυναμική του κατασκευή, το φρίσμπι «πλέει» στον αέρα. Όπως ακριβώς το φτερό ενός αεροπλάνου λειτουργεί ανυψωτικά, έτσι και ένα φρίσμπι πετάει μακρύτερα στον αέρα απ’ ό,τι στο κενό. Η κατασκευή ενός aerobie flying ring βασίζεται στο κοινό φρίσμπι, αλλά δέχεται λίγο μικρότερη αντίσταση από τον αέρα. Ο δακτύλιός του είναι εξαιρετικά λεπτός, και η τρύπα στη μέση το κάνει να λειτουργεί σαν να έχει δυο ανυψωτικά πτερύγια. Η περιστροφή εξασφαλίζει σταθερότητα πτήσης και πορείας. Στον κλασικό αθλητισμό, το ακόντιο είναι το όργανο ρίψης με τη μεγαλύτερη εμβέλεια. Το επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ είναι 98,48 μέτρα και ανήκει στον Τσέχο Jan Zelezny από το 1996.

 

Γιατί τα μπαλόνια με ήλιον χάνουν πάντα αέριο;

Κι όμως, τα μπαλόνια ηλίου ξεφουσκώνουν γιατί έχουν τρύπες, όπως και τα άλλα μπαλόνια – η διαφορά είναι απλά στο μέγεθος της τρύπας. Τα μπαλόνια με ήλιον κατασκευάζονται κατά κανόνα από ένα είδος πλαστικού που αποτελείται από μεγάλες μοριακές αλυσίδες. Τα μόρια αυτά είναι αρκετά ασύμμετρα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμπιεστούν με 100 % πυκνότητα. Γι’ αυτό, δημιουργούνται εύκολα μικρές σχισμές, που όμως είναι πολύ μικροσκοπικές για να μπορούν να διαφύγουν από κει τα μόρια του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Αντίθετα, τα άτομα του ηλίου μπορούν να διαφύγουν, αν έρθουν σε επαφή με το άνοιγμα με τον κατάλληλο τρόπο. Έτσι, το ήλιο διαρρέει πολύ αργά, άτομο προς άτομο.

 

Πώς συμπεριφέρεται ένα κερί σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας;

Γεγονός είναι ότι οι αστροναύτες τόσο στα διαστημικά λεωφορεία όσο και στο διαστημικό σταθμό Mir έκαναν πειράματα με ζωντανή φλόγα. Τα αποτελέσματα όμως ήταν διαφορετικά απ’ ό,τι στη Γη. Τη στιγμή ακριβώς που άναβαν το κερί, η φλόγα είχε χρώμα ανοιχτό κίτρινο και σφαιρικό σχήμα. Μετά από 8-10 δευτερόλεπτα το κίτρινο χρώμα εξαφανιζόταν και η φλόγα γινόταν μπλε και έπαιρνε ημισφαιρικό σχήμα. Στη συνέχεια το ημισφαίριο αυτό μίκραινε σε μέγεθος και σε ένταση, μέχρι που το φως έσβηνε – κάτι που κατά κανόνα συνέβαινε μετά από λίγα λεπτά, ανάλογα, κάθε φορά, με τη σύσταση του κεριού και την περιεκτικότητα του αέρα σε οξυγόνο. Αυτό οφείλεται στο ότι η καύση δημιουργεί διοξείδιο του άνθρακα, που είναι πιο βαρύ από τον αέρα. Στη Γη, το διοξείδιο του άνθρακα πάει πάντα προς τα κάτω λόγω της βαρύτητας, αλλά σ’ ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα παραμένει γύρω από τη φλόγα, η οποία όλο και αδυνατίζει, μέχρι που τελικά σβήνει.

 

Μπορεί να θυμηθεί κανείς τα πρώτα του βήματα;

Μελέτες για τις πρώτες αναμνήσεις μας δείχνουν ότι οι περισσότερες αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία μέχρι και τα πρώτα χρόνια στον παιδικό σταθμό «σβήνονται» από τη μνήμη μας όταν γινόμαστε 10 ετών. Έτσι, τα τετράχρονα παιδιά μπορούν κάλλιστα να θυμούνται τι έγινε όταν ήταν 2 ετών, ενώ ένα δεκάχρονο παιδί έχει εξίσου λίγες αναμνήσεις από τη βρεφική και νηπιακή του ηλικία όσο και ένας ενήλικας.

Παρ’ όλο που κανονικά η μνήμη μας μπορεί να πάει πίσω μόνο ως τα 4 μας χρόνια, ενδέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις να θυμόμαστε και ακόμη παλιότερες εμπειρίες. Για παράδειγμα, άτομα που βίωσαν κάποιο σοβαρό ατύχημα στην ηλικία των 2-4 ετών, συνήθως θυμούνται το επεισόδιο αυτό και ως ενήλικες.

Υπάρχουν, ωστόσο, πολλές ενδείξεις ότι μπορεί κανείς να διατηρήσει πρώιμες αναμνήσεις αν τις ανακαλεί συχνά στη μνήμη του και μιλάει γι’ αυτές. Τα μικρά παιδιά, βέβαια, δε συνηθίζουν να σκέπτονται το παρελθόν, αλλά αν οι γονείς, για παράδειγμα, τα βοηθούν να θυμηθούν τα πρώτα τους βήματα μιλώντας συχνά γι’ αυτά, ίσως οι αναμνήσεις να μην παραδοθούν στη λήθη.

 

Τι είναι η τρύπα του όζοντος;

Το όζον είναι ένα αέριο το οποίο εμφανίζεται σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα της Γης και του οποίου το μόριο αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση όζοντος (περίπου το 90%) εμφανίζεται στην στρατόσφαιρα, σε ένα «στρώμα» το οποίο ξεκινά από τα 10 με 17 περίπου χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης και φτάνει έως και τα 50 χιλιόμετρα. Το στρώμα του όζοντος μεταβάλλεται από περιοχή σε περιοχή και ανάλογα με τις εποχές, ενώ επηρεάζει και επηρεάζεται από το κλίμα, καθώς ο μηχανισμός σχηματισμού του εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την υγρασία, τους ανέμους και τη περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε άλλες χημικές ενώσεις. Το όζον της στρατόσφαιρας αποτελεί τη μοναδική ασπίδα του πλανήτη μας ενάντια στις βλαβερές επιπτώσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ήλιου, η οποία είναι ιδιαίτερα επιζήμια για όλους τους έμβιους οργανισμούς. Χωρίς την ασπίδα του όζοντος, για παράδειγμα, τα κρούσματα καρκίνων του δέρματος, καταρράκτη και βλαβών του ανοσοποιητικού μας συστήματος θα πολλαπλασιάζονταν ραγδαία. Δυστυχώς, το όζον στη στρατόσφαιρα σιγά-σιγά καταστρέφεται από τις εκπομπές αερίων πάνω στη Γη όπως το διοξείδιο του άνθρακα και οι χλωροφθοράνθρακες (CFC). Περιοχές όπου το όζον έχει μειωθεί δραστικά έχει επικρατήσει να ονομάζονται «τρύπες του όζοντος» και για πρώτη φορά εντοπίστηκαν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 επάνω από την Ανταρκτική. Η πρώτη διεθνής προσπάθεια περιορισμού των CFC έγινε με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ το 1987, στο οποίο τέθηκαν συγκεκριμένοι στόχοι αναφορικά με το περιορισμό των χημικών ουσιών που αποδεδειγμένα καταστρέφουν το όζον της στρατόσφαιρας.