Η κούρσα των τεράστιων τηλεσκοπίων για την κατάκτηση του Διαστήματος
Οι επιστήμονες ετοιμάζουν τα σχέδια για το μεγαλύτερο, και πλέον δυνατό μηχάνημα που κατασκευάστηκε ποτέ, ικανό να διεισδύει στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος μέσα στο Διάστημα και πίσω στο χρόνο, από ποτέ άλλοτε.
Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια θα ζήσουμε μία μεγάλη κατασκευαστική έκρηξη, η οποία θα κοστίσει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Μεγάλη ώθηση θα δώσει και η μεγάλη τεχνολογική ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων, που επιτρέπουν στα τηλεσκόπια να βλέπουν πιο καθαρά από ποτέ. Ορισμένοι μάλιστα επιστήμονες συγκρίνουν τη νέα τεχνολογία στα τηλεσκόπια, με την αλλαγή από την αναλογική στην ψηφιακή τηλεόραση.
Είναι γεγονός, ότι τα νέα υπερσύγχρονα τηλεσκόπια θα παρέχουν ακόμη καλύτερες και πιο καθαρές φωτογραφίες από το τηλεσκόπιο Χαμπλ, που τέθηκε σε τροχιά το 1990 και για χρόνια θεωρούνταν το καλύτερο, καθώς οι φωτογραφίες του δεν ήταν επηρεασμένες από την ατμόσφαιρα της Γης. Τώρα όμως, ακόμη και επίγεια τηλεσκόπια μπορούν να διορθώσουν τα όποια προβλήματα.
Τα ονόματα των νέων τηλεσκοπίων που σχεδιάζουν οι επιστήμονες είναι χαρακτηριστικό του μεγέθους και της ανωτερότητάς τους σε σχέση με τα υπάρχοντα τηλεσκόπια που έχουν κατασκευάσει μέχρι σήμερα: Το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο του Μαγγελάνου, το Τηλεσκόπιο των Τριάντα Μέτρων και το Ευρωπαϊκό Υπερμεγέθες Τηλεσκόπιο. Σ' αυτά τα τρία τεράστια επίγεια τηλεσκόπια θα πρέπει να προστεθεί και το σούπερ μάτι της NASA, το διαστημικό τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ, που σχεδιάζεται να τεθεί σε τροχιά το 2013.
Οι επιστήμονες ευελπιστούν με αυτά τα γιγάντια τηλεσκόπια να αποκτήσουν τις πρώτες φωτογραφίες από πλανήτες που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα, να δουν αστέρια και πλανήτες να γεννιούνται και ίσως ν' αποκτήσουν και μία ιδέα για το τι συνέβη κατά τη γέννηση του Διαστήματος.
"Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για τα πρώτα στάδια του Διαστήματος», δηλώνει η διευθυντής των Παρατηρητηρίων Κάρνεγκι, Γουέντι Φρίντμαν, η οποία προΐσταται της επιτροπής που κατασκευάζει το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο του Μαγγελανου. «Αυτό το τηλεσκόπίο θα δει τη δημιουργία των πρώτων αστεριών, των πρώτων γαλαξίων, των πρώτων σουπερ νόβα και των πρώτων μαύρων τρυπών» προσθέτει η κ. Φρίντμαν.
Όταν οι επιστήμονες παρατηρούν μακρινά ουράνια αντικείμενα, τα βλέπουν όπως ήταν πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, καθώς χρειάζεται αρκετός χρόνος ώστε το φως να ταξιδέψει και να φτάσει στη Γη.
Τα σύγρχονα τηλεσκόπια μπορούν να δουν σε βάθος χρόνου ενός δισεκατομμυρίων ετών. Όμως τα νέα τηλεσκόπια θα είναι τόσο ισχυρά ώστε θα μπορούν να δουν μέχρι και 200 εκατομμύρια χρόνια μετά το Μπινγκ Μπανγκ, που υπολογίζεται ότι συνέβη πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Εκεί περιμένουν ότι βρίσκεται και όλη η δράση.
"Ελπιζουμε να πάρουμε απαντήσουμε στις παρακάτω τις ερωτήσεις: Είμαστε μόνοι στο Διάστημα; Ποια είναι η φύση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας στο Διάστημα;» σημειώνει ο αστρονόμος Χένρι Μπόφιν, που συνεργάζεται με το Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο.
Δύο νέες τεχνολογίες επέτρεψαν αυτότο καταπληκτικό κατόρθωμα. Η μία βασίζεται στα σύγχρονα λέιζερ και την ισχύ των υπολογιστών και η άλλη στην ελληνική και ρωμαϊκή τεχνοτροπία μωσαϊκών.
Η πρώτη τεχνολογία βασίζεται σε προσαρμοζόμενους φακούς, που επιτρέπουν στα τηλεσκόπια να ξεπερνούν τη διαστρέβλωση που προκαλείται από την ατμόσφαιρα της Γης. Οι προσαρμοζόμενοι φακοί σ' ένα λέιζερ που δημιουργεί ένα τεχνητό άστρο, ή έναν αστερισμό στον ουρανό.
Οι αστρονόμοι εξετάζουν τα ψεύτικα άστρα και χρησιμοποιούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για να υπολογίσουν τη διαστρέβλωση που προκαλεί η ατμόσφαιρα τη συγκεκριμένη ώρα. Στη συνέχεια προσαρμόζουν τους καθρέφτες, που λειτουργούν όπως τα γυαλιά μυωπίας. Η προσαρμογή συμβαίνει αυτόματα εκατοντάδες φορές το δευτερόλεπτο.
Η τεχνολογία αυτή εφαρμόστηκε αρχικά σε μικρότερα τηλεσκόπια, ενώ ήταν δύσκολα να δουλέψουν για τα μεγάλα παρατηρητήρια. Η πρώτη επιτυχημένη εφαρμογή έγινε το 2003 στα δίδυμα τηλεσκόπια του Παρατηρητηρίου Κεκ της Χαβή το 2003, το οποίο χρειάστηκε εννέα χρόνια για να κατασκευαστεί.
Το δεύτερο επίτευγμα αφορά που επιτρέπει την κατασκευή μεγάλων καθρεπτών. Αντί να τοποθετείται ένας γιγάντιος καθρέφτης, ο οποιός είναι δύσχρηστος και περιορίζεται από το μέγεθος, οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν τώρα μιρκότερους καθρέφτες και τους ενώνουν.
Ο Τζέρι Νέλσον, επιστήμονας που εργάζεται στο Παρατηρητήριο Κεκ και δουλεύει στη κατασκευή του Τηλεσκοπίου των Τριάντα Μέτρων, είναι πρωτοπόρος αυτής της τεχνικής και αναφέρει ότι η ιδέα προέκυψε από τον τρόπο που συνέθεταν οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι τα μωσαϊκά στα μπάνια τους.
Στο νέο τηλεσκόπιο θα χρησιμοποιηθούν 492 μικροί καθρέφτες αντί 36 που χρησιμοποιούν τώρα. Στην αστρονομία όσο μεγαλύτερος είναι ένας καθρέφτης, τόσο μεγαλύτερο είναι το φως που αιχμαλωτίζεται από το Διάστημα. Το Παρατηρητήριο Κεκ διαθέτει τα τελευταία 15 χρόνια τους μεγαλύτερους καθρέφτες στον κόσμο με διάμετρο 10 μέτρων.
Την πρωτιά αυτή θα τη χάσει όμως μέσα στην επόμενη δεκαετία και θα μετατραπεί στο συγγενή - νάνο των νέων τηλεσκοπίων - μεγαθηρίων.
Το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο του Μαγγελάνου είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας έξι αμερικανικών πανεπιστημίων, ενός κολλέγιου της Αυστραλίας, του Αστροφυσικού Παραητηρίου Σμιθσόνιαν και του Ιδρύματος Κάρνεγκι στην Ουάσιγκτον και θα κατασκευαστεί στην περιοχή Λας Καμπάνας της Χιλής. Το τηλεσκόπιο θα είναι έτοιμο το 2016 περίπου και προβλέπεται να έχει καθρέφτη με διάμετρο 24,38 μέτρα, ενώ θα κοστίσει περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια.
Για το Τηλεσκόπιο των Τριάντα Μέτρων συνεργάζονται το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και ο Σύνδεσμος Πανεπιστημίων του Καναδά για την Έρευνα στο Διάστημα. Στόχος τους είναι να κατασκευάσουν έναν καθρέφτη με διάμετρο 29,87 μέτρα έως το 2018. Το κόστος αναμένεται να φτάσει τα 780 εκατομμύρια δολάρια.
Το Ευρωπαϊκό Υπερμεγέθες Τηλεσκόπιο είναι σύμπραξη μίας ομάδας ευρωπαϊκών χωρών, με την ονομασία το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο του Νότου, η οποία διαθέτει ήδη ένα τηλεσκοπιο στη Χιλή και επιδιώκει να αποκτήσει ένα καινούργιο τηλεσκόπιο που θα έχει καθρέφτη με διάμετρο 42 μέτρα. Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν το έργο να έχει τελειώσει ως το 2018, δεν έχουν όμως αποφασίσει για την τοοθεσία του. Το κόσος του νέου τηλεσκοπίου θα φτάνει τα 1,17 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο θα είναι το μεγαλύτερο από τα νέα παρατηρητήρια και θα είναι τόσο ισχυρό ώστε θα βλέπει 20 έως 100 φορές πιο καθαρά από τα σύγχρονα τηλεσκόπια. Μάλιστα, το τηλεσκόπιο Χαμπλ που έθεσε τις νόρμες για τις καθαρές αστρονομικές φωτογραφίες, θα χάσει πολύ γρήγορα το γοητρό του, υποστηρίζουν οι επιστήμονες.
Τέλος, στο χορό της κατασκευής νέων τηλεσκοπιών μπαίνει και η NASA και το τηλεσκόπιο Γουέμπ, το οποίο έχει σχεδιαστεί να ταξιδέψει 1,45 εκατομμύρια χιλιόμετρα έξω από την τροχιά της Γης, όπου δεν θα έχει τα εμπόδια της γήινης ατσμόσφαιρας. Παρόλα αυτά, θα χρησιμοποιειται η τεχνολογία των μικρών καθρεπτών, εξαιτίας της διακύμανσης της θερμοκρασίας στο Διάστημα. Ο καθρέφτης του Γουέμπ θ' αποτελείται από 18 τμήματα και θα είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από τον Χαμπλ. Το κόστος του διαστημικού τηλεσκοπίου υπολογίζεται στα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Εν τω μεταξύ, όσο καιρό θα περιμένουν οι επιστήμονες τα νέα τηλεσκόπια, στη Χιλή παρατηρείται πραγματικός οργασμός κατασκευής τηλεσκοπίων. Η λατινοαμερικανκή χώρα θεωρείται ο πλέον κατάλληλος τόπος για την τοποθέτηση τηλεσκοπίων, σε σχέση με τη Χαβάη και την Αριζόντα, όπου βρίσκονται σήμερα μερικά από τα σημαντικότερα παρατηρητήρια. Το 2014 θα εγκαινιαστεί στη Χιλή το Μεγάλο Συνοπτικό Ερευνητικό Τηλεσκόπιο αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποιό θα τραβάει συνεχώς σε ταινία περίπου 20 εκατομμύρια ουράνια αντικείμενα και θα εξερευνά νέους στόχους για τα νέα τηλεσκόπια που θα κατασκευαστούν. Επιπλέον, στη Χιλή κατασκευάζεται κι ένα μεγάλο παρατηρητήριο αστρικών ραδιοκυμάτων, με το όνομα ALMA, που θα εξερευνά το Διάστημα μ' έναν διαφορετικό τρόπο.
Απ' ότι φαίνεται η Γη μπαίνει σε μια νέα εποχή της εξερεύνησης του Διαστήματος, με τρόπο μάλιστα δυναμικό. Οι επιστήμονες έχουν θέσει ως στόχο να εξερευνήσου και ν' αποκαλύψουν τα κρυμμένα μυστικά του Διαστήματος, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Χρησιμοποιούν τις πιο συγχρονες τεχνολογίες, έτσι ώστε να εντοπίσουν τα καινούργια αντικείμενα μελέτης τους και να εκπλήξουν το κοινό με εντυπωσιακές φωτογραφίες και νέες πληροφορίες.
με πληροφορίες από AP
