ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΣ
(Σημ: βλέπε επίσης εδώ και εδώ)
Εταίρες κατά την αρχαιότητα εκαλούντο οι γυναίκες εκείνες, οι οποίες απαλλαγμένες των δεσμών του γάμου, ζούσαν ελευθέρως εκ το εμπορίου των θέλγητρων των. Ό όρος εταίρα, συνώνυμος του όρου πόρνη, απετελούσε ευφημισμό χρησιμοποιηθέντα κατά πρώτον υπό των Αθηναίων, ήταν ανάλογος προς τον όρο amica των
Ρωμαίων και δεν σήμαινε, όπως πιστεύτηκε υπό τίνων, ιδιαιτέρα τινά κατηγορία προνομιούχο στη τάξει των γυναικών, οι οποίες χρηματίζονταν εκ των φυσικών των θέλγητρων.
Εξ όλων των πόλεων της Ελλάδος η ονομαστότερα δια τον αριθμό, την ωραιότητα και την πολυτέλεια των εταιρών της ήταν η Κόρινθος. Χάρις στην κεντρική της θέση η αφνειός Κόρινθος αποτελούσε το ερωτικό εντευκτήριο πλήθους ξένων πλουσίων και άσωτων εμπόρων και ναυτιλλομένων, εξ ου προήλθε και η γνωστή παροιμία: «οὐ παντὸς ἀνδρός εἰς Κόρινθον ἔσθ ὁ πλοῦς» (Στράβ. VIII, 6, 20). Οι γνωστότερες όμως και ενδοξότερες εταίρε είναι οι των Αθηνών. Η δημοσία συναναστροφή των περισσοτέρων εξ αυτών μετά πολιτικών ανδρών, καλλιτεχνών, ποιητών, φιλοσόφων κλπ. τις συνέδεσε με το όνομα των φίλων των και τις κατέστησε ενδόξους. Αφ ετέρου ο θρύλος, ο οποίος ήδη από της αρχαιότητος σχηματίσθηκε περί το όνομα της Ασπασίας, συνετέλεσε πολύ στο να προσδώσει εξαιρετική αίγλη εις ολόκληρη την τάξη ων κοινών γυναικών. Ούτως επιστεύθη ότι όλες οι εταίρες είχαν τας αναμφισβήτητους αρετές της Ασπασίας και των ολίγων ανταξίων αυτής γυναικών. Εις την πραγματικότητα όμως οι περισσότερες και μορφώσεως και πνεύματος στερούντο, και το μόνον προτέρημα, στο οποίο στήριζαν την ελπίδα τής επιτυχίας των, ήταν η φυσική των καλλονή.
Η ακμή του εταιρισμού στην Αθήνα άρχεται από των τελών του Ε΄ αιώνος και επιφέρει μεγάλη κρίση στο γάμο, ο όποιος, θεωρούμενος έως τότε ως καθήκον κάθε πολίτου και ως θεμέλιο της κοινωνίας, αρχίζει να προσβάλλεται πανταχόθεν. Η κωμωδία της εποχής, εκπροσωπούσα την κρατούσαν γνώμη, τον σατυρίζει ανηλεώς, οι δε νέοι τον αποφεύγουν δια τον φόβο των βαρών, των ανησυχιών και των φροντίδων, τις οποίες συνεπάγεται» Οι περισσότεροι εκ των συγγραφέων και καλλιτεχνών τής εποχής ταύτης αντί να νυμφευθούν προτιμούσαν να διατηρούν κατά το μάλλον ή ήττον διαρκείς σχέσεις μετά εταίρες. Είναι γνωστές οι σχέσεις του Πραξιτέλους μετά τής Φρύνης, του Αρίστιππου μετά της Λαΐδας, του Μενάνδρου μετά τής Γλυκέρας, του Διφίλου μετά τής Γναθαίνης, του Επικούρου μετά της Λεόντιον κλπ.
Οι εταίρες δύνανται να διαιρεθούν σε πλείστες κατηγορίας. Την τελευταία εξ αυτών αποτελούσαν οι γυναίκες εκείνες, οι οποίες ζούσαν στους τόπους της επισήμου πορνείας. Η ίδρυση οίκων ανοχής ανάγεται στους χρόνους του Σόλωνος, ο οποίος θεώρησε απαραίτητο την πορνεία διά την εξασφάλιση των εντίμων γυναικών από τις επιθέσεις των άγαμων (Αθήναιος IΓ΄, 569 D). Το αντίτιμο εκάστης επισκέψεως στους οίκους τούτους, οι όποιοι καλούντο πορνεῖα, οἰκήματα, ἐργαστήρια, παιδισκεῖα, κασαυρεῖα, ήταν ένας οβολός. Εκτός των επισήμων τούτων ιδρυμάτων υπήρχαν και πολλά άλλα διατηρούμενα υπό Ιδιωτών, ανδρών ή γυναικών, ξένων, μετοίκων ή απελεύθερων, καλουμένων πορνοβοσκῶν. Οι γυναίκες των οίκων τούτων ανήκαν στην ιδιοκτησία του κυρίου των και ήσαν δουλικής καταγωγής, προωρισμένα εκ παιδικής ηλικίας διά το επάγγελμα τούτο, ή είχαν εκπέσει σε δουλεία λόγω εκθέσεως ή λόγω αρπαγής των υπό πειρατών ή πολεμίων. Οι γυναίκες αυτές κατείχαν υψηλοτέρα σχετικά θέση ή αι των δημοσίων οίκων.
ʼλλην ιδιαιτέρα και πολυάριθμο τάξη εταιρών αποτελούσαν οι ορχηστρίδες, οι αυλητρίδες, οι καθαρίστριες, οι ψάλτριες, οι σμαβυκίστρες, οι οποίες προσκαλούμενες στα συμπόσια έτερπαν με την τέχνη και τα Φυσικά των θέλγητρα τους ευωχούμενους. Καθόλου ειπείν οι καλλιτέχνιδες αυτές αποτελούσαν ιδιοκτησία ενός κυρίου , ο οποίος τις εκπαίδευε και τας ενοίκιαζε σε ιδιώτες. Μερικές όμως εξ αυτών ήσαν απελεύθεροι, εξακολουθούσαν δι ίδιο λογαριασμό το διπλοΰν επάγγελμα, το όποιον είχαν ως δούλες (Λουκιαν. Εταιρ. Διαλ. 15, 2).