Τα γκρίζα σενάρια για την ελληνική οικονομία
Οι προβλέψεις για το χρέος, την ύφεση, τη χρεοκοπία και τη διάσωση, αλλά και για την πιθανή ανάκαμψη
ΤΑΣΟΣ ΜΑΝΤΙΚΙΔΗΣ | Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010
Αν και η ελληνική οικονομία αποτελεί μόλις το 2,7% της ευρωζώνης, ενώ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας δεν ξεπερνά το 4% του συνολικού χρέους των χωρών της ζώνης του ευρώ, καθώς στις προθεσμιακές αγορές η πιθανότητα χρεοκοπίας της χώρας μας ανήλθε στο 35% εκτοξεύοντας το κόστος δανεισμού, το «ελληνικό πρόβλημα» πήρε διεθνείς διαστάσεις.
Η κλιμάκωση εξάλλου του αισθήματος ανησυχίας στις αγορές είναι δυνατόν να αναστραφεί μόνο μέσω της λήψης δραστικών οικονομικών μέτρων ή μέσω μιας διάσωσης της χώρας στο πλαίσιο της ευρωζώνης, καθώς το οικοδόμημα του ευρώ- το οποίο θεωρείται πολιτικό και όχι οικονομικόείναι απίθανο να αφεθεί στην «τύχη του». Εξάλλου και ο οικονομικός αντίκτυπος άμεσα δεν θα ήταν αμελητέος, καθώς ελληνικοί τίτλοι αξίας 280 δισ. ευρώ βρίσκονται σε ποσοστό 73% σε ξένα χαρτοφυλάκια, την ώρα που κατά τη χρεοκοπία της Ρωσίας, το 1998, και της Αργεντινής, το 2001, το χρέος τους δεν ξεπερνούσε τα 51 δισ. ευρώ και τα 57 δισ. ευρώ, αντιστοίχως.
Στα γκρίζα σενάρια που εξετάζουν πάντως οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές σε σχέση με την πορεία της ελληνικής οικονομίας και του «ελληνικού προβλήματος», οι αναφορές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα πιθανών εξελίξεων, ενώ δεν λείπουν και οι φωνές που προτείνουν αγορές «εδώ και τώρα» ελληνικών ομολόγων.
Οι οικονομολόγοι Εlga Βartsch, Daniele Αntonucci και Σπ. Ανδρεόπουλος της Μorgan Stanley δημιούργησαν τρία σενάρια για την πορεία της ελληνικής οικονομίας: στο βασικό τους σενάριο (πιθανότητα 60%), η ύφεση του 2009 (-1,2%) διευρύνεται εξαιτίας της δημοσιονομικής προσαρμογής το 2010 (-2%), με τη χώρα να επανέρχεται σε θετικό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (0,5%) το 2011. Το δημοσιονομικό έλλειμμα υποχωρεί στο 9% του ΑΕΠ εφέτος και στο 6% το 2011 και το δημόσιο χρέος αυξάνει στο 121,7% του ΑΕΠ και στο 127,7% του ΑΕΠ αντιστοίχως τις δύο χρονιές.
Στο απαισιόδοξο σενάριο (πιθανότητες 20%) η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε μια τριετή περίοδο ύφεσης, καθώς δεν αντέχει το σοκ της σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής. Το ΑΕΠ συρρικνώνεται κατά 3,5% το 2010 και κατά 1,5% το 2011, οδηγώντας εν μέρει σε κοινωνικές αναταραχές, αλλά και σε μια σύντομη περίοδο αποπληθωρισμού.
Στο αισιόδοξο σενάριο, τέλος (πιθανότητες 20%), η οικονομία συρρικνώνεται το 2010 όσο και πέρυσι (1,2%) για να αυξηθεί με ρυθμό 1,5% το 2011. Παρά το γεγονός ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα περιορίζεται, η επιβράδυνση της ανάπτυξης είναι μικρότερη απ΄ ό,τι αναμενόταν, απόρροια της ατελούς εφαρμογής των μέτρων λιτότητας.
Η οικονομολόγος Christel Αranda -Ηassel της Credit Suisse παρατηρεί ότι την περίοδο 2000- 2008, τότε που η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας κυμαινόταν κατά μέσον όρο στο 7,3%, ενώ η χώρα απολάμβανε ελκυστικά επιτόκια δανεισμού, δεν καταβλήθηκαν προσπάθειες ώστε να μειώσουμε τα ελλείμματα.
Τώρα που το ονομαστικό ΑΕΠ κινείται γύρω στο μηδέν και το κόστος δανεισμού εκτοξεύτηκε, τα πράγματα έχουν δυσκολέψει. Σύμφωνα με το βασικό της σενάριο, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα κορυφωθεί περίπου στο 130% του ΑΕΠ την περίοδο 2012 - 2013. Στο αρνητικό της σενάριο, η ύφεση της οικονομίας και μια ενδεχόμενη κοινωνική αναταραχή, αλλά και το αυξημένο κόστος δανεισμού, θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν το χρέος στο μη αποδεκτό 200% του ΑΕΠ ως το 2015, ενώ στο θετικό της σενάριο η επιτυχής δημοσιονομική προσαρμογή, οι καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης και η επανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας επιτρέπουν μια αποκλιμάκωση του ελληνικού χρέους στο 100% του ΑΕΠ το ίδιο διάστημα.
Ο Jean-Ρierre Durante της Ρictet εκτιμά ότι η ελληνική οικονομία έχει διολισθήσει σε έναν κλασικό φαύλο κύκλο, καθώς η έλλειψη εμπιστοσύνης των αγορών σημαίνει υψηλότερα κόστη δανεισμού, επιβράδυνση της ανάπτυξης και μειωμένα έσοδα, κάτι που οδηγεί σε νέα ελλείμματα, αυξάνοντας εκ νέου τη δυσπιστία των αγορών.
Αυτό μπορεί τελικά να καταλήξει σε χρεοκοπία, αν και τότε το κόστος για το ευρωπαϊκό εγχείρημα θα είναι υψηλό, καθώς οι αγορές θα αρχίσουν να κάνουν λόγο για το «γερμανικό ευρώ», το «ιρλανδικό ευρώ», το «πορτογαλικό ευρώ» ή το «ισπανικό ευρώ», κ.λπ.
Μπορεί λοιπόν η Ελλάδα να εξαπάτησε την Ευρώπη από την αρχή, επιβιβαζόμενη σαν «λαθρεπιβάτης στο πλοίο της ΟΝΕ», κατά την Ρictet, εν τούτοις ακόμη και στο ακραίο σενάριο, το κόστος διάσωσής της παραμένει μικρότερο από αυτό της κατάρρευσής της, αφού σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το κόστος δανεισμού θα σημείωνε άνοδο και σε άλλα μέρη της ευρωζώνης.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη της ΒofΑ Μerrill Lynch Guillaume Μenuet και η ομάδα του κατέγραψαν τέσσερα σενάρια: στο πιο πιθανό, η Ελλάδα τα καταφέρνει μετά βίας μεν, αλλά με τις δικές της δυνάμεις δε. Στο δεύτερο, η Ελλάδα θα χρειαστεί τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στο τρίτο έχουμε μια ελεγχόμενη πτώχευση εντός της ευρωζώνης και στο τέταρτο, και εξαιρετικά απίθανο, η πτώχευση συνοδεύεται και με έξοδο από την ευρωζώνη.
O Steven Μajor, CFΑ, στρατηγικός αναλυτής της ΗSΒC Βank plc, συνιστούσε πάντως στους επενδυτές να χτίσουν μακροχρόνιες θέσεις στα ελληνικά ομόλογα. «Μην περιμένετε, αγοράστε ελληνικά ομόλογα τώρα, καθώς διακινούνται σήμερα 25% κάτω από την αξία τους» ανέφερε.
Σήμερα θεωρούμαστε από όλους μια οικονομία με σβηστές μηχανές, διπλά ελλείμματα και ελάχιστη αξιοπιστία, ενώ το ερώτημα αφορά πλέον στο κατά πόσον τελικώς θα τα καταφέρουμε μόνοι μας· μια ενδεχόμενη «ευρωπαϊκή διάσωση» με αυστηρότατους κανόνες επιτήρησης ωστόσο αποτελεί τον «από μηχανής θεό» που πραγματικά επιθυμούμε...