Η ιστορία των ασθενειών

[iuakoya]

Ποιο ζώο σκοτώνει τους περισσότερους ανθρώπους;

Η επαφή των ανθρώπων με την άγρια φύση, ενέχει κινδύνους. Ο θάνατος μιας 22χρονης Αμερικανίδας έπειτα από επίθεση λιονταριού σε πάρκο του Γιοχάνεσμπουργκ στην Ν. Αφρική, έφερε στο προσκήνιο αυτούς τους κινδύνους. Ωστόσο, αν και οι επιθέσεις από λιοντάρια σε ανθρώπους είναι εξαιρετικά τρομακτικές, ταυτόχρονα είναι και κάτι αρκετά σπάνιο. Όπως αναφέρει ο Independent, κάθε χρόνο, λιγότεροι από 100 άνθρωποι σκοτώνονται από τον βασιλιά της ζούγκλας. Οπότε, ποιο είναι το πιο επικίνδυνο ζώο; Ποιο αφαιρεί τις περισσότερες ζωές;

 

[iuakoya]

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πάνω από 725.000 άνθρωποι χάνουν την ζωή τους από ασθένειες που τους μεταδόθηκαν από τσίμπημα κουνουπιού. Αν δεν έχετε εντυπωσιαστεί ακόμα, μάθετε ότι τουλάχιστον 200 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν παρουσιάσει έντονα προβλήματα από την ελονοσία, εν των οποίων 600.000 έχουν πεθάνει.

Παλαιότερο γράφημα, όπου φαίνεται η... εγκληματική υπεροχή του κουνουπιού.

 

[iuakoya]

Ελονοσία...

Η ελονοσία είναι λοιμώδης ασθένεια που προκαλείται από πρωτόζωα που παρασιτούν στα ερυθροκύτταρα των οργανισμών. Είχε παρατηρηθεί ότι η νόσος ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη γύρω από ελώδεις περιοχές, εξ ου και το όνομά της. Διεθνώς αποκαλείται μαλάρια. Κατά κύριο λόγο, η ασθένεια μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα ενός θηλυκού κουνουπιού του γένους Ανωφελές. Το τσίμπημα εισάγει τα παράσιτα από το σάλιο του κουνουπιού μέσα στο ανθρώπινο αίμα. Τα παράσιτα προσβάλλουν το ήπαρ, όπου ωριμάζουν και αναπαράγονται. Η ελονοσία προκαλεί συμπτώματα που συνήθως περιλαμβάνουν πυρετό, κούραση, εμετούς και πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται 10 με 15 ημέρες μετά το τσίμπημα...

 

[iuakoya]

Η ελονοσία δύναται να προκαλέσει ίκτερο, επιληπτικές κρίσεις, κώμα ή και θάνατο. Σε άτομα που δεν έχουν θεραπευτεί κατάλληλα, η ασθένεια μπορεί να επανεμφανισθεί και μήνες αργότερα, ενώ η επαναμόλυνση συνήθως προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα.
Η ελονοσία είναι ενδημική στις τροπικές και υποτροπικές ζώνες της Γης, π.χ. στην Κεντρική και Νότια Αμερική, Ωκεανία, Νοτιοανατολική Ασία και Μέση Ανατολή. Η δε υπο-Σαχάριος Αφρική κυριολεκτικά μαστίζεται από τη νόσο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 50% περίπου του πληθυσμού της Γης απειλείται από τη νόσο, που αποτελεί αιτία θανάτου για περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους τον χρόνο...

 

[iuakoya]

Πώς η ελονοσία άλλαξε τον κόσμο...

Η λοιμώδης ενδημική νόσος που είπαμε ελονοσία είναι μια από τις παλιότερες γνωστές στον άνθρωπο αρρώστιες, καθώς τα συμπτώματά της πιστοποιούνται ήδη από τα ιατρικά κιτάπια των αρχαίων Αιγυπτίων τουλάχιστον 3.500 χρόνια πριν. Αν και τα πλασμώδια της ελονοσίας δεν θα ανακαλύπτονταν πριν από το 1880, και πάλι ήταν όμως μυστηριώδη παράσιτα. Η ανθρωπότητα έπρεπε να περιμένει μέχρι το 1897 για να καταλάβουμε ότι ήταν ο ανωφελής κώνωπας αυτός που μετέδιδε τα παράσιτα στον άνθρωπο. Το έγκριτο περιοδικό «Nature» υπολόγισε μάλιστα πως ο φόρος που έχει πληρώσει στην ελονοσία η ανθρωπότητα ισοδυναμεί με τους μισούς ακριβώς ανθρώπους που πάτησαν ποτέ στη Γη! Κι έτσι μοιραία διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο και σε πολλά ιστορικά γεγονότα, ανατρέποντας τη συνήθη πορεία της Ιστορίας...

 

[iuakoya]

Η πτώση της (δυτικής) Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας...

Το σωτήριον έτος 476 μ.Χ. η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άγγιξε το οριστικό της τέλος, ως προοδευτική κατάληξη της παρακμής της που είχε αρχίσει ήδη από το 180 και τον θάνατο του Μάρκου Αυρήλιου. Το δυτικό κομμάτι της ξακουστής άλλοτε Ρώμης έσβησε χάνοντας την εδαφική του κυριαρχία από τους λαούς που διεκδίκησαν και πήραν μέρος της πίτας (Φράγκοι, Βησιγότθοι, Οστρογότθοι, Βάνδαλοι, Σάξονες κ.λπ.) και οι τίτλοι τέλους έπεσαν οριστικά το 476, όταν ο Οδόακρος κήρυξε το τέλος της. Κι ενώ οι χαμένοι πόλεμοι έπαιξαν τον ουσιαστικότερο ρόλο εδώ, υπήρξε ένας ακόμα παράγοντας που συνέβαλε δραστικά στην πτώση της Ρώμης και δεν ήταν άλλος από την επιδημία ελονοσίας. Το 2001 έγινε σαφές (μέσω DNA τεστ σε οστά που μας έρχονταν από το 450 μ.Χ. αλλά και ιστορικές καταγραφές) πως άλλη μια επιδημία μαλάριας εξαφάνισε ένα καλό τμήμα του πληθυσμού της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αποδυναμώνοντάς τη καθοριστικά και αφήνοντάς τη έρμαιο στις βουλές των «βαρβάρων»...

 

[iuakoya]

Ο ευρωπαϊκός αποικισμός της Αφρικής...

Μια από τις πρώιμες θεραπείες για την καταπολέμηση της μαλάριας ήταν η κινίνη, μια εξαιρετικά πικρή φαρμακευτική ουσία που παράγεται από φυτό τροπικών κλιμάτων. Η ουσία υπάρχει στον φλοιό του φυτού Κιγχόνη η Ερυθρόχυμος και η πρώτη καταγραμμένη περίπτωση που χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της ελονοσίας μάς έρχεται από το Περού το 1630. Με τον ευρωπαϊκό αποικισμό λοιπόν της Λατινικής Αμερικής το κινίνο καταφτάνει στη Γηραιά Ήπειρο, αν και οι συνέπειές του έμελλε να είναι απροσδόκητες: το κινίνο βοήθησε τα μέγιστα στην αποικιοκρατική μοιρασιά της Αφρικής ξεκινώντας από το 1870, καθώς η Μαύρη Ήπειρος μαστιζόταν διαχρονικά από πανδημίες ελονοσίας. Μέσα σε λίγα χρόνια (αρχές 1900), η ευρωπαϊκή κατάκτηση της Μαύρης Ηπείρου είχε ολοκληρωθεί αφήνοντας περισσότερα από 10 εκατ. νεκρούς Αφρικανούς πίσω της...

 

[iuakoya]

Το θέατρο του Ειρηνικού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο...

Σε μια άγνωστη πτυχή του πολέμου, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Σύμμαχοι στα υγρά πεδία μάχης του Ειρηνικού Ωκεανού ήταν η ελονοσία. Για να απαλλαγούν από τη νόσο, οι ΗΠΑ οργάνωσαν και εκτέλεσαν το διαβόητο «Σχέδιο Ελονοσία», αναζητώντας θεραπείες και πιθανές λύσεις. Κι έτσι εκατοντάδες ψυχιατρικοί ασθενείς μολύνθηκαν με το πλασμώδιο της ελονοσίας, πέφτοντας θύματα της απόρρητης και ανήθικης έρευνας: κάπου ένας στους δέκα τροφίμους ασύλων πέθανε από επιπλοκές της νόσου, την ίδια ώρα που όλοι μα όλοι τους είχαν πια αυξημένες πιθανότητες να ξανανοσήσουν. Ως αποτέλεσμα όμως του «Σχεδίου Ελονοσία» και των αποτροπιαστικών πειραμάτων του, τα αμερικανικά στρατεύματα ήταν πιο θωρακισμένα έναντι των ιαπωνικών, παίρνοντας έτσι κεφάλι σε επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας...

 

[Απολλύων]

Σε επιδημια πανουκλας παντως,και ενω οι δρομοι ειχαν γεμισει πτωματα,βαζανε τους φυλακισμενους να τα κουβαλανε...Τοτε ενας επιστημονας(νομιζω ο Λαβουαζιε) ειπε "καθηστε ρε μαγκες,αυτοι γιατι δεν κολανε πανουκλα"?....το εψαξε και ειδε οτι ταιζαν τους φυλακισμενους μονο ψωμι και κρεμμυδια...
Φυσικα το κρεμμυδι δεν εχει κατι μαγικο,απλα περιεχει θειικο οξυ και σκοτωνει τα παντα...

 

[iuakoya]

Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των ΗΠΑ...

Οι Ευρωπαίοι άποικοι που εγκαταστάθηκαν στον αμερικανικό Νότο ανέπτυξαν ρυζοφυτείες, που ήταν φυσικά παράδεισος για τα κουνούπια. Ειδικά η Νότια Καρολίνα μαστίστηκε τόσο από την ελονοσία που τα παιδιά πέθαιναν κατά ορδές, αν και όσοι κατάφεραν να περάσουν την παιδική ηλικία απέκτησαν μια σχετική ανοσία. Κι έτσι κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Αγώνα για την Ανεξαρτησία το 1779, όταν οι Βρετανοί αποφάσισαν να εισβάλουν στις νότιες πολιτείες, δεν είχαν υπολογίσει τα κουνούπια. Η βρετανική επίθεση του στρατηγού Τσαρλς Κορνουάλις ήταν αρχικά επιτυχημένη, το καλοκαίρι όμως και το φθινόπωρο του 1780 τα στρατεύματά του χτυπήθηκαν από την επιδημία...

 

[iuakoya]

Ο στρατηγός αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Νότια Καρολίνα για να «προστατεύσω τις δυνάμεις μου από τη θανάσιμη αρρώστια, που λίγο έλειψε να καταστρέψει τον Στρατό το φθινόπωρο». Οι βρετανοί στρατιώτες δεν είχαν αναπτύξει αντισώματα στην ελονοσία γιατί δεν είχαν έρθει ποτέ σε επαφή μαζί της. Το μεσοκαλόκαιρο του 1881, ο Κορνουάλις και οι 8.000 άντρες του χτυπήθηκαν και πάλι από τη μαλάρια στο Γιόρκταουν της Βιρτζίνια και όταν τον Σεπτέμβριο δέχτηκαν την επίθεση Αμερικανών και Γάλλων, αναγκάστηκαν να παραδοθούν έπειτα από τρεις βδομάδες, καθώς οι Βρετανοί παράδερναν στα κρεβάτια της αρρώστιας. Ως γνωστόν, η μάχη του Γιόρκταουν έληξε ουσιαστικά τις χερσαίες επιχειρήσεις στις αμερικανικές κτήσεις, αφήνοντας πλέον τον πόλεμο μια θαλάσσια επιχείρηση. Η ανεξαρτησία των ΗΠΑ ερχόταν ολοταχώς...

 

[iuakoya]

Σε επιδημια πανουκλας παντως,και ενω οι δρομοι ειχαν γεμισει πτωματα,βαζανε τους φυλακισμενους να τα κουβαλανε...Τοτε ενας επιστημονας(νομιζω ο Λαβουαζιε) ειπε "καθηστε ρε μαγκες,αυτοι γιατι δεν κολανε πανουκλα"?....το εψαξε και ειδε οτι ταιζαν τους φυλακισμενους μονο ψωμι και κρεμμυδια...
Φυσικα το κρεμμυδι δεν εχει κατι μαγικο,απλα περιεχει θειικο οξυ και σκοτωνει τα παντα...

Ενδιαφέρουσα πληροφορία...

 

[iuakoya]

Η εκτεταμένη χρήση του εντομοκτόνου DDT...

Ήταν το 1939 όταν ο ελβετός χημικός Πάουλ Χέρμαν Μίλερ παρατήρησε τις εντομοκτόνες ιδιότητες μιας εξαιρετικά τοξικής χλωριούχας ένωσης που είχαν πει διχλωρο-διφαινυλοτριχλωροαιθάνιο. Όπως ξέρουμε, ο αμερικανικός στρατός χρησιμοποίησε το δηλητηριώδες DDT για την καταπολέμηση των κουνουπιών στα έλη του Β’ Παγκοσμίου αλλά και για περιορισμό της μετάδοσης της ελονοσίας. Μεταπολεμικά μάλιστα, το DDT χρησιμοποιήθηκε ακόμα πιο ευρέως για να εξαφανίσει από τον παγκόσμιο χάρτη τη μαλάρια, καθώς στη θεωρία η ιδέα ήταν καλή: το DDT είχε απαλλάξει τις ΗΠΑ από την ελονοσία σε μόλις 4 χρόνια: το 1946, για παράδειγμα, τα κρούσματα ελονοσίας στην Αμερική είχαν αγγίξει τα 400.000, ενώ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 ο αριθμός αυτός ήταν σχεδόν μηδενικός!

 

[iuakoya]

Το μόνο πρόβλημα; Η τοξική φύση του εντομοκτόνου, με το οποίο ψέκαζαν αβέρτα τις καλλιέργειες. Φυσικό περιβάλλον, άγρια ζωή και ανθρώπινος παράγοντας επηρεάστηκαν δραστικά από το DDT. Παρά το γεγονός ότι η χρήση του έχει απαγορευτεί εδώ και 40 χρόνια, τα ίχνη του συνεχίζουν να υπάρχουν στο χώμα του πλανήτη, όπως και στα έμβια όντα φυσικά. Παρά το γεγονός ότι στη Δύση συνεχίζει να μη χρησιμοποιείται, το εντομοκτόνο DDT εφαρμόζεται ακόμα και σήμερα ως τρόπος καταπολέμησης της ελονοσίας σε πολλά σημεία του πλανήτη μας στην Ασία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική...

 

[iuakoya]

Επίκαιρα της εποχής έδειχναν να ψεκάζουν με DDT σε υπαίθρια πικ νικ, πισίνες και αυλές γεμάτες με παιδιά. Ήθελαν να δείξουν με αυτόν τον τρόπο ότι ήταν απόλυτα ασφαλές. Δεν ήταν όμως...

Έφτασαν στο σημείο ακόμη και να το τρώνε μπροστά στην κάμερα 

 

[iuakoya]

Οι ασθένειες ως όπλα...

Οι Χετταίοι έστελναν τουλάχιστον από το 1500 π.Χ. ανθρώπους που είχαν προσβληθεί με πανούκλα στα εδάφη του εχθρού για να διασπείρουν την αρρώστια. Η κατανόηση της επιδημιολογίας ήταν η πρώτη πιθανότατα χρήση βιολογικού παράγοντα για πολεμικούς σκοπούς. Κι αν το χημικό και μικροβιακό οπλοστάσιο των αρχαίων ήταν ψίχουλα σε σχέση με τα τωρινά όπλα μαζικής καταστροφής, η χρήση του προκαλούσε τα ίδια ηθικά και πολιτικά ζητήματα όπως ακριβώς και σήμερα. Ακόμα και ο μέγας στρατηλάτης Αννίβας λέγεται πως έριχνε με καταπέλτη ορδές φιδιών στα πλοία του εχθρού, άλλη μια χρήση όπλου μαζικής καταστροφής. Καράβια ολόκληρα αχρηστεύονταν χωρίς μάχη. Αρουραίους, σφήκες σε στοές και σκορπιούς σε σπηλιές, ακόμα και πτώματα ζώων μέσα σε πηγάδια επιστράτευαν οι αρχαίοι για να αφανίζουν μαζικότερα τους εχθρούς τους. Ήδη από τη Νεολιθική Εποχή όλα αυτά!

 

[iuakoya]

Θέλετε άλλο ένα όπλο μαζικής καταστροφής βγαλμένο κατευθείαν από την ανθρώπινη φαντασία; Το έλος. Οι σπουδαιότεροι στρατηγοί ανάγκαζαν με πλήθος τεχνασμάτων τον εχθρό να παραμείνει για μέρες σε ελώδεις περιοχές και βαλτοτόπια, καθώς η ελονοσία θέριζε από τότε. Οι Αθηναίοι το έμαθαν αυτό με τον δύσκολο τρόπο, στη σικελική εκστρατεία τους κατά των Συρακουσών κατά το 415-413 π.Χ. Ο στρατηγός των Συρακουσίων, Ερμοκράτης, ανάγκασε τον Αθηναίο Νικία να στρατοπεδεύσει σε μια πεδιάδα έξω από τα τείχη της πόλης, σε σημείο όπου θέριζε η ελονοσία. Όσοι γλίτωσαν τον θάνατο και την εξάντληση, έχασαν εύκολα στο πεδίο της μάχης και σύρθηκαν δούλοι στα κάτεργα των Συρακουσών...

 

[iuakoya]

Οι πρώτοι τραγικοί ασθενείς φονικών πανδημιών...

Οι επιδημιολόγοι λένε ότι ο πανικός είναι ο χειρότερος σύμβουλος μιας πανδημίας, την ώρα που επιδίδονται σε έναν άνισο αγώνα δρόμου με τον χρόνο μπας και εντοπίσουν την πηγή της νόσου και περιορίσουν την εξάπλωσή της. Οι απαντήσεις που τόσο απέλπιδα αποζητούν περιστρέφονται γύρω από το επίκεντρο της επιδημίας, που σε όρους ασθένειας δεν πρόκειται για γεωγραφικό σημείο αλλά για άνθρωπο! Το κεντρικό αυτό σημείο είναι λοιπόν ο πρώτος άρρωστος, ο περιβόητος ασθενής-μηδέν, που τόσα μπορεί να αποκαλύψει για τις απαρχές της νόσου αλλά και την ίδια τη φύση της. Και μιλώντας για ασθενείς-μηδέν, δύσκολα θα βρούμε διασημότερους από αυτούς που ακολουθούν...

 

[iuakoya]

Η Τυφοειδής Μαίρη και ο τύφος...

Η πλέον διάσημη δυστυχώς ασθενής-μηδέν της λίστας μας είναι η Μαίρη Μάλον, η γνωστή παγκοσμίως ως Τυφοειδής Μαίρη. Η 15χρονη μετανάστευσε από την Ιρλανδία στις ΗΠΑ το 1884 και έπιασε δουλειά ως παραδουλεύτρα. Μέχρι το 1906, η Μαίρη είχε ανέλθει στην οικιακή ιεραρχία και τώρα μαγείρευε για την ευκατάστατη οικογένεια Γουόρεν, η οποία περνούσε τα καλοκαίρια της στο Λονγκ Άιλαντ. Κι ενώ κανείς από το προσωπικό της φαμίλιας δεν είχε πρόβλημα με τις γαστρονομικές προσφορές της, ήταν κάπως ασυνήθιστο πως όσοι έτρωγαν τα φαγητά της αρρώσταιναν βαριά. Από τις οχτώ οικογένειες που είχε δουλέψει η Μαίρη πριν από τους Γουόρεν, οι εφτά από αυτές εμφάνισαν συμπτώματα τύφου. Η Μαίρη διαγνώστηκε τελικά ως φορέας του τυφοειδούς πυρετού, μιας όμως και η ίδια ήταν υγιής αρνιόταν σθεναρά να μπει σε καραντίνα...

 

[iuakoya]

Το 1907 η Νέα Υόρκη προσβλήθηκε από πανδημία τύφου που έπληξε 3.000 ανθρώπους και η Μαίρη ήταν η ασθενής-μηδέν. Αφού πέρασε δυο χρόνια σε καταναγκαστικό περιορισμό σε σανατόριο απομονωμένου νησιού, έπιασε κατόπιν δουλειά (με πλαστά πιστοποιητικά) ως μαγείρισσα σε μαιευτήριο. Μόλις ξέσπασε και δεύτερη επιδημία τύφου που περιστρεφόταν γύρω από τη συγκεκριμένη κλινική, η Μαίρη κλείστηκε μόνιμα σε σανατόριο. Εκεί άφησε την τελευταία της πνοή στις 11 Νοεμβρίου 1938. Όσο για τον επικήδειό της, έσπευσαν να σημειώσουν με νόημα πως ήταν η αιτία να νοσήσουν τουλάχιστον 51 άνθρωποι από τύφο και να πεθάνουν άλλοι τρεις...