ΚΙ ΑΥΤΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΠΟΥ ΚΑΛΟ ΘΑ ΗΤΑΝ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΠΡΙΝ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ....
Μετά και από την πρόσφατη επικαιρότητα σχετικά με τη δολοφονία ενός 14χρονου αγοριού από ανήλικο φίλο του στο χωριό Γέφυρα του νομού Θεσσαλονίκης, δημιουργήθηκαν δικαιολογημένα ερωτήματα σε πολλούς πολίτες. Ποια είναι η ποινική μεταχείριση των ανηλίκων οι οποίοι δεν έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους; Επιτρέπεται νομικά να μην προφυλακίζεται πότε ένας ανήλικος κάτω των 15 ετών ακόμη κι αν φέρεται να έχει διαπράξει ένα κακούργημα, όπως είναι η δολοφονία συμμαθητή του;
Απάντηση στα παραπάνω ζητήματα δίνει ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας, όπως τροποποιήθηκε πρόσφατα με το Ν. 4322/2015. Το άρ. 121ΠΚ ορίζει την έννοια του ανηλίκου. Σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη ανήλικος θεωρείται αυτός που κατά τον χρόνο τέλεσης της πράξης είχε ηλικία μεταξύ του 8ου και 18ου έτους συμπληρωμένων. Σε επόμενα άρθρα του Ποινικού Κώδικα ο νομοθέτης διακρίνει ανάμεσα στον ανήλικο ο οποίος είναι ποινικά ανεύθυνος (άρ. 126 ΠΚ) και στον ανήλικο ο οποίος είναι ποινικά υπεύθυνος (άρ. 127ΠΚ).
Βάσει της διάταξης του άρ. 126 παρ. 1 ΠΚ ορίζεται πως η αξιόποινη πράξη που τελέστηκε από ανήλικο ηλικίας 8 έως 13 ετών δεν καταλογίζεται σε αυτόν. Αντίθετα στον ανήλικο ο οποίος τέλεσε αξιόποινη πράξη χωρίς όμως να έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του επιβάλλονται μόνο θεραπευτικά ή αναμορφωτικά μέτρα. Σε ανήλικο που τέλεσε αξιόποινη πράξη και έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του επιβάλλονται αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα εκτός αν κρίνεται αναγκαίο να επιβληθεί ποινικός σωφρονισμός.
Όπως ορίζει το άρ. 122ΠΚ:
Αναμορφωτικά μέτρα είναι: α) η επίπληξη του ανηλίκου, β) η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου στους γονείς ή στους επιτρόπους του, γ) η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου σε ανάδοχη οικογένεια, δ) η ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε ιδρύματα ανηλίκων ή σε επιμελητές ανηλίκων, ε) η συνδιαλλαγή μεταξύ ανήλικου δράστη και θύματος για έκφραση συγγνώμης και εν γένει για εξώδικη διευθέτηση των συνεπειών της πράξης, στ) η αποζημίωση του θύματος ή η κατ` άλλον τρόπο άρση ή μείωση των συνεπειών της πράξης από τον ανήλικο, ζ) η παροχή κοινωφελούς εργασίας από τον ανήλικο, η) η παρακολούθηση από τον ανήλικο κοινωνικών και ψυχολογικών προγραμμάτων σε κρατικούς, δημοτικούς, κοινοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς, θ) η φοίτηση του ανηλίκου σε σχολές επαγγελματικής ή άλλης εκπαίδευσης ή κατάρτισης, ι) η παρακολούθηση από τον ανήλικο ειδικών προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής, ια) η ανάθεση της εντατικής επιμέλειας και επιτήρησης του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε επιμελητές ανηλίκων και ιβ) η τοποθέτηση του ανηλίκου σε κατάλληλο κρατικό, δημοτικό, κοινοτικό ή ιδιωτικό ίδρυμα αγωγής.
Επιπλέον μπορεί να επιβληθούν επιπρόσθετες υποχρεώσεις που αφορούν τον τρόπο ζωής του ανηλίκου ή τη διαπαιδαγώγησή του. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να επιβληθούν δύο ή περισσότερα από τα μέτρα που προβλέπονται στις περιπτώσεις α` έως και ια` της προηγούμενης παραγράφου.
Σύμφωνα με το άρ. 282 παρ. 4 και 6 εφόσον ο ανήλικος κάτω των 15 ετών δεν μπορεί να φυλακιστεί μετά την καταδίκη του συνάγεται ότι δεν μπορεί να του επιβληθεί η προφυλάκιση ως μέτρο της προσωρινής κράτησης
Συνακόλουθα, στον ανήλικο δράστη κάτω των 15 ετών, ο οποίος καταδικάζεται τελικά από το Μονομελές Δικαστήριο Ανηλίκων για ένα έγκλημα μπορεί να του επιβληθούν θεραπευτικά ή αναμορφωτικά μέτρα, μεταξύ αυτών ο εγκλεισμός σε ίδρυμα αγωγής ανηλίκων. Η παρακολούθηση ενός συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος ή η παραπομπή σε θεραπευτικό κατάστημα αποτελεί ένα μέτρο που δύναται να επιβληθεί στον ανήλικο. Για την επιβολή των μέτρων αυτών αρκεί η διαπίστωση ότι έχει τελεστεί αξιόποινη πράξη πλημμεληματικού ή κακουργηματικού χαρακτήρα χωρίς να εξετάζεται εάν συντρέχει η ικανότητα του καταλογισμού (μετά από ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη).
Στόχος των τελευταίων νομοθετικών αλλαγών στο Δίκαιο Ανηλίκων και τα άρθρα του Ποινικού Κώδικα που αφορούν τους ανηλίκους είναι σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν. 4322/2015 η ελαχιστοποίηση του εγκλεισμού των ανήλικων δραστών καθώς ο εγκλεισμός σε σωφρονιστικά ιδρύματα διατηρείται μόνο σε πολύ βαριά εγκλήματα που αν τελούνταν από ενήλικο θα τιμωρούνταν ως κακούργημα με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης και μόνο εφόσον ο ανήλικος έχει συμπληρώσει τα δεκαπέντε έτη κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης (και όχι κατά το χρόνο της ετυμηγορίας του δικαστηρίου – επιβολής ποινής).
Συνεπώς, ο Ποινικός Κώδικας σήμερα περιλαμβάνει μια σειρά από ρυθμίσεις για τους ανηλίκους με στόχο τον περιορισμό των στερητικών της ελευθερίας ποινών και την ενίσχυση των μέσων διαπαιδαγώγησης και όχι τη φυλάκιση (η οποία ούτως ή άλλως σπανιότατα οδηγεί στο σωφρονισμό του δράστη).
www.pagenews.gr
