Η ιστορία των ασθενειών

[iuakoya]

Αυτή η φοβερή επιδημία κράτησε στη Θεσσαλία από το 1812 έως το 1816. Ο Pouqueville θεώρησε αυτή την επιδημία ως τη δεύτερη σοβαρή αιτία που οδήγησε σε παρακμή τις θεσσαλικές εμποροβιομηχανικές εστίες: «Οι τεχνίτες θερίζονται από το θανατικό, οι εύποροι εκπατρίζονται. Έτσι αναδιοργανώθηκαν οι κιρχανέδες». Ο ίδιος γράφει: «Ο Τύρναβος ήταν ένα απέραντο νεκροταφείο. Την ίδια περίοδο, τα Αμπελάκια, ένα άλλο κέντρο με ανεπτυγμένη βιομηχανία, γνώρισαν σημαντικό πλήγμα στην οικονομία, όπως και ο Τύρναβος, αφού ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους εγκατέλειψε την πόλη, ενώ οι τεχνίτες και πολλοί άλλοι πέθαναν. Στη Λάρισα θέριζε άγρια το θανατικό. Ο Βελή Πασάς είχε καταφύγει με το χαρέμι του στα βουνά της Μαγνησίας. Εκεί περιχαρακώθηκε και δεν άφηνε κανέναν να ζυγώσει. Μονάχα μερικοί Τούρκοι μοιρολάτρες είχαν παραμείνει στη Λάρισα μαζί με τους Εβραίους, που εμπορεύονταν τα πράγματα μεταδίδοντας την πανούκλα έως τη Θεσσαλονίκη, όπου πέθαναν 15.000 άτομα». Το θανατικό αυτό η λαϊκή Μούσα το απαθανάτισε: "Όλες οι χώρες μόλεψαν και όλες παρηγοριούνται η Ράψανη και ο Τύρναβος παρηγοριά δεν έχουν"...

 

[iuakoya]

Το 1814 η πανώλη εξαπλώθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή και έπληξε την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Χίο, τη Σάμο και αργότερα τη Θεσσαλονίκη. Γενικά, πόλεις και χωριά εγκαταλείπονταν και «οι μολημένοι περιπλανιώνται εις τα βουνά και αφ' ου αποθνήσκουν... απομένουν άθαφτοι». Στη Χίο περιγράφεται ότι έμειναν έρημες 16.000 κατοικίες. Από όλες τις τελευταίες επιδημίες αυτή του 1812 - 1819 ήταν και η σπουδαιότερη και δήλωνε το τέλος της δεύτερης πανδημίας της πανώλης στην Ανατολή. Ο Pouqueville αναφέρει ότι «από το 1814 - 1819 οι επιδημίες αφάνισαν το ένα έκτο του πληθυσμού της Ηπείρου και το ένα πέμπτο των άλλων περιοχών. Η αναλογία των Μουσουλμάνων προς τους Έλληνες ήταν πέντε προς ένα»...

 

[iuakoya]

Πολύ χαρακτηριστικά περιγράφει το τέλος της επιδημίας της πανώλης το 1818 στην Ήπειρο. «Η πανούκλα τελείωσε. Τα υπολείμματα του πληθυσμού επέστρεψαν στην πόλη. Η επιδημία, που δεν σταμάτησε να χτυπάει παρά μόνον όταν στέρεψε το δηλητήριο της, έδειξε κατά τη διάρκεια των φάσεών της όλα τα χαρακτηριστικά και φοβερά καπρίτσια της κακίας της. Χωρίς να μιλήσουμε για πονοκεφάλους, για εμετούς και πυρετούς, χαρακτηριστικά αυτής της αρρώστιας, τα άλλα συμπτώματα της ήταν τόσο διαφορετικά, όσο και φοβερά. Όλοι οι άνθρωποι, που προσβλήθηκαν από την ασθένεια αυτή, δεν έζησαν περισσότερο από σαράντα οκτώ ώρες. Μερικοί ασθενείς, που τους κατάτρωγε η δίψα, που έκαιγε τα σωθικά τους, έσβησαν πριν από το βουβωνικό εξάνθημα. Άλλοι είχαν το στήθος και το κορμί τους ολόκληρο σκεπασμένο από ένα εξάνθημα όμοιο με την κορινθιακή σταφίδα. Σ' άλλους έβλεπε κανείς μεγάλους άνθρακες, που αποχωρίζονταν με τη διαπότιση σαν τεράστιες φουσκάλες, που η πτώση τους άφηνε τα πλευρά και τα κόκαλα ακάλυπτα και άλλοι να έχουν βουβώνα στις αρθρώσεις»...

 

[iuakoya]

«Χάθηκαν όλοι. Άνθρωποι αδύναμοι πέθαιναν από κατάπτωση βογγώντας και τα πτώματά τους έπεφταν κομμάτια, κομμάτια, σαν να είχαν σαπίσει. Άλλοι πέθαιναν από σπασμούς λύσσας. Ένας μικρός αριθμός ανθρώπων διατηρούσαν τη λογική τους μέχρι την τελευταία τους στιγμή, ενώ οι περισσότεροι σκαρφάλωναν στις στέγες των σπιτιών, μέσα σε παράφορο παραλήρημα και σπασμούς μανίας, βγάζοντας απαίσιες κραυγές. Θεωρούσε κανείς ευτυχισμένους αυτούς που πέθαιναν αμέσως. Πολύ συχνά οι άνθρωποι, όταν μιλούσαν, πάθαιναν ιλίγγους, τα μάτια τους φλογίζονταν, μίλαγαν δυνατά και ξαναμμένοι, όπως ήταν, ρίχνονταν στο ποτάμι ή στα πηγάδια. Ένα γενικό παραλήρημα κυρίευε το μυαλό τους. Αφού σταμάτησε η επιδημία, οι Έλληνες πίστευαν ότι έβλεπαν πάνω στο βουνό της Παρθένου, μια υπέργηρη γριά που φωνάζει: «Ακόμη, ακόμη». Τα μάτια τους είναι άρρωστα. Οι κληρικοί βεβαιώνουν πως είδαν να βγαίνουν φωτιές από τους τάφους. Η θέση μου είναι αξιοθρήνητη, Φεβρουάριος 1818»...

 

[iuakoya]

Η ελονοσία στην Ελλάδα...

Η επιδημία όμως που κόντεψε να αποδεκατίσει την Ελλάδα τον 19ο αιώνα, εκείνη που χαρακτηρίστηκε ως «φθοροποιός μάστιξ του ελληνικού λαού» και θεωρήθηκε κίνδυνος «και γι' αυτήν ακόμη την ύπαρξη της φυλής», ήταν η ελονοσία. Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο συμμαχικός στρατός στη Μακεδονία μετρούσε περισσότερους νεκρούς από την ελονοσία παρά πεσόντες στις πολεμικές επιχειρήσεις. Και παρά το γεγονός ότι ο «Σύλλογος προς περιστολήν των ελωδών νόσων» είχε ιδρυθεί ήδη από το 1905, παρά το ότι από τον Φεβρουάριο του 1908 είχε ήδη ψηφιστεί ο νόμος 3252 που προέβλεπε τη δωρεάν διανομή κινίνης στους απόρους ασθενείς, η ελονοσία βρήκε τη χώρα ανέτοιμη και απροετοίμαστη...

 

[iuakoya]

Δάγκειος πυρετός στην Ελλάδα...

Υψηλός πυρετός και ρίγη, έντονοι πόνοι στα κόκαλα και στους μυς έκαναν τους ανθρώπους εκείνο τον Δεκέμβρη του 1828 να κραυγάζουν σπαρακτικά. Οι φωνές τους ακούγονταν στους δρόμους της Αθήνας, στη σημερινή Πλατεία Βάθης, αλλά και στο Κολωνάκι από μακριά. Είχε ξανάρθει η επιδημία δάγκειου πυρετού πριν από ένα χρόνο, το 1827. Τότε είχε ξεκινήσει από τη Βάθεια, την περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στη Χαλκοκονδύλη, στην Αχαρνών και στην Πατησίων, αφήνοντας πίσω της πάνω από 20.000 θύματα. Η πραγματικά μεγάλη επιδημία όμως εκδηλώθηκε στην Αθήνα το 1828, ξεκινώντας και πάλι από την περιοχή της Βάθειας. Κι αυτήν τη φορά η εξάπλωση της ασθένειας ήταν ταχύτατη, έφτασε σε κάθε γωνιά της πόλης και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στην Αθήνα και στον Πειραιά προσβλήθηκε το 80-90% του πληθυσμού. Συνολικά, από τον Αύγουστο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1828 κατεγράφησαν 1.419.800 κρούσματα και 2.065 θάνατοι...

 

[iuakoya]

Αρρώστιες, θανατικά, μαγικά και φυλαχτά...

Στην οδό Ευριπίδου, γύρω από έναν αρχαίο κίονα, είναι χτισμένο ένα εκκλησάκι, ο Άϊ-Γιάννης της Κολώνας. Κάτω από αυτόν τον κίονα, απομεινάρι κάποιου ασκληπιείου ίσως,  ο άγιος είχε θάψει όλες τις αρρώστιες και οι παλιοί Αθηναίοι –χριστιανοί, αλλά και ευλαβείς μουσουλμάνοι– κολλούσαν κορδέλες με τ’ όνομα της αρρώστιας κι έβρισκαν( ; ) τη γιατρειά τους. Η Αθήνα ήταν γεμάτη από κολωνάκια, που με τη βοήθεια ενός συνδυασμού χριστιανικής πίστης, ξεχασμένης γνώσης της αρχαίας λατρείας και μαγείας έδιωχναν το θανατικό, δηλαδή τις επιδημίες πανούκλας, χολέρας, τύφου που απειλούσαν τους παλιούς κατοίκους. Η γνωστή συνοικία της Αθήνας οφείλει τ’ όνομά της στο κολωνάκι, που βρισκόταν στη Δεξαμενή και σήμερα βρίσκεται στην πλατεία Κολωνακίου...

 

[iuakoya]

Εννοείται πως όταν έπεφτε το θανατικό στην πόλη, οι γιατροί ελάχιστα πράγματα μπορούσαν να προσφέρουν. Μαθαίνουμε για τις επιδημίες από χειρόγραφα της εποχής, αλλά και από ανώνυμα χαράγματα πάνω σε κολώνες αρχαίων ναών. Το παρακάτω χάραγμα βρίσκεται σε κίονα του Θησείου:
1555 «Έγινε το κακό θανατικό εις την Αθήνα και απέθανον χιλιάδες λαός και (Κα)στριώται».
Τα θανατικά έπαιρναν το όνομα κάποιου σημαντικού κατοίκου της πόλης ή του πρώτου που αρρώστησε και πέθανε: το θανατικό του Τριαντάρη, το θανατικό του Ματζάκη, του παπα-Γιαλούρη, του Κουτρούλη Βηλαρά. Οι Αθηναίοι για να σωθούν εγκατέλειπαν την πόλη και κατέφευγαν στα περιβόλια, στα μοναστήρια και στα γύρω νησιά. Η απομάκρυνση του πληθυσμού μείωνε τον αριθμό των θυμάτων.  Οι Τούρκοι, που πίστευαν στο κισμέτ, δεν έπαιρναν μέρος στην ομαδική φυγή και θρηνούσαν περισσότερα θύματα...

 

[iuakoya]

Στις δύσκολες ώρες οι άνθρωποι κατέφευγαν στη θρησκεία. Οι ιερωμένοι πρόσφεραν τη συνδρομή τους, πάντα με το αζημίωτο. Ο Παναγής Σκουζές αναφέρει στην αυτοβιογραφία του ότι είχε χρηματίσει βοηθός πλανόδιου ιερέα, που ξόρκιζε το κακό κάνοντας αγιασμούς σε σπίτια άρρωστων από πανούκλα στην περιοχή της Χαλκίδας. Ο παπάς αμειβόταν μόνο με χρήματα· χρέωνε ένα γρόσι τον αγιασμό, το οποίο έπαιρνε, αφού πρώτα είχε βουτηχτεί στο ξίδι. Οι πλανόδιοι ιερωμένοι, ελλείψει χρημάτων, δέχονταν για αμοιβή διάφορα είδη (λάδι, σιτάρι, κριθάρι), αλλά όχι τον καιρό του θανατικού. Πολλές φορές έπαιρναν την μπόλια, το κάλυμμα της κασέλας πάνω στο οποίο είχαν ακουμπήσει τα άγια λείψανα και το δοχείο με το αγιασμένο νερό, γιατί δήθεν είχε αγιαστεί, κι άλλες φορές, με την ίδια δικαιολογία, βούταγαν ολόκληρο το περιεχόμενο της κασέλας με τα πολύτιμα εργόχειρα. Οι άνθρωποι φρόντιζαν ν’ αδειάζουν τις κασέλες τους πριν έρθει ο άπληστος παπάς...

 

[iuakoya]

Επειδή ούτε οι γιατροί με τα βοτάνια ούτε οι παπάδες με τους αγιασμούς ήταν αποτελεσματική προστασία απέναντι στο θανατικό, οι άνθρωποι κατέφευγαν στη μαγεία.
«Εις το δεύτερο θανατικό (1792), ανήμερα του Αγίου Χαραλάμπου, εμάζωξαν 40 μονοστέφαναις, αι οποίαι προσέφεραν εν ποσόν χρηματικόν και με αυτό έκαμαν έν αλετράκι κι ένα κακάβι (λέβης) αργυρούν, επήραν και δύο μοσχαράκια δίδυμα τα έζευξαν εις το αλέτρι και έφεραν τρεις γύρους την χώραν και μετά ταύτα έγραψαν τας ασθενείας όλας και τας έθεσαν εις το κακαβάκι και μετέβησαν εις τον δρόμον του Πειραιώς όπου ήδη υπάρχει το πηγάδι και ο σταθμός (εις θέσιν Πλατύ Φρέαρ), έσκαψαν ένα λάκκον, έσφαξαν τα μοσχάρια και έχυσαν όλα, αλέτρι, κακαβάκι, με τας ασθενείας ως και τα μοσχάρια και τα εσκέπασαν, θέτοντες και μίαν κολώναν, την οποία έβγαλαν οι Γερμανοί όταν έκαμαν τον δρόμον Πειραιώς τω 1835.
Αύται αι 40 μονοστέφαναις έγνεσαν βαμπάκι, το έκαμαν πανί μονομερής και κατασκεύασαν ’πουκαμισάκη του Αγίου, και την ακόλουθον ημέραν το έκοψαν εις τεμάχια, και μοιράσθη εις όλους, τα οποία έκαμαν φυλακτικά...»

 

[iuakoya]

Όταν, κατά τη διάνοιξη της οδού Πειραιώς το 1835, οι Βαυαροί μηχανικοί βρήκαν το καζάνι και τα διάφορα θαμμένα, στη θέση Πλατύ Φρέαρ, κοντά στη σημερινή περιοχή Γκάζι τα πέταξαν ως άχρηστα και γκρέμισαν το κολωνάκι. Οι Αθηναίοι φοβήθηκαν εκείνη τη χρονιά, μήπως απελευθερώθηκε το κακό που είχε θαφτεί από κάτω και τους βρει καμιά καινούργια συμφορά. Οι συμφορές και οι επιδημίες δεν έλειψαν, αλλά αυτό δεν είχε να κάνει με το πεταμένο καζάνι· οφειλόταν στη ρυπαρότητα της Αθήνας. Στα οικόπεδα πετούσαν πτώματα ζώων. Οι χασάπηδες, για να μην πληρώσουν φόρο στα δημόσια σφαγεία, έσφαζαν τα ζώα στα μαγαζιά τους. Βρομόνερα λίμναζαν παντού. Το πόσιμο νερό δεν ήταν καθόλου πόσιμο· ήταν θολό, ακάθαρτο και μύριζε άσχημα. Αυτά μαζί με την πλήρη απουσία στοιχειωδών υγειονομικών μέτρων έφερναν θανατικό...

 

[iuakoya]

Το 1854 μια επιδημία χολέρας, που ξεκίνησε από ένα γαλλικό πολεμικό πλοίο που συμμετείχε στον αποκλεισμό της Αθήνας και του Πειραιά, θέρισε χιλιάδες ζωές. Μάλιστα, ο δήμαρχος της Αθήνας Ιωάννης Κόνιαρης πανικοβλήθηκε σε τέτοιο βαθμό, που εγκατέλειψε τα πάντα κι έφυγε από την πόλη για να σωθεί· για τη στάση του αυτή επικρίθηκε και εξέπεσε του αξιώματός του. Το 1885 και το 1886 παρουσιάστηκε η «Επιδημία του Γκαζοχωρίου», μια επιδημία ελωδών πυρετών που εμφανίστηκε στο Γκάζι, στη συνοικία γύρω από το Εργοστάσιο Φωταερίου. Η Αθήνα άρχισε ν’ ανασαίνει με την κατασκευή υπονόμων, που απάλλαξαν τις γειτονιές από τη βρόμα και τις αναθυμιάσεις, με την ασφαλτόστρωση των δρόμων (έργο που ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα και προχώρησε με αργούς ρυθμούς) και με τη λειτουργία της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα το 1931...

 

[iuakoya]

Στη Λυγερή του Αντρέα Καρκαβίτσα, η κυρα-Παγώνα έσωσε τα Λεχαινά από την επιδημία της ευλογιάς που είχε ξεσπάσει στην επαρχία, ζώνοντας το χωριό μ’ έναν μαγικό κύκλο από κλωστή, που δεν μπόρεσε να τον δρασκελίσει το θανατικό. Έκραξε σαράντα μονοστέφανες και τις έβαλεν εις την αυλήν του σπιτιού της να κλώσουν βαμπάκι. Τρία ημερόνυκτα έκλωθαν το βαμπάκι κάτω από την άγρυπνον επιτήρησιν και τον χείμαρρον των εξορκισμών της. Έπειτα εζήτησε κερί κί­τρινο, παρμένο από σαράντα αγνά μελισσοκούβελα, εκέρωσε με αυτό τις κλωστές και μίαν σκοτεινήν νύκτα μόνη της έζωσεν απ’ έξω την κωμόπολιν κι έδεσε τον κόμπον εις την εκκλησίαν του αγίου Δημητρίου, του πολιούχου. Η ζώνη εκείνη εμπόδισε την αρρώστια να εισέλθει εις την κωμόπο­λιν. Ένα μόνον σπιτάκι κατά την Σουλεϊμανόστρατα, το οποίον δεν έκλεισεν εις την προστατευτικήν της ζώνην η γραία είτε από αμέλειαν είτε επίτηδες, ευθύς την επομένην η αρρώστια το εθέρισε. Η δεισιδαιμονία κάνει τους ανθρώπους ακόμα και σήμερα να φοράνε φυλαχτά...

 

[iuakoya]

Η επιδημία έμπαινε στην Αθήνα από κάποιον ταξιδιώτη που νοσούσε ή από μολυσμένα τρόφιμα ή δημιουργούταν από λιμνάζοντα νερά, όπως η επιδημία του 1673 που οφειλόταν στη μεγάλη πλημμύρα του φθινόπωρου του 1672, η οποία γκρέμισε διακόσια σπίτια μέσα στην πόλη και δημιούργησε παντού μεγάλα έλη. Δύο χιλιάδες ψυχές ήταν τα θύματα αυτού του θανατικού. Σε περιόδους μεγάλης έξαρσης σημειώνονταν σαράντα θάνατοι την ημέρα. Το 1827 οι Αθηναίοι σκορπίστηκαν και πάλι λόγω του θανατικού. «Ο Κιουταχής τέλος στα 27 είχε πλακώσει με τα τσαντίρια του (είχε σκηνώσει εν Αθήναις). Το θανατικόν τώφεραν οι Αράπηδες από την Κρήτη και βρώμικο κρέας από βώδια αρρωστημένα απ’ την πανούκλα». Οι Αθηναίοι κατέφυγαν στην Αίγινα, όπου ξέσπασε η επιδημία του 1828...

 

[6Y44]

Iuakoya φίλε μου άψογος!
Πολύ υλικό και σωστό!και πολύ ωραίο thread με τις σημερινές εξελίξεις των ημερών...

 

[iuakoya]

Iuakoya φίλε μου άψογος!
Πολύ υλικό και σωστό!και πολύ ωραίο thread με τις σημερινές εξελίξεις των ημερών...

Σ' ευχαριστώ φίλε

 

[6Y44]

Σ' ευχαριστώ φίλε

 

[iuakoya]

 

[iuakoya]

Πορφυρία, η ασθένεια των "βρικολάκων"...

Ο καθηγητής David Dolphin, ένας αναγνωρισμένος και σοβαρός βιοχημικός του πανεπιστημίου του Βανκούβερ του Καναδά, μελετώντας τα συμπτώματα που παρουσιάζει ο κόμης Δράκουλας στο βιβλίο του Μπραμ Στόκερ, έφτασε στο συμπέρασμα ότι ο μύθος του βαμπιρισμού δεν είναι και τόσο μύθος, μιας και τα συμπτώματα της πορφυρίας (κόκκινα ούρα, νευρικές κρίσεις, κ.α.) ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στους θρύλους των βρικολάκων που όλοι γνωρίζουμε, αλλά και σε άλλους σχετικούς θρύλους της Ασίας που μας είναι σχετικά άγνωστοι. ''Oλες οι εκδηλώσεις αυτής της ασθένειας "κολλάνε" πλήρως στο πρότυπο που έθεσε ο ερευνητής. Έτσι, με μιας, δικαιολογείται γιατί οι βρικόλακες δεν βγαίνουν έξω αν δεν είναι νύχτα, γιατί πίνουν αίμα και γιατί αποφεύγουν - σαν το διάολο το λιβάνι - να φάνε σκόρδο...

 

[iuakoya]

Η πορφυρία, μια πολύ σπάνια ασθένεια, περιγράφεται κυρίως ως μια έλλειψη ερυθρών αιμοσφαιρίων από το αίμα, επιφέροντας μια υπερευαισθησία, βλέπε υπεραλλεργία, στο φως του ήλιου. Επιπλέον, εκείνος που πάσχει από αυτή είναι αντικείμενο σοβαρών παραμορφώσεων. Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα που είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη και την κατανομή των τριχών στο σώμα του λειτουργεί πλέον ανώμαλα και, ακόμα πιο εντυπωσιακό, η μύτη και τα δάχτυλά του ατροφούν και συρρικνώνονται, σε σημείο που να μοιάζουν περισσότερο με άκρα ή νύχια αρπακτικού πουλιού παρά με χέρια ανθρώπου...