Συνέδριο "Εκκλησία και Αριστερά": Ιστορικό βήμα με στόχο την εκκίνηση διαλόγου
Ημερομηνία δημοσίευσης: 23/01/2013
Η έκρηξη της φτώχειας, που δημιουργεί η οικονομική κρίση, δίνει την ευκαιρία να συναντηθούν πρωτοβουλίες αλληλεγγύης της Εκκλησίας και της Αριστεράς και ταυτόχρονα να παραμείνουν οι δύο πλευρές στις διακηρυγμένες θέσεις τους
Θεσσαλονίκη: Κάθε άλλο παρά καχύποπτο και συγκρουσιακό ήταν το κλίμα που επικράτησε χθες στο αμφιθέατρο της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής, όπου διεξάγεται το επιστημονικό συνέδριο που διοργάνωσε η Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ για τις σχέσεις της Εκκλησίας με την Αριστερά. Συνέδριο που δέχτηκε επικρίσεις από ορισμένους ιεράρχες και, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, δεν είναι καθόλου αρεστό στα καθεστωτικά πολιτικά κόμματα, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν (και) την Εκκλησία προς άγραν ψήφων.
Στόχος, σύμφωνα με τους διοργανωτές του συνεδρίου, είναι η εκκίνηση ενός διαλόγου. Οι δύο πλευρές καλούνται να καταθέσουν τις απόψεις τους και τις θέσεις τους για μια σειρά ανοικτών θεμάτων και να καταγράψουν συγκλίσεις και αποκλίσεις. Το βέβαιο είναι ότι το ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη εκδήλωση ήταν μεγάλο, αφού το αμφιθέατρο ήταν γεμάτο από φοιτητές, καθηγητές του ΑΠΘ, ιερείς ρασοφόρους και αριστερούς πολίτες, που έσπευσαν να παρακολουθήσουν τις τρεις χθεσινές συνεδρίες. Το εν πολλοίς ανομοιόμορφο κοινό, εξ αρχής δεν έδειχνε αμήχανο ούτε και προκατειλημμένο. Φυσικά όλοι δεν συμφωνούσαν με όλα όσα ειπώθηκαν, αλλά όλοι και όλες άκουσαν με τη δέουσα προσοχή και σεβασμό την άλλη άποψη, όπως αυτή διατυπώθηκε από τους ομιλητές των τριών συνεδριών, που έδωσαν τροφή για περαιτέρω συζητήσεις και ζυμώσεις στα «πηγαδάκια» που στήνονταν εκτός αιθούσης.
Κοινή διαπίστωση των εκπροσώπων της Εκκλησίας και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ήταν ότι υπάρχει περιθώριο διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα στην Εκκλησία και την Αριστερά, παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις τους μέχρι σήμερα σκιάζονται από «αμαρτίες» του παρελθόντος. Στο πλαίσιο αυτό ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Δημήτρης Βίτσας υπογράμμισε ότι το συνέδριο αυτό μπορεί να αποδειχθεί και "ιστορικό βήμα", συμπληρώνοντας ότι θα έπρεπε να είχε γίνει χρόνια πριν και αναγνώρισε ότι έχει ευθύνες και η Αριστερά γι' αυτή την καθυστέρηση (αναλυτικά στη σελίδα 39). Από τις τοποθετήσεις στο συνέδριο έγινε εμφανές ότι η σημερινή συγκυρία, με την έκρηξη της φτώχειας που δημιουργεί η οικονομική κρίση, δίνει την ευκαιρία να συναντηθούν πρωτοβουλίες αλληλεγγύης της Εκκλησίας και της Αριστεράς και ταυτόχρονα να παραμείνουν οι δύο πλευρές στις διακηρυγμένες θέσεις τους.
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς δεν θα αιφνιδιάσει
Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ έκαναν σαφές ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς δεν θα λειτουργήσει ως «οδοστρωτήρας» στις σχέσεις Εκκλησίας - κράτους. Μάλιστα ο Τάσος Κουράκης ανέπτυξε εκτενώς τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, τη μισθοδοσία του κλήρου, τη χρήση αγροτικής γης, για τη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας κ.λπ. και έκανε σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δεν θα αιφνιδιάσει την Εκκλησία για τις όποιες αλλαγές προωθήσει, εφόσον αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. «Όποιες αλλαγές γίνουν θα είναι αποτέλεσμα εξαντλητικού διαλόγου και θα αναζητηθεί η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση» είπε χαρακτηριστικά, ενώ έκανε σαφές ότι δεν θα κινδυνεύσει σε καμιά περίπτωση η μισθοδοσία του λαϊκού κλήρου.
Άνθιμος: Σε αυτή τη δυσκολία είμαστε όλοι στον ίδιο δρόμο
Ιεράρχες, πολιτικοί και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι εξήραν την πρωτοβουλία του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, το ίδιο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στο συγχαρητήριο τηλεγράφημα που απέστειλε. Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος τελικά δεν παραβρέθηκε στην έναρξη του συνεδρίου, εξαιτίας ανειλημμένων υποχρεώσεών του στην Αθήνα, και εκπροσωπήθηκε από τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο, ο οποίος, προς έκπληξη πολλών, δεν στράφηκε κατά της εκδήλωσης. "Σε αυτή τη δυσκολία είμαστε όλοι στον ίδιο δρόμο και πρέπει να είμαστε ενωμένοι χωρίς διχασμούς", σχολίασε αναφερόμενος στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Υποστήριξε ότι η Εκκλησία δεν διαχωρίζει το ποίμνιό της ανάλογα με τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Εκτίμησε ότι το 95% του κόσμου της Αριστεράς είναι χριστιανοί και «δεν μπορεί να χαρακτηρίζονται 'εχθροί' για την Εκκλησία όσοι έχουν αριστερή συνείδηση», ενώ για τις αντιδράσεις που υπήρξαν από ιεράρχες και δυνάμεις της Αριστεράς κατά του συνεδρίου είπε ότι δεν τον ταράζουν ούτε τον εκνευρίζουν.
"Πολυκύμαντες" χαρακτήρισε τις σχέσεις Εκκλησίας-Αριστεράς ο υφυπουργός Παιδείας Θεόδωρος Παπαθεοδώρου και επισήμανε ότι παρά τις δογματικές διαφορές του παρελθόντος συναντήθηκαν σε κορυφαίες στιγμές της χώρας. Ανέφερε ακόμη ότι σήμερα ο διάλογος των δύο πλευρών διαφαίνεται και από τις συναντήσεις και συνομιλίες της Αρχιεπισκοπής με τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αλέξη Τσίπρα και τον πρόεδρο της ΔΗΜ.ΑΡ. Φώτη Κουβέλη και τόνισε ότι υπάρχει κοινός τόπος σε ζητήματα όπως η πίστη στον άνθρωπο και τον λαό, η αντιμετώπιση της ανισότητας και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είπε ακόμα ότι το ζήτημα της μετανάστευσης είναι ένα πεδίο στο οποίο μπορεί να υπάρξει συνεργασία Εκκλησίας και Αριστεράς.
Παρεμβάσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας
Ο πρύτανης του ΑΠΘ Γ. Μυλόπουλος σχολίασε, από την πλευρά του, ότι "το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας και η κοινωνική αλληλεγγύη που επαγγέλλεται η Αριστερά θα πρέπει να συναντηθούν και να συνδράμουν με όποιον τρόπο μπορούν στην ανακούφιση του βαριά δοκιμαζομένου λαού". Χαρακτήρισε το συνέδριο «δείγμα της εξωστρέφειας» του ΑΠΘ και σημείωσε ότι η Θεολογική Σχολή έχει τους περισσότερους αλλοδαπούς φοιτητές, μετά την Ιατρική.
Ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Μιχαήλ Τρίτος, υποστήριξε ότι οι δύο πλευρές πρέπει να προχωρήσουν σε μία τίμια αυτοκριτική και να εγκαταλείψουν θέσεις που μέχρι σήμερα οδηγούσαν σε προκαταλήψεις και αγκυλώσεις, επισημαίνοντας ότι η ορθόδοξη ζωή αποτελεί χώρο ζύμωσης για την κοινωνία. Ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας, Χρυσόστομος Σταμουλής, αναφερόμενος σε όσους αμφισβήτησαν τις προθέσεις του συνεδρίου και ανησύχησαν για την αλλοίωση της καθαρότητας των ιδεών, σχολίασε ότι η αδυναμία διαλόγου ισχυροποιεί τη δαιμονοποίηση και τον δογματισμό και υποστήριξε την ανάγκη για αλλαγές και για διάλογο ως απόδειξη της άπλετης ελευθερίας του Θεού.
Η πρώτη συνεδρία με θέμα “Η Βασιλεία του Θεού και η Λαϊκή Εξουσία” είχε στο επίκεντρο ιστορικές επισημάνσεις από τις παράλληλες πορείες Εκκλησίας και Αριστεράς στον 20ό και τον 21ο αιώνα. Στη συζήτηση συμμετείχαν οι Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, καθηγητής στο ΑΠΘ, Ευστάθιος Χ. Λιανός Λιάντης, υποψήφιος διδάκτορας του ΑΠΘ, Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, επίκουρος καθηγητής στο ΑΠΘ, και ο Χρήστος Λάσκος, διδάκτορας φιλοσοφίας και μέλος της Π.Γ του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Κινούμενοι σε ένα γόνιμο πεδίο ιστορικής ανασκόπησης και ανάδυσης προσωπικοτήτων και παραδειγμάτων που έχουν φέρει κοντά την Εκκλησία με την Αριστερά, οι ομιλητές συνδύασαν τη μαρξιστική αντίληψη περί παύσης εκμετάλλευσης και χειραφέτησης με τα προτάγματα του χριστιανισμού. Αναφέρθηκαν ωστόσο και σε ιστορικά παραδείγματα όπου οι δύο πλευρές έχουν βρεθεί σε σύγκρουση, με την κριτική να ασκείται τόσο στο πεδίο της αλαζονείας και της ιεραρχίας της Εκκλησίας αλλά και σε αυτό της σκληρής αντιμετώπισης της Εκκλησίας από τη Σοβιετική Ένωση και συγκεκριμένα τον Στάλιν. Ακόμη, ειπώθηκε πως, όπως η Αριστερά, έτσι και η Εκκλησία δεν μπορεί να είναι μονάχα υπέρ των φτωχών, αλλά και κατά των πλουσίων.