Γιώργος Ξύδης
Σεβαστός
- Εγγρ.
- 5 Ιαν 2011
- Μηνύματα
- 12.340
- Κριτικές
- 9
- Like
- 4.698
- Πόντοι
- 1.830
Ηλιθιότητες συνωμοσίας
Συνήθως τις λέμε «θεωρίες συνωμοσίας» αλλά νομίζω πως δεν είναι σωστό. Μια θεωρία πρέπει να έχει σχέση με την πραγματικότητα και να βασίζεται σε στοιχεία. Οι συνωμοσιολογικές ερμηνείες της πραγματικότητας είτε δεν έχουν καθόλου στοιχεία είτε εμφανίζουν ως αληθινά διάφορα κατασκευασμένα και έχουν τόση σχέση με την πραγματικότητα όση ένας γάιδαρος που έχει βγάλει φτερά και πετάει. Είναι απλώς ηλιθιότητες που σπέρνονται από απατέωνες στα μυαλά των αφελών όπου και βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να φυτρώσουν και να ανθίσουν. Και είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνες.
Δεν λέω ότι δεν είναι αστείες. Από τότε που υπάρχει κωμωδία, η ηλιθιότητα είναι πηγή γέλιου. Αλλά οι ηλιθιότητες συνωμοσίας μαζί με το γέλιο κουβαλούν και κινδύνους τους οποίους η πανδημία αποκαλύπτει σε όλο τους το μεγαλείο: ένας ηλίθιος που αμφισβητεί την πραγματικότητα δεν θα πειθαρχήσει στα μέτρα που η πραγματικότητα απαιτεί με αποτέλεσμα να κάνει την πραγματικότητα ακόμα χειρότερη. Φανταστείτε τη ζημιά που μπορεί να κάνει μόνο ένας φορέας του κορωνοϊού που δεν πιστεύει στην ύπαρξή του και δεν παίρνει κανένα μέτρο προφύλαξης για τον ίδιο ή τους γύρω του. Φανταστείτε τώρα τη ζημιά που μπορεί να κάνουν 1.000 ή 10.000 τέτοιοι φορείς. Μπορεί σε πλανητικό επίπεδο ο αριθμός τους να είναι ασήμαντος, αλλά η ζημιά που μπορούν να κάνουν είναι δυσανάλογα μεγάλη.
Πέρα όμως από την άμεση, οι άνθρωποι που πιστεύουν και διαδίδουν ηλιθιότητες συνωμοσίας κάνουν και μια έμμεση, εξίσου μεγάλη, ζημιά την οποία τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα από κάθε άλλη φορά: αμφισβητώντας την πραγματικότητα και τις απαιτήσεις της, δημιουργούν το έδαφος για αμφισβήτηση των συμπερασμάτων των ειδικών η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην αμφισβήτηση των οδηγιών που δίνουν οι αρχές βασιζόμενες σ’ αυτά τα συμπεράσματα (μιλάω προφανώς για κυβερνήσεις που παίρνουν αποφάσεις και όχι για κλόουν με περίεργα χτενίσματα που αφήνουν τις ζωές των ανθρώπων στην τύχη). Το πραγματικό κόστος δεν είναι στην πειθαρχία, αλλά στις ζωές που θα χαθούν εξ’ αιτίας της έλλειψής της.
Το πιο ενδιαφέρον στις ηλιθιότητες συνωμοσίας είναι πως περιγράφουν φοβερά σχέδια (ή σΚέδια όπως μάλλον είναι το σωστότερο) και συνωμοσίες οι οποίες δεν φαίνεται να ωφελούν με κάποιον τρόπο αυτούς που «κινούν τα νήματά» τους. Μοιάζουν δηλαδή με συνωμοσίες τρελών που απλώς θέλουν την καταστροφή του πλανήτη ή της οικονομίας έτσι, για τη φάση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πιο δημοφιλή ηλιθιότητα συνωμοσίας. Αυτή σύμφωνα με την οποία ο κορωνοϊός είναι ενα ψέμα (ή υφίσταται, αλλά δεν είναι τόσο επικίνδυνος) και είναι απλώς μια αφορμή «αυτοί»* με τη βοήθεια των κυβερνήσεων να πάρουν μέτρα για να «ελέγξουν τον πληθυσμό».
Ο «έλεγχος του πληθυσμού» είναι ένα κλασσικό μοτίβο των ηλιθιοτήτων συνωμοσίας, αλλά αυτοί που το έχουν κάνει καραμέλα δεν μπαίνουν στον κόπο να εξηγήσουν σε τι ήταν ανεξέλεγκτος ο πληθυσμός ή πώς θα ωφεληθούν αυτοί που θα ελέγξουν τον πληθυσμό σε μια οικονομία κατεστραμμένη. Ο καπιταλισμός είναι πανίσχυρος, το σύστημα που τον αμφισβητούσε αποδείχτηκε για τα πανηγύρια, η δυνατότητα παρακολούθησης της δραστηριότητας και των γούστων των ανθρώπων είναι πιο μεγάλη από ποτέ, το ίδιο και η δυνατότητα επιρροής στη δραστηριότητα και τα γούστα αυτά. Ο περαιτέρω «έλεγχος», όχι μονο δεν φαίνεται να έχει κανένα επιπλέον όφελος για όποιον μπορεί να τον επιδιώκει, αλλά μπορεί να επιτευχθεί και με πολύ πιο απλούς, αθόρυβους, καθημερινούς τρόπους.
Κι αυτή η γεμάτη λογικά άλματα ανοησία είναι η πιο βασική ηλιθιότητα συνωμοσίας. Είναι το πρώτο σκαλοπάτι στην σκάλα της παράνοιας η οποία, όπως διάβασα, έχει φτάσει μέχρι και στη σύνδεση της πανδημίας με το 5G το οποίο είτε προκαλεί τον ιό (μη ρωτάτε πώς, δεν έχει σημασία) είτε τον κάνει πιο ισχυρό (και πάλι δεν υπάρχει λόγος να ρωτάτε) είτε βοηθά στη μετάδοση του (ναι, γι’ αυτό τις λέω ηλιθιότητες).
Φυσικά, όσο ο καιρός περνάει θα προστίθενται νέα σκαλοπάτια και δεν αποκλείεται μια από αυτές τις ημέρες να μάθουμε για τον ρόλο των ανεμογεννητριών ή των βίντεο γκέιμ στην πανδημία.
Δυστυχώς κάθε συζήτηση με τους ανθωπους που είναι επιρρεπείς στις ηλιθιότητες συνομωσίας είναι χαμένος χρόνος. Είτε επειδή είναι εντελώς ανόητοι είτε επειδή αυτό που προσπαθούν να κάνουν με τις ηλιθιότητες αυτές είναι να καλύψουν ψυχολογικά τους κενά, δεν παίρνουν από λόγια. Το μόνο που ίσως να βοηθούσε κάπως αυτές τις μέρες της πανδημίας, πέρα από τον επιβεβλήμενο αυστηρό περιορισμό στη διάδοση των θανάσιμων ηλιθιοτήτων τους, είναι μια επίσκεψη (εννοείται χωρίς προφυλάξεις) σε νοσοκομείο όπου νοσηλεύονται θύματα του κορωνοϊού και στη συνέχεια ο εγκλεισμός για έναν-δύο μήνες σε πεντάστερο ξενοδοχείο όπου θα ζήσουν σαν μεγιστάνες και θα έχουν ό,τι τραβάει η ψυχή τους εκτός από ένα: ιατρονοσηλευτική και φαρμακευτική περίθαλψη για την αντιμετώπιση του covid-19. Και μπράβο τους.
*Οι ηλιθιότητες συνομωσίας αφήνουν πάντα περιθώριο να τοποθετήσει ο καθένας τον εχθρό που ικανοποιεί τα ψυχολογικά του αδιέξοδα. Καπιταλιστές, Εβραίοι, φαρμακευτικές εταιρείες, εξωγήινοι, ελοχίμ, νεοφιλελεύθεροι, αλλόθρησκοι (κάποτε ήταν και οι κομμουνιστές, αλλά η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ μας έχει στερήσει τον συγκεκριμένο εχθρό)... ο καθένας μπορεί να βρει μια απειλή που μπορεί να τον κάνει να αναβάλλει την αναμέτρηση με τα πεζά (αλλά πολύ πιο επείγοντα) προβλήματα της καθημερινότητάς του.
διαβάζοντάς το, σκέφτηκα πολλούς που σχολιάζουν εδώ
Συνήθως τις λέμε «θεωρίες συνωμοσίας» αλλά νομίζω πως δεν είναι σωστό. Μια θεωρία πρέπει να έχει σχέση με την πραγματικότητα και να βασίζεται σε στοιχεία. Οι συνωμοσιολογικές ερμηνείες της πραγματικότητας είτε δεν έχουν καθόλου στοιχεία είτε εμφανίζουν ως αληθινά διάφορα κατασκευασμένα και έχουν τόση σχέση με την πραγματικότητα όση ένας γάιδαρος που έχει βγάλει φτερά και πετάει. Είναι απλώς ηλιθιότητες που σπέρνονται από απατέωνες στα μυαλά των αφελών όπου και βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να φυτρώσουν και να ανθίσουν. Και είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνες.
Δεν λέω ότι δεν είναι αστείες. Από τότε που υπάρχει κωμωδία, η ηλιθιότητα είναι πηγή γέλιου. Αλλά οι ηλιθιότητες συνωμοσίας μαζί με το γέλιο κουβαλούν και κινδύνους τους οποίους η πανδημία αποκαλύπτει σε όλο τους το μεγαλείο: ένας ηλίθιος που αμφισβητεί την πραγματικότητα δεν θα πειθαρχήσει στα μέτρα που η πραγματικότητα απαιτεί με αποτέλεσμα να κάνει την πραγματικότητα ακόμα χειρότερη. Φανταστείτε τη ζημιά που μπορεί να κάνει μόνο ένας φορέας του κορωνοϊού που δεν πιστεύει στην ύπαρξή του και δεν παίρνει κανένα μέτρο προφύλαξης για τον ίδιο ή τους γύρω του. Φανταστείτε τώρα τη ζημιά που μπορεί να κάνουν 1.000 ή 10.000 τέτοιοι φορείς. Μπορεί σε πλανητικό επίπεδο ο αριθμός τους να είναι ασήμαντος, αλλά η ζημιά που μπορούν να κάνουν είναι δυσανάλογα μεγάλη.
Πέρα όμως από την άμεση, οι άνθρωποι που πιστεύουν και διαδίδουν ηλιθιότητες συνωμοσίας κάνουν και μια έμμεση, εξίσου μεγάλη, ζημιά την οποία τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα από κάθε άλλη φορά: αμφισβητώντας την πραγματικότητα και τις απαιτήσεις της, δημιουργούν το έδαφος για αμφισβήτηση των συμπερασμάτων των ειδικών η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην αμφισβήτηση των οδηγιών που δίνουν οι αρχές βασιζόμενες σ’ αυτά τα συμπεράσματα (μιλάω προφανώς για κυβερνήσεις που παίρνουν αποφάσεις και όχι για κλόουν με περίεργα χτενίσματα που αφήνουν τις ζωές των ανθρώπων στην τύχη). Το πραγματικό κόστος δεν είναι στην πειθαρχία, αλλά στις ζωές που θα χαθούν εξ’ αιτίας της έλλειψής της.
Το πιο ενδιαφέρον στις ηλιθιότητες συνωμοσίας είναι πως περιγράφουν φοβερά σχέδια (ή σΚέδια όπως μάλλον είναι το σωστότερο) και συνωμοσίες οι οποίες δεν φαίνεται να ωφελούν με κάποιον τρόπο αυτούς που «κινούν τα νήματά» τους. Μοιάζουν δηλαδή με συνωμοσίες τρελών που απλώς θέλουν την καταστροφή του πλανήτη ή της οικονομίας έτσι, για τη φάση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πιο δημοφιλή ηλιθιότητα συνωμοσίας. Αυτή σύμφωνα με την οποία ο κορωνοϊός είναι ενα ψέμα (ή υφίσταται, αλλά δεν είναι τόσο επικίνδυνος) και είναι απλώς μια αφορμή «αυτοί»* με τη βοήθεια των κυβερνήσεων να πάρουν μέτρα για να «ελέγξουν τον πληθυσμό».
Ο «έλεγχος του πληθυσμού» είναι ένα κλασσικό μοτίβο των ηλιθιοτήτων συνωμοσίας, αλλά αυτοί που το έχουν κάνει καραμέλα δεν μπαίνουν στον κόπο να εξηγήσουν σε τι ήταν ανεξέλεγκτος ο πληθυσμός ή πώς θα ωφεληθούν αυτοί που θα ελέγξουν τον πληθυσμό σε μια οικονομία κατεστραμμένη. Ο καπιταλισμός είναι πανίσχυρος, το σύστημα που τον αμφισβητούσε αποδείχτηκε για τα πανηγύρια, η δυνατότητα παρακολούθησης της δραστηριότητας και των γούστων των ανθρώπων είναι πιο μεγάλη από ποτέ, το ίδιο και η δυνατότητα επιρροής στη δραστηριότητα και τα γούστα αυτά. Ο περαιτέρω «έλεγχος», όχι μονο δεν φαίνεται να έχει κανένα επιπλέον όφελος για όποιον μπορεί να τον επιδιώκει, αλλά μπορεί να επιτευχθεί και με πολύ πιο απλούς, αθόρυβους, καθημερινούς τρόπους.
Κι αυτή η γεμάτη λογικά άλματα ανοησία είναι η πιο βασική ηλιθιότητα συνωμοσίας. Είναι το πρώτο σκαλοπάτι στην σκάλα της παράνοιας η οποία, όπως διάβασα, έχει φτάσει μέχρι και στη σύνδεση της πανδημίας με το 5G το οποίο είτε προκαλεί τον ιό (μη ρωτάτε πώς, δεν έχει σημασία) είτε τον κάνει πιο ισχυρό (και πάλι δεν υπάρχει λόγος να ρωτάτε) είτε βοηθά στη μετάδοση του (ναι, γι’ αυτό τις λέω ηλιθιότητες).
Φυσικά, όσο ο καιρός περνάει θα προστίθενται νέα σκαλοπάτια και δεν αποκλείεται μια από αυτές τις ημέρες να μάθουμε για τον ρόλο των ανεμογεννητριών ή των βίντεο γκέιμ στην πανδημία.
Δυστυχώς κάθε συζήτηση με τους ανθωπους που είναι επιρρεπείς στις ηλιθιότητες συνομωσίας είναι χαμένος χρόνος. Είτε επειδή είναι εντελώς ανόητοι είτε επειδή αυτό που προσπαθούν να κάνουν με τις ηλιθιότητες αυτές είναι να καλύψουν ψυχολογικά τους κενά, δεν παίρνουν από λόγια. Το μόνο που ίσως να βοηθούσε κάπως αυτές τις μέρες της πανδημίας, πέρα από τον επιβεβλήμενο αυστηρό περιορισμό στη διάδοση των θανάσιμων ηλιθιοτήτων τους, είναι μια επίσκεψη (εννοείται χωρίς προφυλάξεις) σε νοσοκομείο όπου νοσηλεύονται θύματα του κορωνοϊού και στη συνέχεια ο εγκλεισμός για έναν-δύο μήνες σε πεντάστερο ξενοδοχείο όπου θα ζήσουν σαν μεγιστάνες και θα έχουν ό,τι τραβάει η ψυχή τους εκτός από ένα: ιατρονοσηλευτική και φαρμακευτική περίθαλψη για την αντιμετώπιση του covid-19. Και μπράβο τους.
*Οι ηλιθιότητες συνομωσίας αφήνουν πάντα περιθώριο να τοποθετήσει ο καθένας τον εχθρό που ικανοποιεί τα ψυχολογικά του αδιέξοδα. Καπιταλιστές, Εβραίοι, φαρμακευτικές εταιρείες, εξωγήινοι, ελοχίμ, νεοφιλελεύθεροι, αλλόθρησκοι (κάποτε ήταν και οι κομμουνιστές, αλλά η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ μας έχει στερήσει τον συγκεκριμένο εχθρό)... ο καθένας μπορεί να βρει μια απειλή που μπορεί να τον κάνει να αναβάλλει την αναμέτρηση με τα πεζά (αλλά πολύ πιο επείγοντα) προβλήματα της καθημερινότητάς του.
διαβάζοντάς το, σκέφτηκα πολλούς που σχολιάζουν εδώ
