Σημαντικό το κείμενό σας.
Ο εν λόγω πίνακας εχει μεγαλο πέπλο μυστηρίου κυρίως για την ταυτότητα του εικονιζομένου προσώπου. Ξεφεύγει από τους ιστορικούς της τέχνης για αιώνες...
Η πιο αποδεκτή θεωρία, σχετικά με την πραγματική ταυτότητα πίσω από τον πίνακα, είναι ότι μοντέλο ήταν η Lisa Gherardini, η σύζυγος ενός Ιταλού εμπόρου μεταξιού.
Άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι η Μόνα Λίζα είναι στην πραγματικότητα μια αυτοπροσωπογραφία ή μια απεικόνιση της μητέρας του καλλιτέχνη.
Άλλοι εκτιμούν ορι ειναι η Giovanna Sforza, θεση την οποία εκθέσατε.
Τἐλος, κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι η Μόνα Λίζα φέρει αρκετές εντυπωσιακές ομοιότητες με τον Gian Giocomo Caprotti, γνωστό και ως Salai [βλ. αρχεια 1-4], ο οποίος ήταν μαθητευόμενος του Λεονάρντο, μοντέλο και πιθανώς εραστής του.
Αυτό που έκανε τον συγκεκριμένο πίνακα, ανεξαρτητως ταυτότητας, τον πιο διάσημο στον κόσμο είναι το περίφημο χαμόγελο της [6o αρχειο]. Τι έχει όμως το χαμόγελο της Μόνα Λίζα, που το κάνει τόσο ξεχωριστό; Ο Ντα Βίντσι ανακάτεψε με τέτοιο τρόπο τα χρώματα, ώστε να παραπλανά την περιφερειακή όραση του θεατή. Αυτό που κατάφερε, ήταν το σχήμα του στόματος ν΄αλλάζει, ανάλογα με την οπτική που παρατηρεί κανείς τον πίνακα. Καθώς το χαμόγελο εξαφανίζεται μόλις ο θεατής προσπαθήσει να το δει, ονομάστηκε αυτή η οπτική ψευδαίσθηση το “άπιαστο χαμόγελο”. Κανείς πριν ή μετά τον Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν έχει καταφέρει να αναπαραστήσει τόσο πετυχημένα κάτι αντίστοιχο!
...
Φιλτατε Βοργια,σε γενικες γραμμες θα συμφωνησω με τα γραφομενα σου αν και θα διατηρησω τις αποψεις μου και τις επιφυλαξεις μου στο ποιο προσωπο αναπαριστα τελικα η Τζιοκοντα.Το πορτραιτο ειναι σιγουρο οτι ξεκινησε αρχικα ως προσωπογραφια της
Lisa del Giocondo συζυγο του ευπορου εμπορου μεταξιου Francesco del Giocondo.( Lisa Gherardini ηταν το πατρικο της ονομα) καθ οσον εχει βρεθει και το σχετικο εγγραφο του Agostino Vespucci γραμματεα της Φλωρεντιας συχρονου του Λεοναρντο που αναφερει οτι το 1503 ηδη εργαζονταν σε αυτο το πορτραιτο,της
Lise del Giocondo οπως την αναφερει.
Στην πορεια εκτελεσης του ομως, (που κρατησε αρκετα χρονια), ο ντα Βιντσι δεν παρεδωσε ποτε τον πινακα στον ιδιοκτητη,τον τροποποιουσε συνεχως και τον κρατησε τελικα για τον εαυτο του, διακινδυνευοντας την φημη του και την συνεπεια του ως καλλιτεχνη και χανοντας πιθανον ενα σοβαρο χρηματικο ποσο απο την αμοιβη του.Εαν το τελικο πορτραιτο ηταν η Μονα Λιζα δεν θα ειχε κανενα λογο να μην τον παραδωσει.
Κατι βαθυτερο τον ωθησε να "δεθει" με αυτον τον πινακα.Μια θεωρια ειναι αυτη της νεαρης Giovanna Sforza που ανεφερα σε προηγουμενο post μου (σελ.16)
Πολυ ενδιαφερουσα ειναι και η δικη σου που αναφερεις, του νεαρου μαθητη και πιθανου εραστη του, Salai ακριβως γιατι μπαινει μεσα σε αυτο το πνευμα της εξιδανικευσης.
Παρακολουθωντας συχνα την Ιταλικη βιβλιογραφια, μετα και την ανακαλυψη των γραμματων G και S ( Giovanna Sforza ) μεσα στα ματια της Μονας Λιζας,η θεωρια οτι το τελικο πορτραιτο ανηκει τελικα στη νεαρη Giovanna, αρχιζει πλεον να γινεται η επικρατεστερη ,καθ οσον ειναι η μοναδικη θεωρια στην οποια ο ιδιος ο Λεοναρντο εχει δωσει δειγμα για την ταυτοτητα της εικονιζομενης.
Εν πασει περιπτωση ολες ειναι θεωριες και με την παροδο του χρονου πιθανον να προκυψουν νεα στοιχεια που θα δειξουν που βρισκεται τελικα η αληθεια.
Εκει που θα συμφωνησω απολυτα μαζι σου ειναι
οτι ο Λεοναρντο ντα Βιντσι ηξερε πολυ καλα τις ιδιοτητες της περιφερειακης ορασης.Αυτες χρησιμοποιησε στο πορτραιτο της Τζιοκοντα και καταφερε να εχει ενα αριστουργημα, οπου το χαμογελο της ειναι διαφορετικο αναλογα με την οπτικη γωνια του θεατη,οπως σωστα αναφερεις το "απιαστο χαμογελο" που " Κανείς πριν ή μετά τον Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν έχει καταφέρει να αναπαραστήσει τόσο πετυχημένα κάτι αντίστοιχο!"
Για το μετα μαλλον εχεις δικιο αλλα ας δουμε και το πριν.
Ο Λεοναρντο τελειοποιησε σε πραγματικα αριστοτεχνικο βαθμο την τεχνικη της "sfumatura" δηλαδη αυτο που εσυ ονομαζεις ανακατεμα χρωματων,ηταν στην ουσια το βαθμιαιο περασμα του ενος τονου χρωματος στον επομενο, με τροπο αριστοτεχνικο ωστε να δινεται η εντυπωση στον θεατη,οτι ο πινακας αποκτα καμπυλοτητες και μοιαζει να εχει τρεις διαστασεις,ωστε η περιφερειακη οραση
να "παραπλαναται" και να νομιζει οτι το αντικειμενο αλλαζει συνεχως σχημα αναλογα με τη θεση του θεατη.
Ο Λεοναρντο ηταν μελετητης του Vitruvio,Ρωμαιου αρχιτεκτονα και συγγραφεα (80 πΧ-15πΧ) ο οποιος με το μνημειωδες εργο " De Architectura" συνοψισε ολες τις αρχες της κλασικης Αρχιτεκτονικης.Κατα την επισκεψη του στην Ελλαδα το 58-51 πΧ, μελετησε επισταμενα τους δωρικους ναους και κυριως τις "οπτικες επεμβασεις" που ειχαν γινει σ'αυτους ωστε αφιερωσε σ' αυτες ενα μεγαλο μερος του 3ου βιβλιου του.Ιδιατερη εντυπωση φαινεται να του προκαλεσε ο τροπος ραβδωσεων των κιονων,ωστε σε συναρτηση με την οριζοντια και καθετη καμπυλοτητα τους να "παραπλανουν" την περιφερειακη οραση
Πραγματι εαν παρατηρησουμε τις κιονοστοιχιες του Παρθενωνα απο πουθενα δεν δειχνουν ιδιες.
Αυτο εχει σαν αποτελεσμα το εργο να αποκτα μια αλλη διασταση,τη χρονικη διασταση και να δειχνει αναλαφρο και αιθεριο παρ ολο τον ογκο του.
Οπως αναφερει χαρακτηριστικα ο αειμνηστος καθηγητης του Πολυτεχνειου Π.Μιχελης..
"...Οι Ελληνες δεν εσκόπευαν να αποκαταστήσουν απλώς τις άψυχες γεωμετρικές ευθείες, τις απότομες κάθετες και τις σκληρές οριζόντιες, που δεν τις αντικρύζουμε πουθενά στη φύση. Αυτή θα ήταν η αρχιτεκτονική του σχεδιαστηρίου,
αλλά ήθελαν να τονίσουν την αλήθεια που ζεί και δρά για να πραγματοποιήσει έστω και αληθοφάνειες, αφού χωρίς αυτές η αλήθεια δεν αξίζει... Εμψύχωσαν έτσι τα κτίρια, ετόνωσαν και ετόνισαν την αρμονία τους παλλόμενη στο φως..."(Τεχνικά Χρονικά 1939)
Ο Vitruvio εντυπωσιαστηκε ιδιαιτερα απο τον ανθρωποκεντρικο σχεδιασμο των ναων και απο τη χρηση της χρυσης τομης.Ειναι σχεδον σιγουρο οτι ειδε τη "Πετρα της Σαλαμινας" που χρησιμοποιουσαν οι αρχαιοι Ελληνες αρχιτεκτονες για τον σχεδιασμο των ναων.
(Φυλασσεται σημερα στο Ιστορικο μουσειο του Πειραια)
Με βαση αυτες τις μελετες ο Λεοναρντο,σχεδιαζει το 1490 τον "Ανθρωπο του Βιτρουβιου", ο οποιος θα αποτελεσει σημειο αναφορας για ολους τους μετεπειτα αρχιτεκτονες της Αναγεννησης.
Ειναι εκπληκτικη η ομοιοτητα που υπαρχει μεταξυ της "Πετρας της Σαλαμινας" και του "Ανθρωπου του Βιτρουβιου".
Οπως επισης και η εφαρμογη του στις αναλογιες των ναων.
Τις αναλογες μελετες του Βιτρουβιου οσον αφορα τις εφαρμογες της περιφερειακης ορασης, ο Λεοναρντο τις εφαρμοσε στη ζωγραφικη του με αριστουργημα βεβαια τη Τζιοκοντα.
Γιαυτο αν κοιταζουμε αυτο το "απιαστο χαμογελο" να ξερουμε οτι στο βαθος-βαθος (οπως και σε πολλα αλλα) βρισκεται η Κλασικη Ελλαδα.
