Ο φασισμός είναι ριζοσπαστικἠ αυταρχική εθνικιστική πολιτική ιδεολογία και μαζικό κίνημα που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, το οποίο ορίζει βάσει αποκλειστικών βιολογικών, πολιτισμικών ή/και ιστορικών συνθηκών, υπεράνω κάθε άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα.[1]
Η έννοια της λέξης "φασισμός" σήμερα χρησιμοποιείται πολλές φορές για να χαρακτηρίσει πρόσωπα, θεσμούς ή καταστάσεις που μπορεί να μην έχουν καμιά σχέση με την αρχική έννοια του όρου. Το ουσιαστικό "φασισμός" και το επίθετο "φασίστας" χρησιμοποιούνται σήμερα πολλές φορές, εκτός από τον αρχικό ορισμό, την εθνικιστική και φυλετική πολιτική ιδεολογία που πρωτοεμφανίζεται στην Ιταλία του Μουσολίνι και αναπτύσσεται από τους Γερμανούς Ναζιστές και άλλους και που προτείνει έναν απολυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης, από έναν συγκεκριμένο Αρχηγό, που θα συνενώσει όλες τις τάξεις σε ένα Έθνος, που μάλιστα είναι το ανώτερο έθνος και έχει προορισμό να κυριαρχήσει στα άλλα, "κατώτερα" έθνη και φυλές), και σε μια πολύ ευρύτερη λανθασμένη έννοια, προσδιορίζοντας ως "φασισμό" γενικά κάθε άδικη, αντιδημοκρατική και βίαιη πράξη, ιδεολογία, συναίσθημα, συνήθεια στο χώρο της πολιτικής, της κοινωνίας, της οικογένειας, και των σχέσεων. Η υπερβολική χρήση αυτού του δεύτερου ορισμού έχει εν μέρει υποκαταστήσει τον αρχικό ορισμό (ότι φασισμός είναι μόνο η ονομασία του κινήματος του Μουσολίνι).
Ο Εθνικισμός (αγγλ. nationalism) είναι πολιτική ιδεολογία που υποστηρίζει την ιδέα της εθνικής ταυτότητας για μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων, τη διατήρηση της ταυτότητας αυτής και των ξεχωριστών χαρακτηριστικών των ατόμων ενός έθνους. [1]
Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές ο εθνικισμός είναι "η επίκληση της εθνικής ταυτότητας σαν βάση για μαζική κινητοποίηση και δράση"[2]
Η σημερινή χρήση της λέξης Εθνικισμός αναφέρεται στον εθνικό ή θρησκευτικό εθνικισμό[εκκρεμεί παραπομπή]. Ωστόσο, οι πολιτικοί επιστήμονες τείνουν να ερευνούν ακραίες μορφές εθνικισμού που σχετίζονται με στρατιωτικά ή αποσχισματικά καθεστώτα.
Ο εθνικισμός ως ιδεολογία μπορεί να έχει και να εμφανίζεται με διάφορες μορφές, είτε ως προοδευτική και απελευθερωτική δύναμη, η οποία εξασφαλίζει την εθνική ενότητα και ανεξαρτησία, είτε ως ανορθολογικό και αντιδραστικό δόγμα, που επιτρέπει στους εκάστοτε ηγέτες να ακολοθούν πολιτικές στρατιωτικής παρέμβασης ή επεκτατικούς πολέμους στο όνομα του έθνους. Μπορούμε να πούμε ότι ο εθνικισμός κατά καιρούς υπήρξε προοδευτικός, και αντιδραστικός, δημοκρατικός και δεσποτικός, απελευθερωτικός και καταπιεστικός, αριστερός και δεξιός, οπότε και προτιμότερο θεωρείται από πολλούς μελετητές να αντιμετωπίζεται ως μια σειρά "εθνικισμών", δηλαδή όχι ως ένα καθ' αυτού συνεκτικό φαινόμενο, αλλά μια ποικιλομορφία παραδόσεων με ένα και μόνο κοινό χαρακτηριστικό, τη κεντρικη πολιτική σημασία του έθνους.