Πρόσφατα έκανες μια δήλωση στα «ΝΕΑ» που ξεσήκωσε αντιδράσεις. Είπες ότι θαυμάζεις τη «διαχρονική σκέψη του Μάο». Πώς μπορείς να θαυμάζεις μια σκέψη που η εφαρμογή της στην Κίνα έφερε λογοκρισία, φυλακίσεις, δολοφονίες;
Παιδιά, εγώ δεν είπα ότι θαυμάζω τον Μάο. Είπα ότι η σκέψη του Μάο -όχι ο Μάο ως προσωπικότητα, όχι ο Μάο ως διοίκηση, όχι ο Μάο ως καθεστώς- αλλά η σκέψη του Μάο σε πολλά σημεία της αξίζει. Το πιστεύω αυτό.
Ένα παράδειγμα;
Ας πούμε, η σκέψη πίσω από την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο είναι ότι πρέπει συνεχώς να αμφισβητούμε τις δομές και την νομενκλατούρα, ακόμα και όταν είμαστε μέσα στην «επαναστατική» διαδικασία. Αυτή είναι μια σημαντική σκέψη.
Μα αυτό είναι αστείο! Δηλαδή ο Μάο στη θεωρία ενθάρρυνε την αμφισβήτηση και στην πράξη επέβαλε τη λογοκρισία;
Είναι πολύ αντιφατικό, το ξέρω. Ο Μάο εκτιμούσε ότι αυτό που κάνει είναι ένα βήμα προς τη σοσιαλιστική κοινωνία. Και πίστευε ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Αλλά, ο σκοπός του, η πρόθεσή του ήταν καλή.
Απ’ αυτή την καλή πρόθεση πέθαναν 38 εκατομμύρια άνθρωποι! Περισσότεροι απ’ όσους σκότωσε και ο Χίτλερ!
Ε, τώρα δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τον Χίτλερ με τον Μάο! Μπορεί τα κομμουνιστικά καθεστώτα να είχαν αυτό το τεράστιο έλλειμμα ελευθερίας, αλλά τουλάχιστον είχαν στο κέντρο της σκέψης τους τον άνθρωπο.
Αυτό λίγο ενδιαφέρει τον άνθρωπο που πεθαίνει...
Όχι, δεν είναι έτσι. Και τέλος πάντων δεν είχαν ούτε κρεματόρια ούτε φούρνους με Εβραίους...
Νεκρούς πάντως είχαν περισσότερους!
Καταρχάς, αυτοί οι αριθμοί αμφισβητούνται. Μένει να αποδειχθούν ιστορικά και τότε να το ξανασυζητήσουμε.
Έτσι κι αλλιώς, η πραγματική του πρόθεση φάνηκε στην πράξη! Προτεραιότητα ήταν ο εαυτός του και όχι η κοινωνία!
Δεν μπορώ να σας πείσω να εκτιμήσετε την σκέψη του Μάο.
Εσύ, πάντως, δέχεσαι ότι το καθεστώς του Μάο ήταν απολυταρχικό;
Ναι, βέβαια, διότι ήταν ένα καθεστώς ανελευθερίας. Αλλά σας είπα, πρέπει να απομονώσουμε τη σκέψη από την ιστορική περίοδο και το αποτέλεσμα. Και αυτό ισχύει για πολλές προσωπικότητες - από τον Λένιν μέχρι τον Τσε. Εγώ μάλιστα εκτιμώ και τη σκέψη πολιτικών προσωπικοτήτων από την άλλη πλευρά.