Ποιό βιβλίο προτείνετε / μόλις ολοκληρώσατε;

[Διαγραμμένο μέλος 136408]

http://[URL unfurl="true"]www.biblionet.gr/images/covers/b60884.jpg[/img[/URL]]
Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, [i]Περὶ θελήσεως. Πρὸς Μαρίνον Ἐπιστολή, Ζήτησις μετὰ Πύρρου[/i], (εἰσαγωγή – μτφρ. – σχόλια Ντ. Σαμοθράκη), ἐκδ. Ἁρμός (Σειρά Μοῦσες), Ἀθήνα 1995, σελ. 208.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται δύο έργα του [b]Μαξίμου Ομολογητή[/b] (580-662 μΧ) στο πρωτότυπο με παράλληλη απόδοση στη νεοελληνική.
Ο μοναχός Μάξιμος έγραψε περί το 645 μΧ την επιστολή «[i]πρὸς Μαρίνον τὸν ὁσιώτατον πρεσβύτερον[/i]», πιθανώς γνώριμό του από παλαιότερη επίσκεψή του στην νήσο Κύπρο. Ο Μάξιμος ορίζει το περιεχόμενο κρίσιμων εννοιών για την κατανόηση του φλέγοντος πολιτικού και θεολογικού ζητήματος της εποχής, δηλαδή της μιάς ή δύο θελήσεων του Χριστού και συνεπώς μιάς ή δύο ενεργειών. Πρόκειται για την αίρεση του [b]Μονοθελητισμού[/b] η οποία κλόνισε το Βυζάντιο. Έχοντας ως σταθερή βάση το έργο του Αριστοτέλη, αλλά και των Πατέρων της εκκλησίας, προχωρεί σε καθαρώς δικούς του ορισμούς και εκθέτει ευκρινώς την δική του αντίληψη για την ύπαρξη αυτόνομης θέλησης στον άνθρωπο.

Τον Ιούλιο του ιδίου έτους έγινε στην Καρχηδόνα η συζήτηση του Μαξίμου με τον [b]Πύρρο[/b], τέως και εξόριστο πατριάρχη ΚΠόλεως, ενώπιον των πολιτικών αρχόντων και επισκοπών της περιοχής, αλλά και των πολιτών, με πρωτοβουλία του Πύρρου. Επρόκειτο για ανοικτή αντιπαράθεση. Σκοπός της [i]ζητήσεως[/i] ήταν να ξεκαθαρίσει το θέμα των θελήσεων και των ενεργειών του Χριστού. Και οι δύο συζητητές ήταν άνδρες με δεινή μόρφωση. Ο διάλογός τους έχει τεράστιο ενδιαφέρον όσον αφορά τις πνευματικές τάσεις της εποχής τους.

Ο Μάξιμος καταγόταν από πλούσια οικογένεια Ελλήνων της ΚΠόλεως, όπου γεννήθηκε το 580 και έλαβε σπουδαία εγκύκλια και φιλοσοφική παιδεία (με βάση το σήμερα, εφάμιλλος του Jürgen Habermas). Η εμπειρία του στην εμπιστευτική θέση του πρωτοασηκρήτη (αρχιγραμματέας του Παλατίου) υπήρξε πολύτιμη. Παραιτήθηκε ύστερα και κλείστηκε σε μοναστήρι στην Κύζικο, όπου αφιερώθηκε στη μελέτη και στη συγγραφή πνευματικών έργων. Η περσική εισβολή στη Μ. Ασία τον ανάγκασε να καταφύγει στη Β. Αφρική, όπου και εγκαταστάθηκε μετά το 628 σε μοναστήρι του Ευκρατά. Εκεί γνώρισε τον μετέπειτα πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο, με τον οποίο έδωσε την μάχη κατά των αιρέσεων του Μονοθελητισμού και του Μονοενεργητισμού. Η δημοσίευση της [b]Ἐκθέσεως[/b] το 638 υπό του βασιλέως Ηρακλείου και πατριάρχη Σεργίου αποτελεί την αφετηρία των αγώνων του Μαξίμου εναντίον του Μονοθελητισμού. Επρόκειτο για κείμενο που κάνει λόγο για ένα θέλημα του Χριστού ώστε αμβλυνθούν οι διαφορές με μονοφυσίτες (είχε προηγηθεί το 634 η [b]Ψῆφος[/b] που ήταν έργο του Σεργίου με σαφή αιρετική απόκλιση: ένα πρόσωπο ο Χριστός, αλλά δεν είναι δυνατόν να έχει δύο θελήματα). Οι Μάξιμος και Σωφρόνιος ούτε συμβιβάστηκαν ούτε εξαπατήθηκαν. Με επιστολές και αντιρρητικά κείμενα ξεκίνησαν αγώνα για την διατύπωση της αληθείας.

Ο Μάξιμος κατέγραψε τα βασικά επιχειρήματα κατά του Μονοθελητισμου στον Διάλογο με τον Πύρρο. Ο τελευταίος ήταν κάτοχος ευρείας φιλοσοφικής και θεολογικής παιδείας, για την οποία είχε ήδη εκφράσει στο παρελθόν τον θαυμασμό του και ο ίδιος ο Μάξιμος με υπερβολική μάλιστα φιλοφροσύνη (PG 91, 589-596).

Ώστε ο Μάξιμος και στα δυο έργα αναπτύσσει με εντυπωσιακή ευκρίνεια τα επιχειρήματα κατά των αιρέσεων. Αναλύει τις έννοιες [i]γνώμη, θέλημα, φύση, υπόσταση[/i]. Παρατίθενται 28 σημασίες τη έννοιας γνώμη. Μαθαίνουμε τι ήταν το [b]γνωμικό θέλημα[/b] (δηλ. τη θέση των μονοθελητών), το οποίο δεν έχει καμία σχέση με το φυσικό θέλημα. Οι άνθρωποι εξαιτίας της κτιστότητος έχουν διαφορετική γνώμη/θέλημα («γνωμικές ετερότητες»). Ομολογεί ποιες θελήσεις είχε ο Χριστός και ποια η σχέση τους. Μέσα από τα κείμενα αυτά αναφαίνεται ο νέος τύπος του θέλοντος ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν συνειδητοποιεί πια την θέλησή του ως ελκομένη από το αντικείμενό της και τις ιδιότητες του, αλλά μ’έναν τρόπο αυστηρώς προσωπικό. Η φυσική θέληση είναι κοινή σε όλους, αλλά το [b]πῶς θέλειν[/b] (ο τρόπος χρήσεως) είναι ατομικός και μάλιστα δημιούργημα του θέλοντος: «[i]Τό δέ πῶς θέλειν, ὥσπερ καί τό πῶς ὁρᾷν, τουτέστι θέλειν περιπατῇσαι καί μή θέλειν περιπατῇσαι καί δεξιά ὁρᾷν ἤ ἀριστερά ἤ ἄνω ἤ κάτω ἤ πρός ἐπιθυμίαν ἤ κατανόησιν τῶν ἐν τοῖς οὖσι λόγων, τρόπος ἐστί τῆς τοῦ θέλειν καί ὁρᾷν χρήσεως μόνῳ τῷ κεχριμένῳ προσόν καί τῶν ἄλλων αὐτόν χωρίζον, κατά τήν κοινῶς λεγομένην διαφοράν[/i]» (PG 91, 293A). [b]Τὸ ὁρᾶν[/b] εδώ ως αίσθηση κατ’εξοχήν οικεία στο [b]νοεῖν[/b] σημαίνει σχεδόν ό,τι και [b]τὸ θέλειν[/b]. Ο θέλων άνθρωπος έχει εκ των προτέρων αποφασίσει ότι το βλέμμα του έχει σκοπό να επιθυμήσει το αντικείμενο ή την βούληση του Δημιουργού. Ο σκοπός είναι μόνο αυτού του θέλοντος και κανενός άλλου. Έτσι αναδεικνύεται η μοναδικότητα του θέλοντος και συνεχεία του πράττοντος ανθρώπου.

Σε άλλο έργο του, ο νούς του ανθρώπου περιγράφεται ως τρεφόμενος («λιπαινόμενος»), όταν επινοεί τρόπους να περιποιηθεί την σάρκα ([i]τὸ ἐμπαθὲς σῶμα[/i]), και έτσι γίνεται ποιητής της ηδονής των αισθήσεων. Το πάθος πριν κινηθεί ο νούς δεν έχει είδος και ύλη• χωρίς την ανθρώπινη θέληση είναι ανυπόστατο. Η φαντασία του ανθρώπου παίζει κυρίαρχο ρόλο, διότι προσκομίζει είδος και ύλη στο πάθος και φυσικά κατά τρόπο εξόχως τυρρανικό: από πού θα τα βρει αυτά, αν όχι από την κατάχρηση των άλλων ανθρώπων και του κόσμου; Αυτός ο τύπος τοῦ «πῶς θέλειν» είναι ευκολα αναγνωρίσιμος στην σημερινό άνθρωπο. Η αρχική συνειδητοποίηση είναι προσφορά του Μαξίμου.

Ο Πύρρος, αφού  εξήντλησε όλα τα αντίθετα επιχειρήματα, υποσχέθηκε ότι θα δηλώσει μετάνοια. Μετεμελήθη και επέστρεψε μετά στις αιρετικές απόψεις του, ώστε να πάρει εκ νέου τον πατριαρχικό θρόνο ΚΠόλεως για σύντομο διάστημα. Το 648 δημοσιεύεται ο [b]Τύπος[/b] του βασιλέως Κώνσταντος Β’: διάταγμα το οποίο απαγόρευε τις συζητήσεις περί ενός ή δυο θελημάτων/ενεργειών, χωρίς να καθορίζει ποια είναι η σωστή πίστη. Ο Μάξιμος αντιτίθεται κι εδώ. Συλλαμβάνεται και επί χρόνια τον ταλαιπωρούν και τον βασανίζουν στις εξορίες και τις φυλακές.  Πέθανε πιστός στις θέσεις του το 662. Η διδασκαλία του υιοθετήθηκε από την ΣΤ’ Σύνοδο το 680/681. Η εκκλησία του απέδωσε τον τίτλο του Ομολογητή (εορτάζει 21/1).

PG = J. P. Migne, [i]Patrologia Cursus Completus, series Graeca[/i], τόμ. 1-161, Paris 1857-1906.

[i]Ἐγχειρίδια θεολογικὰ καὶ πολεμικὰ πρὸς Μαρίνον τὸν ὁσιώτατον πρεσβύτερον[/i], εν PG 91, 9-286 (Νέα κριτική έκδοση ετοιμάζεται υπό του sir Βασιλείου Μαρκεζίνη).

[i]Διάλογος τοῦ ἁγίου Μαξίμου μετὰ Πύρρου περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δογμάτων[/i], εν PG 91, 287-354 (Κριτική έκδοση: M. DOUCET, [i]Dispute de Maxime le Confesseur avec Pyrrhus. Introduction, texte critique, traduction et notes[/i], διδ. διατριβή, Université de Montréal 1972).
--------
[u][b]Ενδεικτική βιβλιογραφία για τον Μονοθελητισμό[/b][/u]

  Venance Grumel, “Rechérches sur l’ histoire du Monothéletisme”, εν [i]Echos D'orient[/i] 27 (1928) 6-16, 257-277/28 (1929) 19-34, 272-282, 29 (1930) 16-28.
  Paul Verghese, “The Monothelite Controversy. A historical survey”, [i]The Greek Orthodox Theological Review[/i] 13 (1968) 196-208.
  Friedhelm Winkelmann, [i]Der Monenergetisch–monotheletische Streit[/i], [[i]Berliner byzantinistische Studien[/i] 6], εκδ. Peter Lang, Frankfurt am Main 2001, σελ. xviii+307 (βασικό instrumenta studiorum).
  Cyril Hovorun, [i]Will, Action and Freedom. Christological Controversies in the seventh century[/i], [[i]The Medieval Mediterranean[/i] 77], εκδ. Brill, Leiden–Boston 2008, σελ. xii+204.

[img]https://fdathanasiou.files.wordpress.com/2012/01/maximos_omologitis.jpg

 

[Διαγραμμένο μέλος 136408]

  I. Το βιβλίο είναι πολύ καλό, αλλά όχι «ευαγγέλιο» για το εξεταζόμενο θέμα. Χρήσιμο για όποιον θέλει να έρθει πρώτη φορά σε επαφή για τις σχέσεις Δύσης και νεοτέρου ελληνισμού.

  ΙΙ. Όσον αφορά την ιστορία του νεότερου ελληνισμού, το θέμα είναι περίπλοκο. Το ελληνικό παράδειγμα μας διδάσκει αν υπήρξε ή όχι εθνική ταυτότητα πριν την νεοτερικότητα -πριν από το νεοελληνικό έθνος κράτος- και εάν ναι, ποιο το περιεχόμενό της;
 
Τρεις είναι οι κρατούσες «σχολές» προσέγγισης του ελληνικού φαινομένου: 1) Η αυθεντική νεοτερική ότι δεν υπήρξε ελληνικό έθνος πριν από την γέννηση του ελληνικού κράτους. Πριν από το κράτος απαντώνται ελληνόφωνοι πληθυσμοί, όχι όμως και ελληνικό έθνος. 2) Στην άποψη αυτή θα ορθωθεί η άλλη σχολή σκέψης που ανάγει τη γένεση του ελληνικού έθνους (δηλ του νέου ελληνισμού) στην περίοδο μεταξύ του 10ου και του 13ου αιώνα. 3) Η τρίτη εκδοχή, καταφανώς ιδεαλίζουσα, προβάλει την αδιάπτωτη συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα δίκην ιδεώδους ή πεπρωμένου.
  Η 2η σχολή σκέψης είναι η μόνη που εδράζεται σε ένα ασφαλές πραγματολογικό υλικό. Βέβαια δεν εγείρει ουσιαστικά το ερώτημα της ύπαρξης ή μη του ελληνικού συλλογικού γεγονότος πριν από το ύστερο Βυζάντιο, ενώ την ιδία στιγμή ανάγει τη γένεση του νέου ελληνισμού στην περίοδο αυτή. Οι περισσότεροι υποστηρικτές αυτής της άποψης ανάγουν τη γένεση στο 1204. Τώρα ο Γιανναράς θέλει προφανώς να πρωτοτυπήσει και θέτει το έτος 1354.

  ΙΙΙ. Ο Δημήτριος Κυδώνης (1324-1398) ήταν Θεσσαλονικεύς θεολόγος και λόγιος, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του ΙΔ’ αιώνα. Επί βασιλείας Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού εξελίχθηκε σε ανώτατο δημόσιο υπάλληλο, θέση την οποία κράτησε έως το 1368. Μάλιστα, ο Ιωάννης ΣΤ’ ομολογεί στην Ιστορία του ότι διέκειτο ευμενώς προς τον Δημήτριο, αφού «ἐν τοῖς πρώτοις μάλιστα τῶν φίλων ἦγε καὶ τῶν ὁμιλητῶν». Το θεολογικό  έργο του Κυδώνη είναι ασήμαντο. Μεγίστης σημασίας έργο διαδραμάτισε ως πρόσωπο, λόγω της θρησκευτικής του δράσης. Ειδικότερα, πολέμησε τη θεολογική διδασκαλία τού Γρηγορίου Παλαμά και υιοθέτησε τη συλλογιστική τής σχολαστικής θεολογίας. Ο θαυμασμός του προς τον Θωμά Ακινάτη, τον επηρέασε τόσο, ώστε να μεταφράσει στα ελληνικά το έργο του μεγάλου σχολαστικού θεολόγου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας «Summa contra Gentiles»  (Κατὰ τῶν Ἑλλήνων), όπως και τμήματα της «Summa Theologiae» (Θεολογικὴ Σύνοψη), και, με αυτόν τον τρόπο, να εισαγάγει τη δυτική σκέψη στον χώρο της Ορθοδοξίας[sup]1[/sup]. Έτσι, ο Κυδώνης απέβη ο δυναμικότερος και ουσιαστικότερος εκπρόσωπος της σχολαστικής θεολογίας στο Βυζάντιο. Δεν τον έβαλε ο Καντακουζηνός να μεταφράσει την Summa, όπως διατείνεται ο Γιανναράς. Ούτε την μετέφρασε ολόκληρη (μερικά τμήματα έκανε. Κάποια άλλα ο αδελφός του ο Πρόχορος).

Μας λέει ακόμα ο Γιανναράς ότι ο Κυδώνης θαύμασε την Δύση. Αυτό πουθενά δεν προκύπτει από τις πηγές. Άλλοι ήταν οι λόγοι που ασπάστηκε το δόγμα των Λατίνων (αυτό έγινε το 1357, όχι το 1364): α) μισούσε τον Γρηγόριο Παλαμά και τους ησυχαστές, β) πολιτική σκοπιμότητα (κυρίως). Πίστευε αφελώς ότι οι Δυτικοί θα στείλουν στρατιωτική βοήθεια αν γινόταν ένωση εκκλησιών. Με άλλα λόγια, η Ορθοδοξία δεν είχε να προσφέρει κάτι άλλο στο Βυζάντιο.

Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι ο Κυδώνης, λόγω της λατινομάθειάς του, γνώριζε και τα κείμενα άλλων Λατίνων θεολόγων. Ένας εξ αυτών ήταν και ο δομινικανός μοναχός Ricoldo Pennini da Monte Croce[sup]2[/sup]. Ο Ricoldo (1243-1320) ήλθε, περίπου το 1288, στα Ιεροσόλυμα για προσκύνημα. Από εκεί μετέβη στη Βαγδάτη, όπου μελέτησε την αραβική γλώσσα, με σκοπό να μεταφράσει το Κοράνιο στα αραβικά. Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης παραμονής του στην πόλη αυτή, ο Ricoldo παραβρέθηκε και έλαβε μέρος σε συζητήσεις με μωαμεθανούς θεολόγους, και έτσι απέκτησε σχετικά λεπτομερή γνώση του Κορανίου και των δογμάτων και αιρέσεων του Ισλάμ. Γύρω στο 1310, συνέγραψε στη Φλωρεντία το έργο «Libellus contra legem Sarracenorum» ή «Improbatio Alcorani», όπου ασκεί πολεμική κριτική στο Κοράνιο και στον Μωάμεθ. Να σημειώσουμε εδώ ότι το σύγγραμμα τού Ricoldo είναι πολύ επηρεασμένο από το έργο «Summa contra Gentiles» του Θωμά Ακινάτη[sup]3[/sup].

Μεταξύ των ετών 1354 και 1360 ο Δημήτριος Κυδώνης μετέφρασε το έργο του Ricoldo στα ελληνικά (Migne PG 154, 1032-1152)[sup]4[/sup]. Μ᾽ αυτόν τον τρόπο παρέδωσε στους Βυζαντινούς συγγραφείς ένα νέο όπλο με στοιχεία και λεπτομέρειες για τη θρησκεία του Μωάμεθ. Πρόκειται για την εποχή, που οι μουσουλμάνοι εδραιώθηκαν πολιτικά σε ελληνικές περιοχές. Δέκα χρόνια αργότερα ο Ιωάννης Καντακουζηνός θα κάνει εκτεταμένη χρήση της μετάφρασης αυτής, για να συγγράψει τη δική του επίθεση κατά του Ισλάμ. Έτσι, μια φιλολογική πηγή στην ανανεωμένη λόγια θρησκευτική πολεμική κατά του Ισλάμ είχε λατινική προέλευση.
________________________

[sub]1[/sub] Για τη σχέση του Κυδώνη με τον Ακινάτη και τις μεταφράσεις των έργων του, βλ. Παπαδόπουλος Στυλιανός, Ἑλληνικαὶ μεταφράσεις θωμιστικῶν ἔργων, Θωμισταὶ καὶ Ἀντιθωμισταὶ ἐν Βυζαντίῳ. Συμβολὴ εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς βυζαντινῆς θεολογίας, ἐν Ἀθήναις 1967, σσ. 78-90. Kianka Frances, «Demetrius Cydones and Thomas Aquinan», εν Byzantion 52 (1982), σσ. 264-286. Todt Klaus-Peter, Kaiser Johannes VI. Kantakuzenos und der Islam. Politische Realität und theologische Polemik im palaiologenzeitlichen Byzanz, Echter-Oros Verlag, Würzburg-Altenberge 1991, σσ. 293-295.

[sub]2[/sub] Για πληροφορίες γύρω από τη ζωή και τη δράση του Ricoldo, βλ. TODT, Kantakuzenos, σσ. 252-262.

[sub]3[/sub] Για το εν λόγω έργο του Ricoldo, βλ. TODT, Kantakuzenos, σσ. 262-282. Κριτική έκδοση του λατινικού κειμένου με παράλληλη γερμανική μετάφραση: J. EΗΜΑΝΝ, Ricoldus de Montecrucis, Confutatio Alcorani (1300). Martin Luther, Verlegung des Alcoran (1542), kommentierte lateinisch-deutsche Textausgabe, Echter-Oros Verlag, Würzburg-Altenberge 1999.
  Ο Erich Trapp, για να αποδείξει την εξάρτηση τού Ricoldo από τον Ακινάτη, παραθέτει σε στήλες ένα απόσπασμα και από τα δύο κείμενα, βλ. Trapp Erich, Manuel II. Palaiologos. Dialoge mit einem „Perser”, [Wiener Byzantinische Studien 2], Wien 1966, σσ. 36*-43*.

[sub]4[/sub] Το λατινικό κείμενο που συνοδεύει την ελληνική μετάφραση (Ἀνασκευὴ τῆς νομοθεσίας τοῦ Μωάμεθ) στην έκδοση της Patrologiae Graeca δεν είναι το πρωτότυπο, αλλά λατινική μετάφραση του ελληνικού κειμένου. Το πρωτότυπο δημοσιεύθηκε μόνο μια φορά έως το 1999: το 1500 στη Σεβίλλη, βλ. TRAPP, Manuel, σ. 35*, σημ. 110.

Εύγε φίλε!   Άριστη ανάλυση, και χρησιμότατη τοποθέτηση! Το θέμα είναι ασφαλώς μεγάλο και καθόλου απλό ή γενικευτικό, και νομίζω ότι ο Γιανναράς -ένας άνθρωπος κατά τ' άλλα σοβαρός και αξιόλογος, παρά τις όποιες εμμονές και αγκυλώσεις του- με το συγκεκριμένο έργο του, επιθυμεί, νομίζω, να δώσει περισσότερο ένα έναυσμα και μια βάση για αυτοκριτική, με σκοπό εν τέλει τον αυτοπροσδιορισμό του σύγχρονου νεοέλληνα σε σχέση με την Δύση και την επαναπροσέγγιση των ορθόδοξων αξιών της παράδοσης. Η επίγνωση του βαθμού μιας αλλοτρίωσης, κρύβει ως ένα σημείο την αυτογνωσία και τον ποθούμενο σπόρο μιας αναγέννησης. Πιστεύω ότι πίσω από τις γραμμές του βιβλίου, ανιχνεύεται μια τέτοια πρόθεση. Σε κάθε περίπτωση, θα συμφωνήσω με όλα όσα γράφεις.  

 

[amjik]

 

[Hirayama]

Αυτές οι μαλακίες έφαγαν το Βυζάντιο. Θελήσεις ... Εικόνες ... Φύσεις ...

...παρα φύσεις, αρσενοκοίτες, πουστοκαλόγεροι, σφουγκοκωλάριοι...

γενικά ο Χριστιανισμός είναι η τέλεια θρησκεία για να μεγαλώνει υπηκόους-πρόβατα, αλλά δυστυχώς γάμησε την Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία, σε βαθμό που όταν οι Τουρκαλάδες ήταν έξω από τα τείχη, πάνω στα τείχη ήταν ο Ιουστινιάνης με μια πενιχρότατη δύναμη μαχητών. Κι όλα τα μοναστηρια και οι εκκλησίες ήταν γεμάτα με νεαρούς καλόγερους που έκαναν δεήσεις για σωτηρία κι άναβαν λαμπάδες στον κώλο τους...

 

[Διαγραμμένο μέλος 136408]

  Απλα να προσθεσω οτι ο Ιωάννης Καντακουζηνός είναι ο μοναδικός που αυτοκράτορας που παραιτήθηκε οικειοθελώς από το θρόνο και έζησε τα υπόλοιπα τριάντα χρόνια της ζωής του ως μοναχός . Είναι, επίσης, αλήθεια ότι δεν έθεσε εαυτόν στο περιθώριο. Τα προσόντα του έμπειρου πολιτικου και διπλωματη, ηταν φυσικο να τον κανουν και αξιοσέβαστο μοναχό.
  Επηρέασε και την εκκλησιαστική ζωή, διότι προστάτεψε την ησυχαστική διδασκαλία και βοήθησε στην ανακήρυξή της σε κορωνίδα της ορθόδοξης πνευματικότητας κυρίως με τη σύνοδο του 1351, στην οποία ξεχωρισε η μορφή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Στα 30 χρόνια που ο Καντακουζηνός θα ζήσει ως μοναχός, εκτός της πολιτικής του δραστηριότητας ως διαμεσολαβητή, θα υπερασπιστεί με τη γραφίδα του την πατερικότητα της διδασκαλίας του Παλαμά ενάντια στους αντιπαλαμιστές. Εν τέλει θα υποχρεωθεί, λόγω της εξέλιξης των γεγονότων, να ταυτιστεί, όπως και όλοι οι εμπλεκόμενοι, με κάποιο από τα αντίπαλα στρατόπεδα. Η αναταραχή στον θεολογικό χώρο είχε ξεσπάσει από το 1336 με τις επιθέσεις τού μοναχού Βαρλαάμ του Καλαβρού , οι οποίες συνεχίστηκαν το 1341 από τον Γρηγόριο Ακίνδυνο. Το έργο αυτών συνέχισε, από το 1347, ο φιλόσοφος και ιστορικός Νικηφόρος Γρηγοράς , ο οποίος επιχειρούσε με την πλατωνίζουσα φιλοσοφία του να πολεμήσει την ησυχαστική διδασκαλία του Γρηγορίου Παλαμά. Στους εχθρούς τού «ακτίστου φωτός» προστέθηκε η εισβολή του πνεύματος της σχολαστικής θεολογίας με τις μεταφράσεις των έργων του Θωμά Ακινάτη και άλλων σχολαστικών θεολόγων, που γίνονταν όπλο στα χέρια των αντιησυχαστών . Να σημειωθεί ότι το πρόβλημα δεν ήταν οι μεταφράσεις καθαυτές, αφού γνωρίζουμε ότι ξεκίνησαν με προτροπή του Καντακουζηνού, για να γίνουν γνωστά τα επιχειρήματα των Λατίνων σε θεολογικές συζητήσεις . Μάλιστα, ανέθεσε την αντιγραφή των πρώτων έργων στον προσωπικό του αντιγραφέα, Μανουήλ Τζυκανδύλη. Το πρόβλημα, όμως, το δημιουργούσαν οι Έλληνες που υιοθετούσαν το σχολαστικό πνεύμα και κατέληγαν να γίνουν φορείς της λατινικής προπαγάνδας, άρα και αδιάλλακτοι εχθροί της ησυχαστικής παράδοσης (πχ Δημητριος και Πρόχορος Κυδωνης).
  Εγιναn διαφορες συνοδοι για το θεμα. Η σύνοδος του Φεβρουαρίου του 1347  καταδίκασε συλλήβδην Βαρλαάμ και Ακίνδυνο για την άρνησή τους να παραδεχθούν την ορθότητα της διδασκαλίας των ησυχαστών. Η απόφαση αυτή χρειάστηκε να επαναληφθεί πιο λεπτομερώς με τη σύνοδο του 1351, εξαιτίας της νέας πρόκλησης σε βάρος των ησυχαστών από τον λόγιο Νικηφόρο Γρηγορά. Στη σύνοδο προήδρευσε ο Καντακουζηνός. Ο Γρηγοράς ήταν πολιτικός οπαδός του, αλλά η αντίθεσή του στη διδασκαλία του Παλαμά προσέγγιζε τον φανατισμό, γεγονός που κλόνισε τη σχέση του με τον Ιωάννη. Εξαιτίας της εντρύφησής του στην κοσμική παιδεία θέλησε να εμφανίσει μια εναλλακτική οδό θέωσης έναντι εκείνης των ησυχαστών. Πρόκειται για οδό αυτοθέωσης διά του έρωτα της επιστημονικής έρευνας, του φιλοσοφικού στοχασμού και της ενοράσεως. Το 1354 σήμανε το τέλος της βασιλείας του Καντακουζηνού, αλλά όχι και την ανατροπή της νίκης που είχε πετύχει η Εκκλησία σε βάρος των αιρετικών αντιησυχαστών, διότι ο Γρηγοράς συνέχισε να πολεμά αυτό που θεωρούσε ως κακούργημα. Εκάρη μοναχός και αφιέρωσε τον εαυτό του στο να εκθέσει τις αποκλίσεις του Παλαμά σε πραγματείες και φυλλάδια. Αυτή η υπόθεση δηλητηρίασε τη φιλία του με τον Καντακουζηνό. Τον περιόρισαν σε μοναστήρι, αλλά μετά το 1354  αφέθηκε  ελεύθερος. Συνέχισε το αντιπαλαμικό του κήρυγμα και εξέδωσε το ιστορικό του έργο λίγο πριν από τον θάνατό του (1360).
  Ο Καντακουζηνό,ς ως μοναχός Ιωάσαφ πλέον, συνεχίζει να χαίρει του σεβασμού του βασιλικού περιβάλλοντος και υπερασπίζεται δυναμικά την ορθόδοξη διδασκαλία, ενθαρρύνοντας τον πρώην πατριάρχη Φιλόθεο Κόκκινο να αναιρέσει τα αντιπαλαμικά συγγράμματα του Γρηγορά. Δεν μενει αμετοχος. Με την αναταραχή που φαίνεται να προέκυψε από τη λασπολογία των αντιησυχαστών σε βάρος της μνήμης του Γρηγορίου Παλαμά, αλλά και του ιδίου Καντακουζηνού ως υποστηρικτή, ο δεύτερος ανέλαβε τον αγώνα της διασφάλισης του κύρους του ησυχασμού. Έτσι, μετά την ολοκλήρωση των «Ἱστοριῶν» του (μεταξύ των ετών 1361-1365) ξεκινά να υπερασπίζεται τη θεολογία του Παλαμά συγγράφοντας τους «Ἀντιρρητικοὺς λόγους» κατά τού πιο αντιπαλαμικού έργου της εποχής: του «Κατὰ τῆς τῶν Παλαμητῶν αἱρέσεως»  του φιλοσόφου Ιωάννη Κυπαρισσιώτη, μαθητή του Γρηγορά.
 Στη δεκαετία του 1360-70 έχουμε την έξαρση της επίδρασης της σχολαστικής θεολογίας στους λογίους του Βυζαντίου με προεξάρχοντα τον στενό συνεργάτη τού βασιλέα Ιωάννη Ε’, τον Δημήτριο Κυδώνη . Οι αντιησυχαστές της εποχής (Ιω. Κυπαρισσιώτης, Ισαάκ Αργυρός , Δημητριος και Πρόχορος  Κυδώνης) υιοθετούν τη συλλογιστική των Σχολαστικών, όπως φανερώνεται μέσα από τα έργα τους, ενώ διατυμπανίζουν την κατωτερότητα της νηπτικής θεολογίας των ησυχαστών και την ανωτερότητα της δυτικής σκέψης. Ως συνέπεια της προσέγγισης αυτής, θεωρείται ότι η γενιά των αντιησυχαστών θεωρούν εαυτούς ως πνευματικά τέκνα της Δύσης. Τελικα, σε σύνοδο του 1368 επεκρατησε η ησυχαστικη διδασκαλία. Η συνοδος μετά τις επανειλημμένες ειδήσεις για μεταθανάτια θαύματα του Γρηγορίου, προχώρησε στην αγιοποίησή του, όπως και στην καταδίκη της σχολαστικής θεολογικής μεθοδολογίας. Ηταν σημαντικη η προσφαρα του Καντακουζηνου σε αυτη.
  Ο Καντακουζηνός δεν εμφορείτο από αντιλατινικό πνεύμα. Άλλωστε συζήτησε επίσημα στο παλάτι των Βλαχερνών με τον παπικό απεσταλμένο Παύλο (λατίνο πατριάρχη Κων/πολης) τον Ιούνιο του 1367 για μια προσέγγιση με τον πάπα . Αργότερα, μάλιστα, έγραψε έναν διάλογο, στον οποίο περιλαμβάνεται η τελική συζήτηση με τον Παύλο. Έτσι, ο τόνος αντιμετώπισης των Λατίνων δεν οφείλεται σε διπλωματική τακτική, αλλά στην ιστορική συγκυρία κατά την οποία συντάσσει ο Ιωάννης τα έργα του υπέρ του ησυχασμού. Πίστευε ότι θα μπορούσαν να συμφιλιωθούν με τον πάπα στο πλαίσιο του διαλόγου και μιας Οικουμενικής Συνόδου, και όχι «διδακτικῶς καὶ ἐξουσιαστικῶς καὶ οἱονεὶ αὐθεντικῶς» , όπως έκανε ως τώρα η παπική εκκλησία. Τελος, να προσθεσουμε οτι ο Καντακουζητνος συνεταξε και απολογητικες πραγματείες τις προσπάθειές στην υπεράσπιση της χριστιανικής πίστεως και στην απόδειξη της ανωτερότητας έναντι του Ισλάμ (οπως και ο εγγονός του, Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος/βλ. βιβλίο Erich Trapp).


-----
  Ἰωάννης Καντακουζηνός, Διάλεξις ἥν διελέχθη μετὰ τοῦ ἀπὸ τοῦ Πάπα ἐλθόντος κυροῦ Παύλου, έκδ. J. MEYENDORFF, στο Dumbarton Oaks Papers 14 (1960), σσ. 169-177.
  Ἰωάννης Καντακουζηνός, Ἀπολογία, ἤτοι ἀποδείξεις πίστεως κατὰ Μωαμεθανῶν, Βιβλία Α’-Δ’, PG 154, 371-584 [κριτικη έκδoση υπό K. FÖRSTEL,  Johannes Kantakuzenos, Christentum und Islam: Apologetische und polemische Schriften. Griechisch-deutsche Textausgabe, Oros Verlag, Altenberge 2005].
  Ἰωάννης Καντακουζηνός, Λόγοι τέσσαρες κατὰ Μωαμεθανῶν, PG 154, 584-692.

  Δεντάκης Βασίλειος, Ἰωάννης Κυπαρισσιώτης ὁ σοφὸς καὶ διδάσκαλος. Α’ Βίος-Συγγραφαί. Β’ Οἱ τίτλοι τῶν ἔργων αὐτοῦ νῦν τὸ πρῶτον ἐκδιδόμενοι, ἐν Ἀθήναις 1965.
  Μόσχος Δημήτριος, Πλατωνισμός ἤ Χριστιανισμός; Οἱ φιλοσοφικές προϋποθέσεις τοῦ Ἀντιησυχασμοῦ τοῦ Νικηφόρου Γρηγορᾶ (1293-1361), ἐκδ. Παρουσία, Ἀθήνα 1998.
  Nicol Donald, Ιωάννης Καντακουζηνός, ο απρόθυμος αυτοκράτορας. Αυτοκράτορας του Βυζαντίου και μοναχός, ca. 1925-1383, μτφρ. Κατ. Χαλμούλου, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2008.
  Dölger Franz, «Johanes VI. Kantakuzenos als dynastischer Legitimist», στο ΠΑΡΑΣΠΟΡΑ: 30 Aufsätze zur Geschichte, Kultur und Sprache des byzantinischen Reiches, Ettal 1961, σσ. 194-207 [και στο Seminarium Kondakovianum 10/1938, σσ. 19-30].
  Hussey Joan-Mervyn, The Orthodox Church in the Byzantine Empire, Clarendon Press, Oxford 1986.
  Khoury Adel-Théodore, Les théologiens byzantins et l᾽Islam. Textes et auteurs (VIIIe- XIIIe s.), éd. Nauwelaerts, Louvain-Paris 1969.
  KIANKA FR., Demetrius Cydones (c. 1324 - c. 1397): Intellectual and diplomatic relations between Byzantium and the West in the fourteenth century (διδ. διατριβή), Fordham University, New York 1981.
  Meyendorff John, A study of Gregory Palamas, trans. by G. Lawrence, The Faith Press, London 1964.
  Weiss Günter, Joannes Kantakuzenos -Aristokrat, Staatsmann, Kaiser und Mönch- in the Gesellschaftsentwicklung von Byzant im 14. Jahrhundert, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 1969.
 

Άψογος 

 

[zeljko]

...παρα φύσεις, αρσενοκοίτες, πουστοκαλόγεροι, σφουγκοκωλάριοι...

γενικά ο Χριστιανισμός είναι η τέλεια θρησκεία για να μεγαλώνει υπηκόους-πρόβατα, αλλά δυστυχώς γάμησε την Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία, σε βαθμό που όταν οι Τουρκαλάδες ήταν έξω από τα τείχη, πάνω στα τείχη ήταν ο Ιουστινιάνης με μια πενιχρότατη δύναμη μαχητών. Κι όλα τα μοναστηρια και οι εκκλησίες ήταν γεμάτα με νεαρούς καλόγερους που έκαναν δεήσεις για σωτηρία κι άναβαν λαμπάδες στον κώλο τους...

Ισχύει.
Βέβαια το σύγχρονο υποκατάστατο είναι ο Μαρξισμός ...
του οποίου είσαι του αντίστοιχο του αγιορείτη μοναχού ............

 

[kosamf]

Αν ο Κοντογιωργης ειναι ενας καθηγητης πολ. επιστημων (ή κατι τετοιο) που βγαινει στα καναλια, εχω να πω οτι προκειται για ακραια ΓΡΑΦΙΚΟ τυπο, που δεν εχει πει, ποτέ, οτιδηποτε ενδιαφερον.  

Επισης, το βιβλιο του Μαραντζιδη εχω ακουσει οτι ειναι biased. Αλλά αξιζει ενα διαβασμα (το ιδιο και του Μουμτζη).

 

[mila80mila80]

Μαιτρ και η Μαργαριτα. Μπουλγκακοφ. Σε βαζει σε σκεψεις

 

[Hirayama]

Ισχύει.
Βέβαια το σύγχρονο υποκατάστατο είναι ο Μαρξισμός ...
του οποίου είσαι του αντίστοιχο του αγιορείτη μοναχού ............

Ο Χριστιανισμός σου ζητάει να γυρίσεις και το άλλο μάγουλο, να δώσεις κώλο κτλ ...και θα ...ανταμειφθείς στην άλλη ζωή

Ο Μαρξισμός αντιθέτως είναι μαχητικότατη ιδεολογία:

Καλύτερα ένα άθλιο τέλος, παρά μια αθλιότητα χωρίς τέλος.
Karl Marx

Γι αυτό το λόγο μια κακή εφαρμογή του Μαρξισμού, ο σταλινισμός, έδωσε το κωλάντερο στο χέρι στο Χίτλερ και στον Άξονα και ηττήθηκε μόνο από soft αντίμετρα της Δύσης (πιο πολλά καλτσόν και κολυνούς στα σουπερ μαρκετ...)

 

[kosamf]

Κακα τα ψεματα...

Ο Σταλιν ηταν κακος τυπος.
Αλλά ηταν ΘΕΟΣ.

 

[kosamf]

(Ή διαολος)

 

[zeljko]

Κακα τα ψεματα...

Ο Σταλιν ηταν κακος τυπος.
Αλλά ηταν ΘΕΟΣ.

Κανείς δεν θέλει ξανά στάλιν.
Εκατομμύρια θέλουν ξανά Χίτλερ.

 

[Hirayama]

Κανείς δεν θέλει ξανά στάλιν.
Εκατομμύρια θέλουν ξανά Χίτλερ.

η πολλή μαλακία τυφλώνει...

 

[Mindreader]

650 περιπου σελιδες σε μια εβομάδα.

Μου κουνήθηκε στη κυριολεξία ο εγκέφαλος !!

Απο το μακροκοσμο στο μικροκοσμο χωρις τη "παραμορφωση" των αισθήσεων. Πραγματικά πρωτοτυπο και σε καποιες φασεις "απολαυστικά" αλλοκοτο.

Πιστεύω οτι απευθυνεται πρωταρχικά σε οσους εχουν υποβαθρο θετικων επιστημών σαν την αφεντιά μου !!

Σε βαζει ομως τοσο πολύ σε "αλλους χωρους" που μπορεί καποιους να τους σπρωξει να αποκτησουν το υποβαθρο που χρειαζεται για να το κατανοησεις.

Οποτε "μπουκωνα" πνευματικα ενα ανακουφιστικό πήδημα με βοηθούσε να περάσω στο επόμενο κεφάλαιο !!
Απορώ καμμιά φορά πως με ανεχονται οι γκομενες !!

Την παραπάνω "πρακτικη", οσο και το βιβλίο τα συστήνω ανεπιφυλακτα !!

 

[Puchas Gracias]

Το ερώτημα που έχω, και που φαντάζομαι θα προσεγγίζεται στο παραπανω βιβλιο, είναι το εξής:

Τα μαθηματικά όντως υπάρχουν στο σύμπαν και εμείς τα ανακαλύπτουμε σιγά σιγα, ή τα έχουμε εφεύρει προκειμένου να εξηγήσουμε τα φαινόμενα. Δηλ. το π = 3,14 είναι μία συμπαντικη αλήθεια ή ειναι στο μυαλό μας?

 

[Mexikanos_]

Το ερώτημα που έχω, και που φαντάζομαι θα προσεγγίζεται στο παραπανω βιβλιο, είναι το εξής:

Τα μαθηματικά όντως υπάρχουν στο σύμπαν και εμείς τα ανακαλύπτουμε σιγά σιγα, ή τα έχουμε εφεύρει προκειμένου να εξηγήσουμε τα φαινόμενα. Δηλ. το π = 3,14 είναι μία συμπαντικη αλήθεια ή ειναι στο μυαλό μας?

 

[Κώστας Λαδάκης]

Το ερώτημα που έχω, και που φαντάζομαι θα προσεγγίζεται στο παραπανω βιβλιο, είναι το εξής:

Τα μαθηματικά όντως υπάρχουν στο σύμπαν και εμείς τα ανακαλύπτουμε σιγά σιγα, ή τα έχουμε εφεύρει προκειμένου να εξηγήσουμε τα φαινόμενα. Δηλ. το π = 3,14 είναι μία συμπαντικη αλήθεια ή ειναι στο μυαλό μας?

Τα Μαθηματικά , τα έχουμε ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ , δεν τα έχουμε
εφεύρει.
Είναι οι προαιώνιοι νόμοι της Φύσης.
Αυτό το καταλαβαίνεις από την αποτελεσματικότητά τους
σε όλα τα πειράματα και τις εφαρμογές.
Η Φύση ακολουθεί τους κανόνες των Μαθηματικών.

 

[Mindreader]

Μμμμ αθελα μου ανοιξα μεγάλη συζήτηση !!

Αλλα πιστεύω εχει ενδιαφερον.

Ουσιαστικα η ερωτηση που ξεκινησε ο φιλος puchas gracias για το αν τα μαθηματικα ειναι ανθρωπινη επινοηση η αν ειναι αυτουσια οντοτητα επαναδιατυπωνεται διαφορετικα απο τους φιλους μεξικανο και λαδακη ως προς αν τα ανακαλυψαμε ( δηλαδη προυπηρχαν ) η αν τα εφηυραμε ( δηλαδη εμεις τα δημιουργησαμε ).


Τα μαθηματικά ξεκινησαν στη συγχρονη μορφή τους ως η επιστημη που περιγραφει ποσοτητες δηλαδη αριθμούς, δομές (γεωμετρικά σχήματα), χώρους κσι τη μεταβολή,τις σχέσεις όλων των μετρήσιμων αντικειμένων της πραγματικότητας.

Το ερώτημα εινσι μονο της πραγματικοτητας η και της φαντασιας ??

Τα στοιχεια του Ευκλειδη θεωρουνται η θεμελιωση των συγχρονων Μαθημστικων οπως και τα εργα του Αρχιμηδη ( θεωρουμενος μεγαλυτερος μαθηματικος ολων των εποχων.

Ο Πυθαγορας ομως ειχε ηδη διακρινει μια "θεική" διασταση στην ύπσρξη αρμονιας σε καποια μετρουμενα μεγεθη. Αυτο αρχικα ακουγεται σαν κατι μεταφυσικο η φσντασιακο. Είναι ομως ??

2500 χρονια μετα ερχεται ο Αλμπερτ Αινσταιν και δηλωνει:
"όσο οι νόμοι των μαθηματικών αναφέρονται στην πραγματικότητα, δεν είναι σίγουροι. Και στο μέτρο που είναι βέβαιοι, δεν αναφέρονται στην πραγματικότητα" !!

Για να το κανω πιο λιανό. Οι αισθησεις μας μας επιτρεπουν να αντιλαμβανομαστε τον τρισδιαστατο χωρο με την Ευκλειδια αυστηρή λογική !!

Ο υπαρκτος ομως χωρος δεν ειναι μονο αυτος που οι αισθησεις μας μας επιτρεπουν να αντιληφθουμε. Ο μικροκοσμος για παραδειγμα η οι χωροι των μαυρων τρυπων που ο στηβεν χωκινς ψαχνει δεν διεπονται απο την Ευκλειδια λογική.

Και καποιοι κλαδοι των μαθηματικών οπως τους θεμελιωσαν ο Hilbert κσι ο Rieman και καποιοι αλλοι διανοητες  σου δινουν τη δυνατοτητα με καποιο τροπο να αντιληφθεις το τι συμβαινει σε τέτοιους "εξωτικούς" χώρους.

Και εκεί βρίσκεται πιστεύω η μαγεία των Μαθηματικών !!

 

[Kman2]

Κανείς δεν θέλει ξανά στάλιν.
Εκατομμύρια θέλουν ξανά Χίτλερ.

Μη νομίζεις.Εχει πολλούς σταλίνες και νοσταλγούς η ανατολική Ευρώπη.
Χίτλερ οι Γερμανοί ούτε να ακούσουν δε θέλουν όχι γιατί κυβέρνησε άσχημα αλλά γιατί τα σκάτωσε στον πόλεμο.Αμα κέρδιζε όλοι χιτλερικοί θα ήταν.
Τώρα βέβαια το θεωρούν προσβλητικό να τους μιλούν οι ξένοι για μια περίοδο της ιστορίας τους που κράτησε μόνο 12 χρόνια.Είναι σα να σου λέει ο ξένος αντιπαθώ την Ελλάδα λόγω της χούντας Παπαδόπουλου.Κάπως έτσι έχουν στο μυαλό τους οι σημερινοί Γερμανοί την περίοδο.Μια κακιά στιγμή.

 

[Puchas Gracias]

Μμμμ αθελα μου ανοιξα μεγάλη συζήτηση !!

Αλλα πιστεύω εχει ενδιαφερον.

.......

Ο υπαρκτος ομως χωρος δεν ειναι μονο αυτος που οι αισθησεις μας μας επιτρεπουν να αντιληφθουμε. Ο μικροκοσμος για παραδειγμα η οι χωροι των μαυρων τρυπων που ο στηβεν χωκινς ψαχνει δεν διεπονται απο την Ευκλειδια λογική.

Και καποιοι κλαδοι των μαθηματικών οπως τους θεμελιωσαν ο Hilbert κσι ο Rieman και καποιοι αλλοι διανοητες  σου δινουν τη δυνατοτητα με καποιο τροπο να αντιληφθεις το τι συμβαινει σε τέτοιους "εξωτικούς" χώρους.

Και εκεί βρίσκεται πιστεύω η μαγεία των Μαθηματικών !!

Σύμφωνω σε όλα όσα ειπες φιλέ Mindreader.

Στέκομαι μόνο σε αυτό που έχω υπογραμμίσει για να πω ότι το μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι ότι τα μαθηματικά του μικρόκοσμου (κβαντική) είναι διαφορετικά απο τα μαθηματικά των μεγάλων αντικειμενων (μαύρες τρύπες). Είναι το γνωστό πρόβλημα της ενοποίησης των δυνάμεων ή οποία ακόμα δεν έχει επιτευχθεί.

Επίσης να προσθέσω ότι το Σύμπαν μας είναι Ευκλείδιο όσο και αν μας φαίνεται παράξενο. Ή επίσημη επιστημονική θεση ειναι ότι είναι Ευκλείδιο. Έχει διαπιστωθεί αυτό μεσα από πειραματικές διαδικασίες. Αυτό έχω καταλάβει εγώ τουλαστιχον. Υπαρχει σπουδαία διαμαχη πάνω σε αυτό το ζήτημα.