Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα στον άνδρα
******* *******, ιατρός
Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) δεν πρέπει να απασχολούν τους άνδρες μόνο όταν κάποιο περίεργο εξάνθημα ή πόνος κάνει την εμφανισή του. Όλοι χρειάζεται να ενημερωθούν για το ποια είναι, για τα συπτώματά τους και για το πώς θεραπεύονται. Aλλωστε, για ορισμένα από αυτά, όπως το AIDS και η ηπατίτιδα C, η ενημέρωση σώζει ζωές.
Με τον όρο "σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα" (ΣΜΝ) περιγράφουμε όλα τα νοσήματα, μικρής ή μεγάλης διάρκειας, που μεταδίδονται από τον έναν άνθρωπο στον άλλο με τη σεξουαλική επαφή. Κατά συνέπεια, τα νοσήματα αυτά αφορούν σε όλους όσοι έχουν ενεργό σεξουαλική ζωή.
Πόσο συχνά είναι τα ΣΜΝ στους άνδρες;
Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι πολύ διαδεδομένα. Στις ΗΠΑ αναφέρεται αύξηση των κρουσμάτων σύφιλης στη Νέα Υόρκη, ενώ αυξάνεται και ο αριθμός φορέων του ιού HIV. Η αδυναμία των υγειονομικών υπηρεσιών να περιορίσουν τα ΣΜΝ οφείλεται στο γεγονός ότι συχνά αποτυγχάνουν να εντοπίσουν τον ερωτικό σύντροφο του ασθενούς και να τον πείσουν να υποβληθεί και αυτός σε θεραπεία.
Στο γιατρό οδηγείται κάποιος είτε γιατί πονά, είτε γιατί βλέπει κάποιο περίεργο εξάνθημα ή έκκριμα. Όσο για τους "φορείς" ερωτικών συντρόφων, τα συμπτώματα ελλείπουν ή είναι τόσο ήπια, ώστε δεν αντιλαμβάνονται την ανάγκη για κάποια θεραπεία. Αποτέλεσμα αυτού είναι η εξάπλωση των ΣΜΝ μέσω των χωρίς προφύλαξη σεξουαλικών συνευρέσεων.
Ανάμεσα στους άνδρες η ομάδα που παρουσιάζει συχνότερα ΣΜΝ είναι αυτή των ομοφυλόφιλων, κυρίως λόγω συγκεκριμένων σεξουαλικών συνηθειών που ακολουθούν. Παρ' όλα αυτά, τα νοσήματα αυτά αποτελούν μια απτή απειλή και για τους άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές αποκλειστικά με γυναίκες. Τέλος, σύμφωνα με τις έρευνες, οι μονογαμικοί ερωτικοί σύντροφοι εμφανίζουν σπανιότερα τέτοιου είδους ασθένεις.
Πότε πρέπει να σκεφτεί κανείς ότι ίσως πάσχει από ΣΜΝ;
Δεδομένου ότι τα νοσήματα που περιλαμβάνονται σε αυτή την κατηγορία είναι πολλά και ανομοιογενή, δεν υπάρχουν σαφή συμπτώματα που παραπέμπουν σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.
Ωστόσο, ένας άνδρας που παρατηρεί κάποια φλεγμονή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων (πόνος, πρήξιμο και ερυθρότητα), που νιώθει "κάψιμο" κατά τη διάρκεια της ούρησης και αντιλαμβάνεται ότι από το πέος εκκρίνεται κάποιο ρυπαρό υγρό, θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό γιατρό (συνήθως ουρολόγο ή δερματολόγο-αφροδισιολογο) για να αποκλείσει την πιθανότητα κάποιου σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος.
Από την άλλη, συχνά οι ασθένειες αυτές εντοπίζονται στους άνδρες πριν καν παρουσιάσουν συμπτώματα, επειδή η ερωτική τους σύντροφος εμφάνισε νωρίτερα τα "σημάδια" της πάθησης.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να υποβάλλεται σε αντίστοιχη εξέταση κάθε ερωτικός σύντροφος ατόμου που αποδεδειγμένα πάσχει από ΣΜΝ.
Ποια είναι τα ΣΜΝ που αφορούν στους άνδρες;
Δεν υπάρχουν ασθένειες που μεταδίδονται με το σεξ και αφορούν μόνο στο ένα από τα δύο φύλα. Επομένως, και στους άνδρες μπορούμε να συναντήσουμε κάποιο από τα περίπου 25 καταγραμμένα νοσήματα αυτής της κατηγορίας.
Πιο συχνά εμφανίζονται τα εξής:
Θηλώματα
Πρόκειται για εξογκώσεις που παρατηρούνται στην περιοχή γύρω ή και πάνω στα γεννητικά όργανα, ενώ επεκτείνονται και στην περιπρωκτική χώρα. Οφείλονται στον Ιό των Ανθρώπινων Θηλωμάτων (ΗPV - Human Papilloma Virus). Στον άνδρα η μόλυνση δεν έχει άλλες επιπτώσεις, στις ερωτικές συντρόφους όμως η προσβολή από ΗPV έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Χλαμύδια
Τα χλαμύδια (Cl. trachomatis) είναι μικρόβια τα οποία μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή και προκαλούν μια ήπια συμπτωματολογία, με χαρακτηριστικά τη συχνουρία, το "τσούξιμο" κατά την ούρηση και την αποβολή εκκρίματος από την ουρήθρα (το στόμιο στην άκρη του πέους). Το πρόβλημα με τις χλαμυδιακές λοιμώξεις είναι ότι, εάν δε θεραπευτούν, ενδέχεται να οδηγήσουν σε φλεγμονές των γεννητικών οργάνων (π.χ., επιδιδυμίτιδα) και σε στείρωση.
ΑΙDS
Πρόκειται για το πλέον πολυσυζητημένο νόσημα της εποχής μας. Οφείλεται στον ιό ΗΙV ο οποίος μεταδίδεται και με τη σεξουαλική επαφή τόσο από τον άνδρα στη γυναίκα, όσο και αντίστροφα, ενώ είναι κοινά γνωστή η μετάδοση του ανάμεσα στους ομοφυλόφιλους. Oδηγεί σε έκπτωση της λειτουργίας του αμυντικού συστήματος, με αποτέλεσμα να ευνοεί την εμφάνιση σπάνιων και μη νοσημάτων, καθώς και όγκων που τελικά προκαλούν το θάνατο.
Γονόρροια
Πρόκειται για ένα ΣΜΝ, μια παλιά ασθένεια -κάποτε αποτελούσε και μάστιγα. Σήμερα μπορεί να μην προκαλεί φόβο, όμως είναι αρκετά συχνή. Μόνο στις ΗΠΑ προσβάλλονται 650.000 άτομα ετησίως. Οφείλεται σε ένα μικρόβιο κοινά γνωστό ως γονόκοκκο (N. gonorhoeae). H γονόρροια εκδηλώνεται με συμπτώματα ουρηθρήτιδας, δηλαδή έντονο πόνο στην ούρηση και αποβολή ουρηθρικού εκκρίματος δύσοσμου και θολερού (σαν πύον). Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζονται οίδημα και πόνος στους όρχεις. Το νόσημα αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στείρωση.
Σύφιλη
Η σύφιλη αποτέλεσε και αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας. Οφείλεται στο μικρόβιο τρεπόνημα το ωχρό (Tr. Pallidum) που ανήκει στην οικογένεια των σπειροχαιτών. Η ασθένεια μεταδίδεται με άμεση επαφή με τις βλάβες που τη χαρακτηρίζουν. Αυτές εντοπίζονται κυρίως στην ευρύτερη περιοχή των γεννητικών οργάνων, καθώς και την περιοχή γύρω από τον πρωκτό.
Η νόσος διαρκεί -εάν δε θεραπευτεί- πολλά χρόνια, ενώ μεσολαβούν και μεσοδιαστήματα χωρίς συμπτώματα. Διακρίνονται τρία στάδια και, μολονότι στο πρώτο στάδιο εμφανίζεται μια ανώδυνη βλάβη στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, το τελευταίο στάδιο χαρακτηρίζεται από σημαντικές νευρολογικές και ψυχιατρικές εκδηλωσεις λόγω βλάβης του εγκεφάλου.
Απλός έρπης των γεννητικών οργάνων
Ο έρπης των γεννητικών οργάνων χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση επώδυνων φυσαλίδων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Ενδεικτικό στοιχείο της νόσου είναι οι υποτροπές. Ο ιός μετά την πρώτη μόλυνση λαθροβιεί μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό και επανενεργοποιείται στις κατάλληλες συνθήκες.
Σήμερα που υπάρχουν κατάλληλα αντιϊκά μπορούμε ξεκινώντας έγκαιρα τη θεραπεία να αποτρέψουμε τις μελλοντικές υποτροπές.
Πώς μεταδίδονται τα ΣΜΝ;
Από τον ορισμό σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι προφανής και ο τρόπος μετάδοσης. Οι συγκεκριμένες ασθένειες, εκτός από σεξ, μεταδίδονται και με άλλους τρόπους. Επίσης, η μετάδοση στη διάρκεια του σεξ δεν γίνεται μόνο κατά την κολπική συνουσία, αλλά και μέσω του στοματικού έρωτα ή ακόμα και του πρωκτικού έρωτα.
Η οδός μετάδοσης είναι και προς τις δύο κατευθύνσεις, δηλαδή κάποιος (άνδρας ή γυναίκα) μπορεί να εμφανίσει βλάβες στο στόμα ή στον πρωκτό εξαιτίας αντίστοιχης σεξουαλικής επαφής, ενώ αντίστροφα κάποιος ή κάποια είναι δυνατόν να μολυνθεί από βλάβες που ο ερωτικός του σύντροφος εμφανίζει στον πρωκτό ή στο στόμα.
Είναι γνωστό ότι η σύφιλη και ο απλός έρπης μεταδίδονται και μέσω του φιλιού, όταν οι αντίστοιχες βλάβες βρίσκονται σε αυτή την περιοχή.
Υπάρχουν σεξουαλικές πρακτικές που ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης;
Ανάλογα με τον τρόπο μετάδοσης μιας ασθένειας, κάποιες πρακτικές που εφαρμόζονται κατά τη σεξουαλική επαφή ευνοούν τη μετάδοση συγκεκριμένων νοσημάτων.
Η ηπατίτιδα Α, η Β ή η C, το ΑΙDS, καθώς και ορισμένες παρασιτώσεις, ευνοούνται από την επαφή των δαχτύλων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Η πρωκτική επαφή ευνοεί τη μετάδοση των θηλωμάτων, του AIDS, της γονόρροιας, της σύφιλης, της ηπατίτιδας Β και C, καθώς και του έρπητος.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι η μετάδοση σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έχει να κάνει με το εάν την επαφή ακολουθεί και εκσπερμάτωση.
Το στοματικό σεξ συνδυάζεται με αυξημένη μετάδοση του ιού HIV, των χλαμυδιακών λοιμώξεων, του απλού έρπητος, των θηλωμάτων, της γονόρροιας, καθώς και της σύφιλης.
Πώς τίθεται η διάγνωση;
Οι πρώτες υποψίες τίθενται με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού. Η μόλυνση μπορεί να έχει γίνει από λίγες μέρες έως και μήνες πριν. Ο γιατρός, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό του ασθενούς αλλά και τα συμπτώματα που τον ταλαιπωρούν, σε συνδυασμό με την αντικειμενική εξέταση, μπορεί να κατευθύνει τη σκέψη του προς πιθανές διαγνώσεις.
Θα απαιτηθούν όμως και εργαστηριακές εξετάσεις, ανάμεσα στις οποίες γενικές αίματος και ούρων, καλλιέργεια του εκκρίματος της ουρήθρας ή και προστατικού υγρού, ή υλικού από το σημείο της βλάβης και ειδικές ορολογικές εξετάσεις που θα επιβεβαιώσουν τη διάγνωση.
Υπάρχει θεραπεία για τα ΣΜΝ;
Εάν εξαιρέσουμε το AIDS, για το οποίο καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για την οριστική θεραπεία, στα υπόλοιπα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα υπάρχει αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση, και αρκούν συνήθως η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας.
Πώς μπορεί κανείς να αποφύγει τη μόλυνση μέσω της σεξουαλικής επαφής; Για να είναι κανείς απόλυτα σίγουρος πρέπει να απέχει πλήρως από σεξουαλικές συνευρέσεις. Επειδή όμως κάτι τέτοιο μάλλον δεν αποτελεί λύση, ας δούμε πώς είναι δυνατόν να αποφύγει ένας άνδρας τις... δυσάρεστες καταστάσεις.
# Θα πρέπει να ξεπερνάμε τυχόν αναστολές και να ρωτάμε ευθέως κάθε καινούριο (ή καινούρια) ερωτικό σύντροφο εάν υπάρχει πιθανότητα να έχει εκτεθεί σε κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο μικρόβιο, ή εάν εμφάνισε πρόσφατα κάποια ύποπτα συμπτώματα.
# Χρειάζεται να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τα ύποπτα συμπτώματα, ώστε να επισκεφθούμε το γιατρό όσο πιο σύντομα γίνεται, αλλά και να τα αναγνωρίζουμε στους ερωτικούς μας συντρόφους.
# Είναι απαραίτητο να αποφεύγουμε κάθε είδους σεξουαλική επαφή, εφόσον ο/η συντρόφός μας εμφανίζει ύποπτη συμπτωματολογία.
# Θα πρέπει το προφυλακτικό να αποτελεί σταθερή πρακτική στις σεξουαλικές μας συνευρέσεις. Ακόμα όμως και αν πληρείται αυτός ο όρος, είναι ανάγκη να ξέρουμε πώς χρησιμοποιείται το προφυλακτικό, ώστε να μας εξασφαλίσει τη μέγιστη προστασία.
# Τέλος, όσοι έχουν... άστατη σεξουαλική ζωή, καλό είναι να υποβάλλονται σε τακτικούς προληπτικούς ελέγχους.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι, όταν κάποιος αποδειχθεί πως πάσχει από σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, θα πρέπει να ενημερώσει εγκαίρως όλους τους ερωτικούς συντρόφους με τους οποίους είχε σχέση στο πρόσφατο παρελθόν, αλλά και να τους πείσει να υποβληθούν σε αντίστοιχες εξετάσεις.
Βασικό στοιχείο για την επιτυχία ή όχι της θεραπείας, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτήσει μακρύ χρονικό διάστημα, είναι η εφαρμογή κατά γράμμα των ιατρικών οδηγιών, τόσο όσο προς τη δοσολογία και τον τρόπο χορήγησης των φαρμάκων όσο και ως προς τις εξετάσεις που θα απαιτηθούν στη συνέχεια για να επιβεβαιωθεί η πλήρης ίαση (όπου αυτή είναι δυνατή).
Τέλος, καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας καλό θα είναι να αποφεύγετε κάθε είδους σεξουαλική επαφή, εκτός εάν ο προσωπικός σας γιατρός έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για κάτι τέτοιο.
