Η πρόσφατη οικονομική κρίση τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στη χώρα μας αποτελεί την αφορμή για να αναδειχθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τουρισμός στην Ελλάδα.
Ξαφνικά ο τουρισμός απέκτησε ενδιαφέρον και τα διαφαινόμενα προβλήματά του αποτελούν προσφιλές αντικείμενο ανάλυσης από ειδικούς και μη. Αρκετοί από τους όψιμους σχολιαστές παρουσιάζουν την κρίση στον τουρισμό ως επακόλουθο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Τίθεται, όμως, ένα καίριο ερώτημα: τα προβλήματα αυτά ανέκυψαν πράγματι ξαφνικά και προέκυψαν από την παγκόσμια (και εσχάτως και εθνική) οικονομική κρίση;
*Ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα έχει εισέλθει σε έναν κύκλο παρατεταμένης κρίσης, με χαρακτηριστικά αργής αλλά σταθερής παρακμής, εδώ και αρκετά χρόνια. Ιδιαίτερα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας και την επακόλουθη εμφανή αδυναμία και προφανή αποτυχία τουριστικής αξιοποίησης της κληρονομιάς τους σε βάθος χρόνου.
Η παρατεταμένη κρίση της τουριστικής βιομηχανίας μας επηρεάζεται ακόμα και από τη γενικότερη εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, η οποία δεν είναι η ιδανικότερη.
Ομως, τα βαθύτερα αίτια της κρίσης δεν είναι συγκυριακά, αλλά σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο ως χώρα, ως πολιτεία, ως κοινωνία αλλά και ως πολίτες αντιμετωπίζουμε τον τουρισμό.
*Ηρθε, λοιπόν, η στιγμή να αντιμετωπίσουμε μερικές σκληρές αλήθειες, όχι τόσο για να αποδώσουμε ευθύνες αλλά κυρίως για να προβληματιστούμε σε βάθος και -ακόμα και την ύστατη ώρα- να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας και να λάβουμε διορθωτικά μέτρα.
Αλλωστε, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι, ο τουριστικός κλάδος έμμεσα και άμεσα αποτελεί τον σημαντικότερο κλάδο της ελληνικής οικονομίας, με την υψηλότερη συνεισφορά στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν της χώρας μας.
Κακώς συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει βαριά βιομηχανία - ο τουρισμός είναι σαφέστατα η βαριά μας βιομηχανία! Είναι καιρός να ασχοληθούμε μαζί της σοβαρά, χωρίς τις συνήθεις ευκαιριακές πρακτικές της «αρπαχτής».
*Ο τουρισμός αποτελεί μεν τα τελευταία 30 χρόνια την ατμομηχανή της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά σε μεγάλο βαθμό αναπτύχθηκε άναρχα και χωρίς συντονισμό (όπως και πολλοί άλλοι κλάδοι στη χώρα). Ο προσεκτικός και μακροχρόνιος σχεδιασμός, όπως αρμόζει σε μια βαριά βιομηχανία εθνικής διάστασης, συχνά ήταν ανεπαρκής. Κάθε αλλαγή προσώπων (π.χ. υπουργών και λοιπών ιθυνόντων) οδηγούσε -και οδηγεί- στην ανατροπή των σχεδίων που οι προηγούμενοι κατάρτισαν και προωθούσαν.
*Ταυτόχρονα, η έλλειψη τουριστικής παιδείας και συνείδησης του μέσου πολίτη είχε σαν αποτέλεσμα την αντιμετώπιση του τουρισμού σαν την κότα που γεννά χρυσά αβγά... Ξεχάσαμε, όμως, ότι μία τέτοια κότα για να παραμείνει παραγωγική θα πρέπει να τη φροντίζουμε και να την περιποιούμαστε!
*Παλαιότερα ο ελληνικός τουρισμός αναπτυσσόταν με σταθερό ρυθμό κυρίως εξαιτίας του χαμηλού κόστους παραγωγής του, το οποίο είχε σαν αποτέλεσμα η σχέση ποιότητας-τιμής για τον τουρίστα να είναι ικανοποιητική.
Τα τελευταία δέκα έτη το κόστος είναι υψηλό, με αποτέλεσμα είτε η τελική τιμή του τουριστικού προϊόντος να είναι ιδιαίτερα ακριβή είτε να διατηρείται μεν η τιμή σε λογικά επίπεδα αλλά η ποιότητα του προϊόντος να είναι πολύ χαμηλή. Και στις δύο περιπτώσεις η σχέση ποιότητας-τιμής για τον τουρίστα βαίνει μειούμενη, με αποτέλεσμα τη διαρκή κρίση της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας μας.
Παράλληλα, έχουμε εγκλωβιστεί σε αφελή στερεότυπα και ιδεοληψίες, όπως ότι «έχουμε την ομορφότερη χώρα του κόσμου, τις ωραιότερες παραλίες κ.λπ.».
*Η παρούσα διεθνής οικονομική κρίση επηρεάζει την τουριστική μας βιομηχανία με τρόπο που λειτουργεί αλυσιδωτά: το διαθέσιμο εισόδημα των περισσότερων ανθρώπων (εντός και εκτός Ελλάδος) μειώνεται, ο ελεύθερος χρόνος τους επίσης μειώνεται και οι ανάγκες τους για αναψυχή και διακοπές αλλάζουν, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Ολα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της εγχώριας αλλά και της διεθνούς ζήτησης για τουριστικά προϊόντα, τη μείωση της χρονικής διάρκειας των διακοπών και τη συνειδητή επιλογή όλο και οικονομικότερων τουριστικών προορισμών και προϊόντων.
Παράλληλα, οι τουριστικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μειωμένη ρευστότητα, δυσκολία -και συχνά αδυναμία- νέων επενδύσεων, αλλά και εντονότερες πιέσεις από τους μεσάζοντες (για παράδειγμα τους tour operators).
*Η κρίση στον τουρισμό δεν ενέσκηψε εσχάτως και ούτε προέκυψε μόνο εξαιτίας της τρέχουσας διεθνούς οικονομικής κρίσης. Βέβαια, η διεθνής κρίση διογκώνει τα προβλήματα του τουριστικού κλάδου και καθιστά πιεστική την ανάγκη λήψης μέτρων, τόσο βραχυπρόθεσμου όσο και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Η ανάλυση των απαιτούμενων μέτρων δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος άρθρου, αλλά οι τομείς στους οποίους πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας είναι οι ακόλουθοι:
*Ανάπτυξη τουριστικής συνείδησης μεταξύ του κοινωνικού συνόλου.
*Ουσιαστική επένδυση στους ανθρώπινους πόρους και στην τουριστική εκπαίδευση.
*Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός τουριστικής πολιτικής και μάρκετινγκ, με σχέδια που υλοποιούνται και δεν παραμένουν σε συρτάρια.
*Ενίσχυση της πραγματικά υγιούς επιχειρηματικότητας και όχι «συλλήβδην» του επιχειρείν.
*Δημιουργία αναγκαίων υποδομών: Από τον εκσυγχρονισμό των αεροδρομίων και λιμανιών μέχρι τη δημιουργία μαρινών και ειδικών τουριστικών υποδομών (συνεδριακά - εκθεσιακά κέντρα, θεματικά πάρκα, εγκαταστάσεις ειδικών μορφών τουρισμού).
*Αλλωστε, σύμφωνα με μια κινέζικη παροιμία, σε κάποιον που πεινάει είναι προτιμότερο να μην του δώσεις ένα ψάρι για να χορτάσει περιστασιακά, αλλά να του δώσεις ένα αγκίστρι και να του μάθεις να ψαρεύει για πάντα!
Σημερινη εφημεριδα
(ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ )
NO COMMENT
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 15/03/2009