Θα ΜΕΙΝΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ,ΑΛΛΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΩΝ,ΑΥΤΗ ΦΕΥΓΕΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ
εξαρτάται από ποιόν δρόμο θα ακολουθήσουμε... αυτόν που οδηγεί στην κόλαση, στο καθαρτήριο ή στον παράδεισο...
Τρεις ελληνικοί δρόμοι προς το μέλλον
Από τις στρατηγικές επιλογές μας σε καίριους τομείς εξαρτάται η πορεία μας προς την «Κόλαση», το «Καθαρτήριο» ή τον «Παράδεισο»
Του Θανου Π. Ντοκου*
Είναι, δυστυχώς, αληθές ότι οι αποφάσεις για την Ελλάδα λαμβάνονται από τους Ευρωπαίους εταίρους μας χωρίς ουσιαστική ελληνική συμμετοχή. Το παιχνίδι χάθηκε πριν από περίπου δύο χρόνια όταν η κυβέρνηση προσέφυγε στις Βρυξέλλες ως σαστισμένος ικέτης, χωρίς να είναι σε θέση να καταθέσει ένα επεξεργασμένο εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Τη χαριστική βολή έδωσε η άρνηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης να αναλάβει το δικό της -καθόλου αμελητέο- μερίδιο ευθύνης. Εκτοτε, η ελληνική αξιοπιστία και διαπραγματευτική ισχύς δεν απέχουν πολύ από το μηδέν. Η κρίσιμη σύνοδος της Τετάρτης ήταν ενδεχομένως η τελευταία φορά που οι εταίροι μας ασχολήθηκαν σοβαρά μαζί μας. Πλέον το μπαλάκι θα είναι αποκλειστικά στο δικό μας γήπεδο. Σχεδόν όλες οι μεταβλητές που παρουσιάζονται στη συνέχεια (πλην ίσως σε ένα βαθμό της πρώτης, που όμως είναι και εξαιρετικά βαρύνουσας σημασίας) είναι στην ευχέρεια της απόλυτης επιλογής μας. Βεβαίως, πρόκειται για ένα σκιαγράφημα με κατ’ ανάγκην σημαντικό βαθμό υπεραπλούστευσης. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη, ενώ είναι βέβαιο ότι άλλοι ειδικότεροι εμού θα προσέθεταν αρκετές άλλες μεταβλητές στην ιδιαίτερα σύνθετη εξίσωση που λέγεται «το μέλλον της Ελλάδας».
Οι εύκολες δικαιολογίες περί αδηφάγων αγορών, εκδικητικών Ευρωπαίων και διαφόρων θεωριών συνωμοσίας τελείωσαν. Οχι διότι δεν υπάρχει ευθύνη της τρόικας. Φαίνεται ότι από το μείγμα οικονομικής πολιτικής που μας επέβαλαν απουσιάζει ένα σημαντικό συστατικό: η ανάπτυξη. Ομως, το μέλλον της χώρας θα είναι αυτό που εμείς οι ίδιοι θα επιλέξουμε. Μεταξύ της ανατολίτικης μοιρολατρίας και αποφυγής της αυτοκριτικής και του Αισώπειου «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», ας επιλέξουμε επιτέλους πλευρές σε αυτή την κρίσιμη μάχη.
Ευρωζώνη
Κόλαση: Η Ελλάδα υποχρεώνεται να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, επιστρέφει στη δραχμή (με ισοτιμία 700 έως 1.000 δραχμές/ευρώ), βυθίζεται βαθύτερα στην κρίση, βρίσκεται στο περιθώριο της Ε.Ε., η διεθνής εικόνα και η περιφερειακή επιρροή της δέχονται σοβαρότατο πλήγμα.
Kαθαρτήριο: Η Ελλάδα παραμένει στην Ευρωζώνη, συνεχίζει όμως να βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και να είναι το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης. Παραμένει σε ύφεση και επιβιώνει μέσω αλλεπάλληλων δανείων από τους Ευρωπαίους, με αντάλλαγμα την περαιτέρω υποθήκευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας.
Παράδεισος: Η Ελλάδα παραμένει στην Ευρωζώνη και τον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε. και μετά από μια επώδυνη αλλά όχι υπερβολικά μακρά περίοδο λιτότητας και την υλοποίηση πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων βγαίνει οριστικά από την οικονομική κρίση, αναπτύσσεται με υγιή τρόπο και αρχίζει να ανακτά σταδιακά την επιρροή της, τόσο εντός της Ε.Ε. όσο και σε περιοχές ενδιαφέροντος.
Πολιτικό σύστημα
Κόλαση: Ελάχιστη ανανέωση προσώπων και εκσυγχρονισμού πολιτικών θεσμών, διατήρηση δικομματικού χαρακτήρα πολιτικού συστήματος, ο νεποτισμός, η οικογενειοκρατία και η διαφθορά παραμένουν βασικά χαρακτηριστικά.
Kαθαρτήριο: Περιορισμένη ανανέωση πολιτικού προσωπικού και μεσαίου εύρους πολιτικές μεταρρυθμίσεις, συνεχιζόμενη κυριαρχία υπαρχόντων πολιτικών κομμάτων, η πλειοψηφία των πολιτικών παραμένει παλαιάς κοπής.
Παράδεισος: Εμφάνιση νέων κομμάτων εξουσίας, ριζική ανανέωση πολιτικού προσωπικού με ανθρώπους διαφορετικής νοοτροπίας (μη επαγγελματίες πολιτικοί). Ο αριθμός των βουλευτών μειώνεται σε 150 - 200, καταργούνται διάφορα προνόμια, καθώς και η σημερινή μορφή βουλευτικής ασυλίας, ενώ ψηφίζεται (και εφαρμόζεται) σύγχρονος νόμος περί ευθύνης υπουργών. Παράλληλα, αναβαθμίζεται ο ρόλος του κοινοβουλίου στον έλεγχο του κυβερνητικού έργου.
Οικονομία
Κόλαση: Η φορολογική βάση δεν διευρύνεται, το φορολογικό σύστημα αλλάζει σε μηνιαία βάση, για κάθε επένδυση χρειάζονται περίπου 300 υπογραφές, ένας στους τρεις Ελληνες είναι ανάπηρος και λαμβάνει επίδομα, τα κλειστά επαγγέλματα παραμένουν κλειστά και οι αρχι-συνδικαλιστές, έχοντας ξεχάσει τι σημαίνει προσωπική εργασία, θεωρούν εαυτούς πρώτα κομματικά στελέχη (και εν δυνάμει βουλευτές ή υπουργούς) και στη συνέχεια υπερασπιστές των εργασιακών δικαιωμάτων των συναδέλφων τους.
Kαθαρτήριο: Η διαφθορά μειώνεται, μπαίνει κάποια τάξη στο φορολογικό σύστημα και διευρύνεται κάπως η φορολογική βάση. Γίνεται μια προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων, με περιορισμένη επιτυχία, καθώς το επιχειρηματικό περιβάλλον συνεχίζει να στερείται επαρκούς σταθερότητας και προβλεψιμότητας. Ξεκινάει μια προσπάθεια εξυγίανσης του συνδικαλιστικού συστήματος, η πραγματική οικονομία αρχίζει να κινείται, αλλά η χώρα παραμένει ουσιαστικά σε μια ιδιότυπη κατάσταση μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
Παράδεισος: Η φορολογική βάση διευρύνεται θεαματικά, η διαφθορά διώκεται συστηματικά, το φορολογικό σύστημα σταθεροποιείται, η έναρξη επιχειρήσεων απλοποιείται θεαματικά και η ιδιωτική πρωτοβουλία ενθαρρύνεται αντί να διώκεται. Η πραγματική οικονομία λειτουργεί ομαλά και παράγει εθνικό πλούτο και θέσεις εργασίας (σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια που εκπαιδεύουν επιστήμονες και επαγγελματίες για τον 21ο αι.). Το ασφαλιστικό σύστημα εξυγιαίνεται και οι νέοι συνδικαλιστές εκπροσωπούν τα εργασιακά συμφέροντα των συναδέλφων τους, κρατώντας τα κόμματα σε απόσταση.
Παιδεία
Κόλαση: Η ήδη λίαν χαοτική κατάσταση των πανεπιστημίων επιδεινώνεται, παραμένουν σημαντικά προβλήματα όπως η αξιολόγηση διδασκόντων, ο ρόλος των φοιτητικών νεολαιών, ο υπερβολικά υψηλός αριθμός ΑΕΙ και ΤΕΙ, η απουσία οποιασδήποτε σύνδεσης προγραμμάτων σπουδών με τις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας κ.λπ.
Kαθαρτήριο: Η μεταρρύθμιση υλοποιείται εν μέρει και η προσπάθεια αντιμετώπισης των παθογενειών του εκπαιδευτικού συστήματος είναι μάλλον επιδερμική. Υπάρχουν νησίδες αριστείας, αλλά το σύστημα εξακολουθεί να πάσχει σε όλες του τις βαθμίδες.
Παράδεισος: Η παιδεία αποτελεί το βασικό εργαλείο εξόδου από την κρίση. Το εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων εκσυγχρονίζεται εκ βάθρων, συγχωνεύονται ΑΕΙ και ΤΕΙ, τίθεται ως στόχος να βρεθεί ένα ελληνικό ΑΕΙ στα 100 καλύτερα παγκοσμίως και άλλο ένα στα καλύτερα 200, η ίδρυση μη κερδοσκοπικών ιδιωτικών πανεπιστημίων μειώνει τη ροή φοιτητών στο εξωτερικό, ενώ αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών καθιστούν την Ελλάδα πόλο έλξης για φοιτητές από ολόκληρη την περιοχή. Το σύστημα της παραπαιδείας αποτελεί μια δυσάρεστη ανάμνηση.
Δημόσια τάξη
Κόλαση: Η επιδείνωση της οικονομικής κρίσης και η αυξανόμενη κοινωνική ένταση, σε συνδυασμό με το οργανωμένο έγκλημα, την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, την αδυναμία της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.) να αναδιαρθρωθεί αποτελεσματικά, και οι παθογένειες του δικαστικού συστήματος μετατρέπουν την Ελλάδα σε χώρα μειωμένης ασφαλείας.
Kαθαρτήριο: Περιορισμένη μεταρρύθμιση του μηχανισμού εθνικής ασφάλειας. Σε συνδυασμό με άλλες εξελίξεις, το γενικότερο πρόβλημα δημόσιας τάξης και ασφάλειας παραμένει -οριακά- διαχειρίσιμο. Η κοινωνία δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες της για την αμφίσημη στάση της όσον αφορά τον ρόλο της αστυνομίας.
Παράδεισος: Ο εθνικός μηχανισμός διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων αναδιαρθρώνεται ευρέως. Βελτίωση της εκπαίδευσης, εξορθολογισμός της διοικητικής δομής και των αρμοδιοτήτων της ΕΛ.ΑΣ. και των υπολοίπων υπηρεσιών ασφαλείας. Εκπόνηση «Δόγματος Εσωτερικής Ασφάλειας» και θεσμικές αλλαγές για την καλύτερη συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών, αλλά και με υπηρεσίες άλλων κρατών. Το δικαστικό σύστημα εκσυγχρονίζεται (όπως και το σωφρονιστικό) και συμβάλλει στην αντιμετώπιση του ελλείμματος ασφαλείας. Ταυτόχρονα, λειτουργούν οι απαραίτητες δικλίδες ασφαλείας για τη μη μετατροπή σε «αστυνομικό κράτος».
Μεταναστευτικό
Κόλαση: Συνέχιση (ή και αύξηση) των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών, αδυναμία διαχείρισης, απόφαση μη εφαρμογής του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, έξοδος από τη Ζώνη Σένγκεν, εσωτερικές εντάσεις μεταξύ γηγενών και ήδη εγκατεστημένων μεταναστών και νεοεισερχομένων, εδραίωση γκέτο.
Kαθαρτήριο: Μικρή βελτίωση της ασφάλειας συνόρων, περιορισμένη κατανομή βαρών από την Ε.Ε., μερική αντιμετώπιση του προβλήματος των μεταναστών 2ης γενιάς, περιορισμένη έκταση προβλημάτων ρατσισμού και φυλετικών εντάσεων, αλλά η γκετοποίηση δεν ανατρέπεται, ούτε ο συνολικός αριθμός των παράνομων μεταναστών μειώνεται σε διαχειρίσιμα επίπεδα.
Παράδεισος: Αποτελεσματικότερος έλεγχος συνόρων, κατανομή βαρών με Ευρωπαίους εταίρους. Το σύστημα υποδοχής και ασύλου βελτιώνεται σημαντικά και συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του προβλήματος. Η καλύτερη αστυνόμευση, αλλά και η αποτελεσματικότερη ένταξη όσων κρίνονται κατάλληλοι αμβλύνουν τα προβλήματα γκετοποίησης. Συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος των μεταναστών 2ης γενιάς που αποτελούν μια δημογραφική ανάσα για τη γηράσκουσα Ελλάδα.
Δημόσιος τομέας
Κόλαση: Το μέγεθος δεν μειώνεται σημαντικά, η μονιμότητα διατηρείται, καθώς και η έλλειψη αξιοκρατίας και η ανυπαρξία κινήτρων και αντικινήτρων για υψηλότερη παραγωγικότητα.
Kαθαρτήριο: Μικρή μείωση του μεγέθους, περιορισμένος εξορθολογισμός, η παραγωγικότητα αυξάνεται αλλά όχι στον επιθυμητό βαθμό.
Παράδεισος: Σταδιακή μείωση και ευρεία μεταρρύθμιση, θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων, περιορισμός της μονιμότητας, θέσπιση θέσεων μόνιμου γενικού γραμματέα ή υφυπουργού και αξιοκρατία.
Ενέργεια
Κόλαση: Η Ελλάδα παραμένει απόλυτα εξαρτημένη από εισαγωγές υδρογονανθράκων, ενώ η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας/ΑΠΕ παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη. Το ελληνικό ίχνος στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη συνεχίζει να είναι μικροσκοπικό.
Kαθαρτήριο: Περιορισμένη εκμετάλλευση εθνικών ενεργειακών κοιτασμάτων, μερική αξιοποίηση διεθνών συνεργασιών για τη διέλευση αγωγών, μικρή βελτίωση στη χρήση ΑΠΕ.
Παράδεισος: Η Ελλάδα αποκτά ευδιάκριτο ίχνος στον ενεργειακό χάρτη, εκμεταλλεύεται πλήρως τον διαθέσιμο ενεργειακό της πλούτο (συμπεριλαμβανομένων και των ΑΠΕ) και μειώνει σημαντικά τις εισαγωγές ενεργειακών πόρων, αλλά και τις εκπομπές ρύπων.
Τουρισμός
Κόλαση: Παραμένουμε στη λογική του rooms to let, με ανεπαρκείς υποδομές, χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών, επιβαρυνόμενο φυσικό περιβάλλον, χωρίς φαντασία, προσελκύοντας επισκέπτες χαμηλού εισοδήματος με τουριστικά πακέτα που αφήνουν ελάχιστο εισόδημα στη χώρα.
Kαθαρτήριο: Περιορισμένος εκσυγχρονισμός της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Παραμένουν σημαντικές διακυμάνσεις στην ποιότητα προσφερομένων υπηρεσιών. Αυξάνονται ο αριθμός τουριστών και τα έσοδα, αλλά ο ελληνικός τουρισμός παραμένει κατά βάση «θερινός» και με βασικό εργαλείο τα νησιά.
Παράδεισος: Η σημαντικότερη πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας αποφασίζει να «πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», απομονώνει τους κακούς επαγγελματίες και μελετά την πρακτική άλλων χωρών σε μια προσπάθεια να προσελκύσει επισκέπτες υψηλού εισοδήματος καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, αξιοποιώντας τη φυσική ομορφιά και την ιστορική κληρονομιά της Ελλάδας.
Ναυτιλία
Κόλαση: Η ναυτιλία, παραδοσιακά κεντρικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, αλλά και της ελληνικής κοινωνίας, συνεχίζει να αποστασιοποιείται από την Ελλάδα και να έχει ως έδρα το Σίτι του Λονδίνου και όχι τον Πειραιά. Κράτος και εφοπλιστές δεν βρίσκουν κοινό κώδικα επικοινωνίας και τα κέρδη της ναυτιλίας δεν επενδύονται στην Ελλάδα, ενώ το ναυτικό επάγγελμα χάνει την αίγλη του και αφελληνίζεται.
Kαθαρτήριο: Συγκριτικά μεγαλύτερη συμμετοχή του εφοπλιστικού κόσμου στην προσπάθεια ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας, καλύτερη κρατική διαχείριση των θεμάτων που αφορούν τη ναυτιλία, προσπάθεια αναβάθμισης των σχολών ναυτικής εκπαίδευσης. Η κατάσταση βελτιώνεται, αλλά όχι επαρκώς.
Παράδεισος: Η ναυτιλία ξαναγίνεται το καμάρι της χώρας, το ναυτικό επάγγελμα «ξαναζωντανεύει» και οι εφοπλιστές θεωρούν τιμή και υποχρέωση να διατηρούν τον στόλο τους με ελληνική σημαία και να συμβάλλουν στην οικονομική ανάταξη και ανάπτυξη της χώρας, συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση των ευεργετών του έθνους. Η προσφορά τους αναγνωρίζεται και το κράτος βρίσκει τρόπο να προσφέρει λογικά κίνητρα οικονομικής φύσης με αμοιβαίο όφελος.
Εξωτερική πολιτική
Κόλαση: Η έξοδος από την Ευρωζώνη, η απομόνωση εντός της Ε.Ε. και ο διεθνής διασυρμός και περιθωριοποίηση της χώρας προκαλούν ένα ισχυρό κύμα εθνικισμού, με σημαντικά αρνητικά αποτελέσματα στις σχέσεις με την Τουρκία, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία. Η Ελλάδα ξαναβρίσκεται στην καθόλου ευχάριστη θέση να έχει κακές σχέσεις και ανοιχτά μέτωπα με όλους σχεδόν τους γείτονές της. Ξαναγινόμαστε ανάδελφο κράτος και στόχος των διαβολικών δυνάμεων ολόκληρου του πλανήτη (Κίσιντζερ, Μπίλντεμπεργκ, Νεφελίμ κ.λπ.).
Kαθαρτήριο: Διατηρείται το σχετικά καλό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία, χωρίς όμως επίλυση των προβλημάτων. Συνεχίζει να ελλοχεύει ο κίνδυνος ξαφνικής επιδείνωσης. Οι σχέσεις με τον βόρειο γείτονά μας παραμένουν λίαν προβληματικές, ενώ με την Αλβανία τα κοινά συμφέροντα δεν θεωρούνται σημαντικότερα από τις όποιες διμερείς διαφορές. Η ελληνική εξωτερική πολιτική παραμένει ομφαλοσκοπική και η περιφερειακή επιρροή και ο στρατηγικός μας ρόλος λίαν περιορισμένος.
Παράδεισος: Η Ελλάδα ανακτά την αυτοπεποίθησή της και προσπαθεί να τακτοποιήσει εκκρεμότητες, με γνώμονα πάντοτε το εθνικό συμφέρον. Η πόρτα για τον βόρειο γείτονά μας μένει ανοιχτή, αλλά η επίλυση του προβλήματος εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό από εκείνον. Πλήρης ομαλοποίηση των σχέσεων με Αλβανία και θεμέλια στρατηγικής συνεργασίας. Προσπάθεια συνολικής ομαλοποίησης των σχέσεων με Τουρκία (με κατοχύρωση ζωτικών μας συμφερόντων). Οικοδόμηση περιφερειακού ρόλου σε Βαλκάνια και Μέση Ανατολή, δραστηριοποίηση εντός της Ε.Ε., πολυεπίπεδη συνεργασία με ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ισραήλ και άλλες δυνάμεις.
Εθνική Αμυνα
Κόλαση: Ελλείψει πολιτικών κατευθύνσεων για ευρείες μεταρρυθμίσεις και προσαρμογή στη σύγχρονη πραγματικότητα, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις προετοιμάζονται για να πολεμήσουν τον προ-προηγούμενο πόλεμο, η κλαδική λογική διατηρείται και το αποτέλεσμα των -αναγκαστικά- μειωμένων αμυντικών δαπανών είναι πολύ μικρότερο του επιθυμητού και εφικτού.
Kαθαρτήριο: Ο περιορισμός των αμυντικών δαπανών υποχρεώνει τις Ενοπλες Δυνάμεις να αναζητήσουν νέους τρόπους διατήρησης της αποτρεπτικής τους ικανότητας. Παρά την προφανή βελτίωση, πολλά από τα προβλήματα διακλαδικής συνεργασίας και η δυσκολία υιοθέτησης νέων δογμάτων και συστημάτων διοίκησης παραμένουν.
Παράδεισος: Ριζική αναθεώρηση της αμυντικής πολιτικής, κατόπιν σαφών πολιτικών κατευθύνσεων και τεχνοκρατικής επεξεργασίας από τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Πλήρης αξιοποίηση νέων δογμάτων και τεχνολογιών, καθώς και του ανθρώπινου δυναμικού, που αποτελεί τον σημαντικότερο πολλαπλασιαστή ισχύος. Η διακλαδική σκέψη προωθείται ήδη στο επίπεδο των παραγωγικών σχολών, αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά διάφορες παθογένειες και υλοποιείται ευρεία αναδιάρθρωση των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και άλλων φορέων που εμπλέκονται σε θέματα εθνικής ασφάλειας.
Περιβάλλον - Ποιότητα ζωής
Κόλαση: Το σπάνιας ομορφιάς ελληνικό φυσικό περιβάλλον δεν αντιμετωπίζεται ως πηγή πλούτου μέσω της διατήρησης και ήπιας αξιοποίησής του, αλλά ως αντίπαλος που πρέπει να νικηθεί σχεδόν με κάθε τρόπο. Συνεχίζεται η λογική της «ανάπτυξης» μέσω της τσιμεντοποίησης κάθε ενδιαφέρουσας γωνιάς της χώρας και ο μέσος Ελληνας θεωρεί ότι η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί, ενίοτε ενοχλητικό, χόμπι των «οικολόγων».
Kαθαρτήριο: Αρχίζει να αλλάζει η νοοτροπία, κυρίως λόγω της αλλαγής γενιάς. Γίνεται προσπάθεια να μπουν κάποιοι φραγμοί στην ανεξέλεγκτη δόμηση, αλλά η οικονομική συγκυρία πιέζει σε άλλη κατεύθυνση. Η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος συγκινεί πλέον περισσότερους Ελληνες, αλλά οι προσπάθειες παραμένουν κυρίως ατομικές, άρα και λιγότερο αποτελεσματικές.
Παράδεισος: Η Ελλάδα αξιοποιεί πλήρως το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της και προωθεί την αειφόρο ανάπτυξη, συνδυάζοντας οικονομική ανάπτυξη και προστασία του περιβάλλοντος. Ο μέσος Ελληνας ανακυκλώνει συστηματικά και προβληματίζεται ενεργά για την κλιματική αλλαγή, προσπαθώντας να μειώσει το ενεργειακό αποτύπωμά του. Η προστασία από πυρκαγιές γίνεται υπόθεση όλων των Ελλήνων και όχι μόνο των αρμόδιων κρατικών φορέων.
Αξιοκρατία – Εφαρμογή νόμων
Κόλαση: Συνεχίζεται η κυριαρχία των μετρίων, ενώ η εφαρμογή των νόμων παραμένει αποσπασματική και η τιμωρία των κάθε λογής παραβατών είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Kαθαρτήριο: Γίνεται μια προσπάθεια περιορισμού των αυθαίρετων και μη αξιοκρατικών επιλογών, καθώς και εφαρμογής των νόμων σε συστηματική βάση. Παρατηρείται βελτίωση, αλλά η συνολική εικόνα δεν μεταβάλλεται σημαντικά.
Παράδεισος: Απλά, οι νόμοι εφαρμόζονται. Τηρούνται οι διαδικασίες και οι νόμοι σε όλα τα επίπεδα. Η κάθε λογής παραβατικότητα τιμωρείται σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία.
Κοινωνία Πολιτών
Κόλαση: Παραμένει ασθενική και υπόθεση των ολίγων. Συνεχίζεται η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα κοινά, όχι τόσο με την πολιτική έννοια, αλλά για ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, καθαριότητας της γειτονιάς μας, αντιμετώπισης μικρών και μεγάλων κοινών προβλημάτων. Απουσιάζουν οι κοινές πρωτοβουλίες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και οι συλλογικές δράσεις, περιμένουμε τα πάντα από ένα κράτος που όλοι αναγνωρίζουμε ότι είναι αναποτελεσματικό.
Kαθαρτήριο: Η τρέχουσα κρίση οδηγεί σε μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία πολιτών παραμένει περιορισμένης αποτελεσματικότητας, καθώς δεν αλλάζει στον απαραίτητο βαθμό η νοοτροπία αναμονής κρατικής προέλευσης λύσεων σε σημαντικά ζητήματα.
Παράδεισος: Δημιουργείται κρίσιμη μάζα ενεργών πολιτών που γνωρίζουν τόσο τα δικαιώματα όσο -κυρίως- και τις υποχρεώσεις τους και κατανοούν ότι το κράτος, όσο αποτελεσματικό και αν γινόταν, δεν θα αρκούσε για την αντιμετώπιση όλων των πιθανών προβλημάτων. Ο Ελληνας πολίτης διεκδικεί και επιτυγχάνει τη εξέλιξή του από αντικείμενο σε υποκείμενο της πολιτικής.
Τοπική Αυτοδιοίκηση
Κόλαση: Αντί για μοχλός ανάπτυξης και χρηστής διακυβέρνησης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση παραμένει κακέκτυπο αντίγραφο του πολιτικού συστήματος, με υψηλή διαφθορά, πελατειακές σχέσεις και αναποτελεσματική διαχείριση των διατιθέμενων πόρων.
Kαθαρτήριο: Ο «Καλλικράτης» και επόμενες διοικητικές μεταρρυθμίσεις αποδίδουν κάποιους καρπούς, το χάος περιορίζεται, αρκετοί δήμοι αρχίζουν να λειτουργούν σε υγιέστερη βάση, αλλά πολλά από τα προβλήματα παραμένουν, ενώ η πλειοψηφία των δημοτικών αρχόντων συνεχίζει να συνδέεται στενά με πολιτικά κόμματα.
Παράδεισος: Μια νέα γενιά δημοτικών αρχόντων, χωρίς κομματικούς δεσμούς, εξοικειωμένη με τις νέες τεχνολογίες, την αξιοποίηση κοινοτικών προγραμμάτων, την προσέλκυση επενδύσεων και τουρισμού (μέσω της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και της αξιοποίησης της ιστορικής κληρονομιάς), αποτελεί κεντρικό πυλώνα αειφόρου ανάπτυξης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Στην προσπάθεια συμβάλλει και μια κρίσιμη μάζα πολιτών διαφορετικής νοοτροπίας και η τάση της αστυφιλίας (κυρίως προς την Αθήνα) αντιστρέφεται με γοργούς ρυθμούς.
Εκκλησία
Κόλαση: Μητροπολίτες διεκδικούν «κοσμικό» ρόλο και επιρροή, η συντηρητική πτέρυγα κυριαρχεί στην Ιερά Σύνοδο, η Εκκλησία αδυνατεί να συνεισφέρει στην ανόρθωση της ελληνικής κοινωνίας και το ποίμνιο συνεχίζει να φυλλορροεί.
Kαθαρτήριο: Η πλειοψηφία των Αγίων Πατέρων παραμένει προσηλωμένη στα εκκλησιαστικά της καθήκοντα, γίνεται μια περιορισμένη προσπάθεια προσαρμογής της Εκκλησίας στον 21ο αιώνα, αλλά τα βασικά προβλήματα δεν επιλύονται.
Παράδεισος: Οριο ηλικίας για μητροπολίτες, μείωση αριθμού μητροπόλεων, διαχωρισμός Εκκλησίας - Κράτους, αξιοποίηση εκκλησιαστικής περιουσίας για κοινωφελείς σκοπούς. Η Εκκλησία προσαρμόζεται στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας του 21ου αιώνα και αποκτά ξανά τον σεβασμό του ελληνικού λαού.
Στρατηγικός σχεδιασμός
Κόλαση: Συνεχίζεται η κυριαρχία του αυτοσχεδιασμού και η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού για τη χώρα σε εποχή γρήγορων αλλαγών και πολλαπλών προκλήσεων.
Kαθαρτήριο: Υπό την πίεση της Ε.Ε., γίνεται μια περιορισμένη προσπάθεια εθνικού σχεδιασμού, χωρίς όμως την αναγκαία θεσμική μεταρρύθμιση. Η συνολική προσπάθεια παραμένει ημιτελής.
Παράδεισος: Σε συνδυασμό με την απαραίτητη θεσμική μεταρρύθμιση, δημιουργείται υπηρεσία στρατηγικού σχεδιασμού, αξιοκρατικά στελεχωμένη, με αποστολή τον στρατηγικό σχεδιασμό σε εθνικό επίπεδο και την αξιολόγηση υλοποίησης του συμφωνηθέντος μακροπρόθεσμου προγράμματος.
