που σαι ρε σάβρα να μας πεις ότι δεν υπάρχει άλλη λύση απο το ΔΝΤ.
Δημόσιο χρέος: ότι είναι νόμιμο, είναι και ηθικο;
Κυριακή, 02 Μάιος 2010 20:46
του Σπύρου Νιάκα
(Κόκκινο, τεύχος 47-8(
Υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίες αναγνωρίζονται ακόμα και από Διεθνή Δικαστήρια, όπου ένα κράτος μπορεί μονομερώς να ακυρώσει μέρος του χρέους του. Απαριθμούμε τρεις:
Η περίπτωση της ανωτέρας βίας
Λόγοι ανωτέρας βίας είναι δυνατόν να επικληθούν στην περίπτωση που ένα κράτος, εξαιτίας ανεξέλεγκτων καταστάσεων, δεν μπορεί να εκπληρώσει τις διεθνείς του υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποπληρωμής μέρους του χρέους του. Αυτή είναι η νομική κωδικοποίηση του γεγονότος, ότι δεν μπορεί κανείς να περιμένει από κάποιον να κατορθώσει κάτι αδύνατο, κάτι το οποίο είναι σαφές και στη διεθνή νομοθεσία αλλά και στην κοινή λογική. Για παράδειγμα, οι κερδοσκοπικές πιέσεις πάνω στα ελληνικά ομόλογα έφεραν το ελληνικό Δημόσιο σε μια θέση όπου όχι απλά χρειάζεται να πουλήσει ομόλογα με πολύ υψηλό επιτόκιο μπας και αντλήσει χρήματα από τις αγορές, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα βρει αγοραστή, και άρα δεν θα μπορεί να αποπληρώσει προηγούμενα δάνεια και ληγμένα ομόλογα. Ειδικότερα, οι κερδοσκοπικές αυτές πιέσεις σε πολλές περιπτώσεις ασκήθηκαν από τους ίδιους τους πιστωτές του κράτους, οι οποίοι στο διεθνές δίκαιο αναγνωρίζονται ως συνυπεύθυνοι στο μηχανισμό του χρέους!
Η περίπτωση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης
Κατάσταση εκτάκτου ανάγκης χαρακτηρίζεται η κατάσταση εκείνη όπου η ίδια η οικονομική ή πολιτική υπόσταση του κράτους κινδυνεύει. Για παράδειγμα, μπορεί ένα κράτος να αδυνατεί να εκπληρώσει τις βασικές ανάγκες του πληθυσμού. Δεν πρόκειται για συνολική άρνηση εκπλήρωσης διεθνών υποχρεώσεων ενός κράτους, αλλά για ιεράρχηση της ανάγκης να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες του πληθυσμού σε βάρος της αποπληρωμής του χρέους.
Η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ έχει επανειλημμένα περάσει ψηφίσματα που δαιβεβαιώνουν ότι οι πληθυσμοί χωρών με χρέος δεν είναι δυνατόν να στερηθούν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους στην τροφή, την στέγη, την εργασία, την εκπαίδευση και την υγεία, μόνο και μόνο για να εφαρμοστούν αναδιαρθρωτικές πολιτικές για να εξυπηρετηθεί το χρέος. Η επίσημη ανεργία ήδη είναι στην Ελλάδα στο 13%, το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας στο 22%, και τα μέτρα ακόμα δεν εφαρμόστηκαν...
Το "Απεχθές" Χρέος (Odious Debt)
Η περίπτωση του "απεχθούς" χρέους είναι η πιο χαρακτηριστική ίσως περίπτωση στη διεθνή νομολογία που επιτρέπει τη μονομερή ακύρωση χρέους. Πρόκειται για την περίπτωση που μια συμφωνία για δανεισμό συνάπτεται από ένα διεφθαρμένο, δικτατορικό ή τυραννικό καθεστώς, που δεν είχε καμία δημοκρατική νομιμοποίηση από τους πολίτες του να συνάψει συμφωνίες δανεισμού.Η διενθής νομοθεσία αναγνωρίζει την ανάγκη του να λαμβάνεται υπόψη η φύση του καθεστώτως που δανείζεται, καθώς και το πώς χρησιμοποιήθηκαν τα λεφτά του δανείου. Αυτό σημαίνει ότι και οι δανειστές έχουν ευθύνη για τα λεφτά που δανείζουν, είτε πρόκειται για ιδιωτικούς φορείς είτε για διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως για παράδειγμα το ΔΝΤ ή η Παγκόσμια Τράπεζα. Οι δανειστές αυτοί έχουν τη νομική υποχρέωση να ελέγχουν εάν τα λεφτά που δανείζουν διοχετεύονται σε νόμιμους σκοπούς, ειδικά όταν έχουν να κάνουν με "αμφίβολα" καθεστώτα. Σε περίπτωση που ένα κράτος λοιπόν αναγνωρίσει μέρος του χρέους του ως "απεχθές" και το διαγράψει, το χρέος μετατρέπεται σε προσωπικό, και ο δανειστής οφείλει να τα ζητήσει από αυτόν/ους που το υπέγραψαν!
Στις περισσότερες περιπτώσεις βεβαίως οι κυβερνήσεις που διαδέχονται αντιδημοκρατικά καθεστώτα δεν τολμούν να πάρουν τέτοια πρωτοβουλία, προτιμώντας να ενταχθούν "ομαλά" στο διεθνές στάτους κβο. Και γιατί να ενοχληθούν άλλωστε, δεν τα πληρώνουν από τις τσέπες τους, αλλά ρίχνουν τα βάρη της αποπληρωμής στους πολίτες τους! Έτσι διαιωνίζεται ο κύκλος του "απεχθούς" χρέους, καθώς μια κυβέρνηση δανείζεται για να αποπληρώσει τα προηγούμενα χρέη. Και αν η εξόφθαλμη περίπτωση στη σύγχρονη ελληνική ιστορία είναι οι δανεισμοί της χούντας, που τροφοδότησαν γενναία τον κύκλο του χρέους, τα δάνεια που σύναψαν οι επόμενες ελληνικές κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης είναι αν μη τι άλλο συζητήσιμο πού διοχετεύτηκαν. Και βεβαίως ακόμα και ο δανεισμός από το "μηχανισμό στήριξης" δεν είναι τίποτα άλλο από απεχθές χρέος, μιας και η σύναψή του δεν έγινε μέσα από καμία λαϊκή νομιμοποιητική διαδικασία, δεν συζητήθηκε ούτε καν σε Υπουργικό Συμβούλιο, και είναι εντελώς απέναντι ακόμα και από το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, η εκλογή του οποίου είναι ακόμα εξαιρετικά νωπή.
Αλλά και η μεγάλη εκτίναξη των ελλειμμάτων στην περίοδο της ΟΝΕ (όπου η προηγούμενη κυβέρνηση αναθεωρούσε προς τα πάνω το έλλειμμα "αποκαλύπτοντας" ότι η προηγούμενη εξαπατούσε τα ευρωπαϊκά όργανα), που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την εκτίναξη του χρέους, έγινε με τη συνενοχή ή Eurostat και της Κομισιόν, άρα η συνευθύνη των ευρωπαϊκών οργάνων για ένα μεγάλο κομμάτι του χρέους είναι δεδομένη.
Την περίπτωση του απεχθούς χρέους έχουν επικαλεστεί κυβερνήσεις σε διάφορες περιπτώσεις, με πρώτη την περίπτωση της απόσχισης της Κούβας από την Ισπανική αυτοκρατορία από τις ΗΠΑ το 1898, την Κόστα Ρίκα το 1922, τη Ναμίμπια το 1995 και τη Μοζαμβίκη το 1999. Δεν πρέπει βεβαίως να ξεχάσουμε ότι τη διεθνή νομική καθιέρωση του χαρακτηρισμού του "απεχθούς χρέους" τη χρωστάμε σε μεγάλο βαθμό στην επαναστατημένη Ρωσία, όπου η νεαρή κυβέρνηση των μπολσεβίκων αρνήθηκε να πληρώσει τα δάνεια που είχαν συναφθεί επί τσαρισμού.
Στη διεθνή νομοθεσία υπάρχει λοιπόν μια πλειάδα διατυπώσεων που επιτρέπουν τη διαγραφή χρέους, και που έχουν ήδη ενεργοποιηθεί σε διάφορες περιπτώσεις.
Εννοείται ότι τέτοιος "τσαμπουκάς" δεν είναι απλώς νομικό ζήτημα και μπορεί να γίνει μόνο από μια κυβέρνηση που θα αποφάσιζε ούτως ή άλλως να συγκρουστεί με το νεοφιλελευθερι9σμό και τις διεθνείς εξαρτήσεις της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Το παράδειγμα του Εκουαδόρ: Απεχθές χρέος και κήρυξη στάσης πληρωμών
“Το 2007 ο Ισημερινός (Εκουαδόρ), σύστησε μια ελεγκτική επιτροπή για να εξετάσει τοο ζήτημα του δημόσιου χρέους της χώρας. Βάσει των συμπερασμάτων αυτής της επιτροπής, η αριστερή κυβέρνηση του Κορέα αποφάσισε να αναστείλει την καταβολή των 3,2 δις δολλαρίων χρέους των εμπορικών ομολόγων που πωλούνται στην Wall Street, και το κλείσιμο να γίνει μεταξύ 2012 και 2030. Ο Κορέα ανέστειλε την πληρωμή από τον Νοέμβριο του 2008 και ήταν εναντίον των πιστωτών και κατόχων ομολόγων. Στις 10 Ιουνίου του 2009 κατάφερε να πουληθούν στην κυβέρνηση του Ισημερινού το 91% αυτών των ομολόγων, με 65% έκπτωση. Αυτό σημαίνει ότι ο Ισημερινός θα ανακτήσει τα 3,2 δις δολλάρια των ομολόγων με πληρωμή 1 δις, και εξοικονομεί 2,2 δις καθώς και τους τόκους. Και δείχνει, ότι μια μικρή χώρα μπορεί να υψώσει το ανάστημά της στους κατόχους ομολόγων και να τους αναγκάσει να κάνουν μια θυσία. Το συμπέρασμα είναι, ότι αφού ο Ισημερινός μπόρεσε να το κάνει, χώρες όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία και άλλες μπορούν επίσης”
Ερίκ Τουσέν, πρόεδρος της επιτροπής για την διαγραφή του χρέους του τρίτου κόσμου (CADTM).