Κυριακή, 21 Αυγούστου 2011
David Harvey: Ο άγριος καπιταλισμός βγαίνει στους δρόμους...
Το συγκεκριμένο άρθρo γράφτηκε στις 11/8/2011 και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Counterpunch υπό τον τίτλο “Feral Capitalism Hits the Streets”.
‘Feral’ είναι η λέξη την οποία επέλεξαν τα Βρετανικά ΜΜΕ για να χαρακτηρίσουν τους νεαρούς ταραξίες. Σημαίνει ‘άγριος’, ‘όχι εξημερωμένος’, ‘απολίτιστος’ και γειτνιάζει με τη λέξη ‘savage’. Αυτή τη λέξη χρησιμοποιεί κι ο David Harvey ως ραχοκοκκαλιά του κειμένου του, με διαφορετικά συμφραζόμενα κάθε φορά, για να...
μας βοηθήσει να δούμε πιο καθαρά πως οι ταραξίες «κάνουν μονάχα ό,τι κάνουν όλοι οι άλλοι». Για να μη χάσουμε τον ‘μίτο της Αριάδνης’, στη μετάφραση επιλέχθηκε μια και μοναδική απόδοση της λέξης ‘feral’: ‘άγριος’.
‘Μηδενιστές και άγριους έφηβους’ τους αποκάλεσε η Daily Mail:
οι τρελοί έφηβοι από κάθε κοινωνικό στρώμα που ξεχύθηκαν στους δρόμους, άμυαλοι και απελπισμένοι, εκτοξεύοντας τούβλα, πέτρες και μπουκάλια στους μπάτσους ενόσω λεηλατούσαν από τη μια και βάζανε φωτιά από την άλλη, και οδήγησαν τις αρχές σε ένα χαρωπό κυνηγητό, όπου αυτές δεν ήξεραν ποιον να πρωτοπιάσουν, καθώς χαραζόταν με tweets η πορεία από τον έναν στρατηγικό στόχο στον άλλον.
Η λέξη ‘άγριοι’ με χτύπησε σαν αστροπελέκι. Μου θύμισε το πώς απεικονίζονταν οι κομμουνάροι στο Παρίσι το 1871, σαν άγρια θηρία, σαν ύαινες, που τους άξιζε να εκτελεστούν με συνοπτικές διαδικασίες στο όνομα της ιερότητας της ιδιωτικής περιουσίας, της ηθικότητας, της θρησκείας και της οικογένειας. Όμως μετά, η λέξη μου έφερε στο μυαλό έναν άλλο συνειρμό: την επίθεση στα ‘άγρια ΜΜΕ’ από τον Tony Blair, ο οποίος είχε βολευτεί τόσο καιρό στην αριστερή τσέπη του Rupert Murdoch εως ότου αργότερα αντικαταστάθηκε, όταν ο Murdoch έχωσε το χέρι στη δεξιά του τσέπη για να τραβήξει τον David Cameron.
Θα υπάρξουν φυσικά οι συνηθισμένες υστερικές συζητήσεις ανάμεσα σε όσους ρέπουν στην θέαση των ταραχών ως ζήτημα καθαρής, αχαλίνωτης και αδικαιολόγητης εγκληματικότητας, και όσους ανυπομονούν να θέσουν τα γεγονότα στα πλαίσια των συμφραζομένων της κακής αστυνόμευσης, του συνεχιζόμενου ρατσισμού, της αδικαιολόγητης δίωξης των νεαρών και των μειονοτήτων, της μαζικής ανεργίας των νέων, της ακμάζουσας κοινωνικής αποστέρησης και της βλακώδους πολιτικής λιτότητας που δεν έχει να κάνει με τα οικονομικά αλλά με τη διαιώνιση και την παγίωση προσωπικού πλούτου και δύναμης. Μερικοί μπορεί ακόμα και να υπερθεματίσουν καταδικάζοντας τις κενές νοήματος, αλλοτριωτικές ιδιότητες τόσων επαγγελμάτων και τόσο μεγάλου μέρους της καθημερινής ζωής εν μέσω τεράστιων αλλά ανισομερώς κατανεμημένων δυνατοτήτων άνθησης του ανθρώπου.
Αν είμαστε τυχεροί, θα έχουμε επιτροπές και αναφορές που θα ξαναματαλένε ό,τι ειπώθηκε για το Brixton και το Toxteth στα χρόνια της Thatcher. Λέω ‘τυχεροί’ επειδή τα άγρια ένστικτα του τωρινού Πρωθυπουργού μοιάζουν περισσότερο εναρμονισμένα με τα κανόνια νερού, τα δακρυγόνα και τις πλαστικές σφαίρες όσο κάνει υποκριτικά από καθέδρας κήρυγμα για την απώλεια του ηθικού προσανατολισμού, την παρακμή των καλών τρόπων συμπεριφοράς και τον θλιβερό εκφυλισμό των οικογενειακών αξιών και της πειθαρχίας μεταξύ των πλανημένων νεολαίων.
Όμως, το πρόβλημα είναι ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου ο καπιταλισμός ο ίδιος έχει εξαγριωθεί ανεξέλεγκτα. Άγριοι πολιτικοί κλέβουν στα έξοδά τους, άγριοι τραπεζίτες κουρσεύουν το δημόσιο κορβανά, Γενικοί Διευθυντές, διαχειριστές των hedge funds και ιδιοφυΐες των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων λεηλατούν τον πλούτο του κόσμου, τηλεφωνικές και πιστωτικές εταιρίες φορτώνουν τους λογαριασμούς ολονών με μυστήριες χρεώσεις, καταστηματάρχες αισχροκερδούν, και με το παραμικρό απατεώνες και κομπιναδόροι στήνουν παπατζιλίκια στα υψηλότερα κλιμάκια του επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου.
Η πολιτική οικονομία της μαζικής ανέχειας, των αρπακτικών πρακτικών που μοιάζουν με ληστεία μέρα μεσημέρι, ιδιαίτερα των φτωχών και τρωτών, των άδολων και των νομικά απροστάτευτων, αποτελεί την ημερήσια διάταξη. Πιστεύει κανείς ότι είναι δυνατό να βρεθεί πια ένας τίμιος καπιταλιστής, ένας τίμιος τραπεζίτης, ένας τίμιος πολιτικός, ένας τίμιος καταστηματάρχης ή ένας τίμιος αστυνομικός διευθυντής; Ναι, υπάρχουν. Όμως, μονάχα ως μια μειοψηφία που όλοι οι άλλοι την θεωρούν ηλίθια. Βάλε μυαλό. Βγάλε Εύκολα Κέρδη. Εξαπάτησε και κλέψε! Οι πιθανότητες να πιαστείς είναι μικρές. Και, εν πάσει περιπτώσει, υπάρχουν πολλοί τρόποι να θωρακίσεις τον προσωπικό πλούτο απέναντι στα κόστη της εταιρικής αδικοπραγία.
Αυτό που θα πω ίσως σοκάρει. Οι περισσότεροι από εμάς δεν το βλέπουμε επειδή δεν θέλουμε. Σίγουρα κανένας πολιτικός δεν τολμά να το πει και ο Τύπος θα το τύπωνε μόνο για να ‘θάψει’ αυτόν που το ‘πε. Αλλά φαντάζομαι πως κάθε ταραξίας στους δρόμους γνωρίζει ακριβώς τι εννοώ. Κάνουν μονάχα ό,τι κάνουν όλοι οι άλλοι, αν και με διαφορετικό τρόπο – πιο κραυγαλέα και εξόφθαλμα στους δρόμους. Ο Θατσερισμός αποδέσμευσε τα άγρια ένστικτα του καπιταλισμού (τα ‘ζωικά πνεύματα’ του επιχειρηματία όπως σεμνότυφα τα ονόμασαν) και έκτοτε τίποτα δεν έχει εμφανιστεί για να τα χαλιναγωγήσει. Σπάστα και κάψτα [slash and burn] είναι τώρα το απροκάλυπτο σύνθημα των κυρίαρχων τάξεων, παντού πάνω-κάτω.
Αυτή είναι η νέα κανονικότητα στην οποίο ζούμε. Με αυτό θα έπρεπε να ασχοληθεί η επόμενη μεγάλη επιτροπή διερεύνησης. Όλοι, όχι μόνο οι ταραξίες, θα έπρεπε να απολογηθούν. Ο άγριος καπιταλισμός θα έπρεπε να δικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας καθώς και εγκλήματα κατά της φύσης.
Δυστυχώς, αυτό είναι που τούτοι οι άμυαλοι ταραξίες δεν μπορούν να δουν ή να απαιτήσουν. Όλα συνωμοτούν στο να αποτρέψουν κι εμάς να το δούμε και να το απαιτήσουμε. Γι’ αυτό η πολιτική εξουσία φορά με τόση βιάση τα ιμάτια της αφ’ υψηλού ηθικότητας και της υποκριτικής επιχειρηματολογίας· ώστε κανείς να μη μπορέσει να τη δει τόσο γυμνά διεφθαρμένη και τόσο ηλίθια παράλογη.
Όμως υπάρχουν διάφορες αναλαμπές ελπίδας και Φωτός στον κόσμο. Τα κινήματα των αγανακτισμένων [indignados] στην Ισπανία και την Ελλάδα, οι επαναστατικές τάσεις στη Λατινική Αμερική, τα κινήματα χωρικών στην Ασία, όλα αρχίζουν να καταλαβαίνουν την απέραντη βρωμιά που ένας αρπακτικός και άγριος παγκόσμιος καπιταλισμός έχει αμολήσει στον κόσμο. Τι χρειαζόμαστε οι υπόλοιποι από εμάς για να το δούμε και δρώντας να το αλλάξουμε; Πως μπορούμε να κάνουμε μια νέα αρχή; Τι κατεύθυνση να ακολουθήσουμε; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Όμως ένα πράγμα ξέρουμε στα σίγουρα: μπορούμε να πάρουμε σωστές απαντήσεις μόνο κάνοντας τις σωστές ερωτήσεις.
