Aν έρθουν νύχτα ,θα τους κλάψουν μόλις ξημερώσει....
Παντα νυχτα γινεται η επιθεση
Germany invades Poland, 31.8.1939, 4:45 am
Germany invades Holland and Belgium, 10.5.1940, 4:00 am
Germany invades Soviet Union (Operation Barbarossa), 22.6.1941, 4:30 am
Italy invades Greece, 28.10.1940, 4:30 am
D-Day (Operation Neptune), 6.6.1944, 4:15 am
Russia invades Ukraine, 24.2.2022, 5:00 am
Το ιταλικό τελεσίγραφο
Η απόφαση για πόλεμο είχε ληφθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός, Ιωάννης Μεταξάς, κλήθηκε να απαντήσει στο τελεσίγραφο που του επέδωσε στις 03.00, στο σπίτι του στην Κηφισιά, ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αθήνα Εμμανουέλε Γκράτσι. Η ιταλική κυβέρνηση ζητούσε να καταλάβει με τις ένοπλες δυνάμεις της ορισμένα στρατηγικά σημεία της ελληνικής επικράτειας ως εγγύηση για την ουδετερότητα της Ελλάδας, καθώς θεωρούσε ότι η τελευταία είχε επιτρέψει να μεταβληθεί το έδαφός της σε βάση πολεμικής δράσης εναντίον της Ιταλίας. Ζητούσε, επίσης, από την ελληνική κυβέρνηση να μη παρεμποδίσει την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων και να δώσει στις δικές της στρατιωτικές αρχές τις αναγκαίες οδηγίες, επισημαίνοντας, όμως, ότι εάν τα ιταλικά στρατεύματα συναντούσαν αντίσταση, θα την έκαμπταν διά των όπλων. Το τελεσίγραφο εξέπνεε στις 06.00 το πρωί, οπότε θα ξεκινούσε και η είσοδος των ιταλικών δυνάμεων στο ελληνικό έδαφος. Ήταν προφανές ότι δεν υπήρχε κανένα ουσιαστικό ή χρονικό περιθώριο για τον Έλληνα πρωθυπουργό. Η απάντησή του δόθηκε στην επίσημη διπλωματική γλώσσα, τη γαλλική: «Alors, c’est la guerre!» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο!»).
Οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν τεταμένες ήδη από το 1939, όταν η Ιταλία κατέλαβε την Αλβανία, και εντάθηκαν ακόμη περισσότερο μετά την είσοδό της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Ιούνιο του 1940, και την κλιμακούμενη εκδήλωση των απειλητικών της διαθέσεων εναντίον της Ελλάδας, με αποκορύφωμα τον τορπιλισμό του ευδρόμου «Έλλη» στις 15 Αυγούστου 1940. Η μετακίνηση, από το καλοκαίρι, ισχυρών ιταλικών δυνάμεων προς τα ελληνικά σύνορα και η ταυτόχρονη απρόσκοπτη πορεία των στρατευμάτων του Άξονα στην Ευρώπη προμήνυαν ότι η ιταλική επίθεση στην Ελλάδα ήταν μόνο θέμα χρόνου.
Η ιταλική επίθεση
Οι ιταλικές δυνάμεις που θα αναλάμβαναν την εισβολή στην Ελλάδα ήταν το XXV Σώμα Στρατού στον τομέα της Ηπείρου, με δύναμη 42.000 ανδρών, το XXVI Σώμα Στρατού στη δυτική Μακεδονία, με δύναμη 44.000 ανδρών και η 3η Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια», ανάμεσα στα δύο σώματα στρατού, με δύναμη 10.800 ανδρών. Το ιταλικό σχέδιο επιχειρήσεων προέβλεπε επιθετική κίνηση στον τομέα της Ηπείρου και στην Πίνδο και τήρηση αμυντικής, αρχικά, στάσης στην περιοχή ανατολικά της Κορυτσάς. Σε πρώτη φάση, η ιταλική προσπάθεια ήταν προγραμματισμένη στην κατεύθυνση Καλπάκι – Ιωάννινα – Πρέβεζα, με ταυτόχρονη κάλυψή της από δευτερεύουσες επιθέσεις, δυτικά στον τομέα της Πίνδου με κατεύθυνση Λεσκοβίκι – Σαμαρίνα – Μέτσοβο και ανατολικά κατά μήκος της παραλιακής ζώνης, με παράλληλη κατάληψη της Κέρκυρας.
Η ιταλική επίθεση εκδηλώθηκε νωρίτερα από την εκπνοή της προθεσμίας που έθετε το τελεσίγραφο, προκειμένου να εξασφαλιστεί ο αιφνιδιασμός. Δώδεκα ιταλικές φάλαγγες άρχισαν να κινούνται επιθετικά εναντίον των ελληνικών ελαφρών τμημάτων προκαλύψεως κατά μήκος ολόκληρου του αλβανικού μετώπου.
Η πρώτη επίθεση εκδηλώθηκε μεταξύ 04.30 και 05.00 στην ορεινή περιοχή της Πίνδου, από πέντε φάλαγγες και μικρότερα τμήματα της επίλεκτης Μεραρχίας Αλπινιστών, η οποία ήταν απόλυτα ενήμερη για τη διαμόρφωση του εδάφους και τις συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή και είχε την κατάλληλη οργάνωση και εκπαίδευση. Αποστολή της ήταν να φθάσει στο Μέτσοβο και να αποκόψει την οδό διαφυγής προς τα ανατολικά των ελληνικών δυνάμεων της Ηπείρου. Τα ελληνικά προκεχωρημένα φυλάκια και προκαλυπτικά τμήματα του Αποσπάσματος Πίνδου ήταν τα πρώτα που δέχθηκαν τα εχθρικά πυρά. Ωστόσο, δεν αιφνιδιάστηκαν, ήταν ήδη προετοιμασμένα για επίθεση από τις 25 Οκτωβρίου και καθημερινά σε συναγερμό από τις 04.00 το πρωί.
Ο καιρός ήταν βροχερός και παγερός και οι συνθήκες δύσκολες, λόγω του λασπώδους εδάφους – την επόμενη ημέρα έπεσε το πρώτο χιόνι, που εξελίχθηκε στον χειρότερο εχθρό των στρατευμάτων.13 Τη μεγαλύτερη πίεση δέχθηκε ο κεντρικός υποτομέας του Αποσπάσματος, καθώς οι δυνάμεις που επιτέθηκαν εναντίον του ήταν κατά πολύ υπέρτερες και διέθεταν σοβαρή υποστήριξη σε πυροβολικό και βαρείς όλμους.
Στον τομέα της Ηπείρου, επτά ιταλικές φάλαγγες διήλθαν τη μεθόριο στις 05.30 το πρωί και επιτέθηκαν κατά των ελληνικών φυλακίων προκαλύψεως με την υποστήριξη του πυροβολικού και της αεροπορίας. Το ιταλικό πυροβολικό πραγματοποίησε βολές εναντίον των κόμβων συγκοινωνιών και της στενωπού Χάνι Δελβινάκι. Στην περιοχή της Θεσπρωτίας, οι ιταλικές δυνάμεις άρχισαν από τις 07.00 να πλήττουν με βαρύ πυροβολικό τους Φιλιάτες και να επιτίθενται κατά των ελληνικών φυλακίων. Τα τμήματα προκαλύψεως της VIII Μεραρχίας, αφού αντέταξαν επαρκή αντίσταση, συμπτύχθηκαν προς τις προκαθορισμένες θέσεις τους, επιβραδύνοντας τον εχθρό σύμφωνα με το σχέδιο επιχειρήσεων και τις διαταγές της διοίκησής τους.
Στη δυτική Μακεδονία, στην περιοχή μεταξύ Γράμμου και Μεγάλης Πρέσπας, δεν εκδηλώθηκε επιθετική ενέργεια τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι ιταλικές δυνάμεις περιορίστηκαν σε βολές πυροβολικού κατά διαφόρων σημείων της ελληνικής αμυντικής τοποθεσίας τηρώντας και οι ίδιες στάση αμυντική.
Ταυτόχρονα με την εισβολή των χερσαίων δυνάμεων, η ιταλική αεροπορία εκδήλωσε σφοδρή δράση τόσο κατά των στρατευμάτων του μετώπου όσο και εναντίον κέντρων επιστρατεύσεως στα μετόπισθεν, κόμβων συγκοινωνιών, τεχνικών έργων και αεροπορικών βάσεων στο εσωτερικό της χώρας. Στην Αθήνα, τα πρώτα αεροπλάνα ακούστηκαν στις 09.20 και λίγο αργότερα βομβαρδίστηκαν το λιμάνι του Πειραιά και το αεροδρόμιο του Τατοΐου, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα, ιταλικά αεροσκάφη βομβάρδισαν την Πάτρα, βάλλοντας από χαμηλό ύψος, εναντίον του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί σε δρόμους και πλατείες, με αποτέλεσμα να θανατωθούν 50 άτομα και να τραυματιστούν άλλα 100. Σκοπός ήταν κυρίως να πληγεί η γραμμή συγκοινωνιών Πατρών-Κρυονερίου, μέσω της οποίας ενεργούνταν οι μεταφορές στρατευμάτων και υλικού στην Αιτωλοακαρνανία και από εκεί στην Ήπειρο.
