τσίμπα σκουλίκι μιας και τον ανέφερες....
ΓΑΜΩ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΑΣ ΛΕΜΕ.
σκουλικι
ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΕΓΓΟΣ: Ο μαστροχαλαστής του καθωσπρεπισμού
Γράφει
ο Στράτος Κερσανίδης
Hτανε, λέει, μια χώρα που πάτησε γκάζι και άρχισε να προχωρά, να εκπολιτίζεται, να γίνεται αποδεκτή και καθωσπρέπει. Οι ιθαγενείς απέκτησαν τρόπους, άρχισαν να ντύνονται φράγκικα, να αποκτούν καταθέσεις και τραπεζικές κάρτες, να χαμογελούν δεξιά κι αριστερά, να υποκρίνονται λιγάκι καθότι το απαιτούν οι καλοί τρόποι και διάφορα άλλα τέτοια… «πολιτισμένα».
Κι όμως κάτι δεν πήγαινε καλά. Κάτι άρχισαν να χάνουν οι βιαίως και εξαναγκαστικώς εκπολιτισθέντες, κάτι που χωρίς αυτό οδηγούνταν κατευθείαν στον γκρεμό. Την ψυχή τους, μωρέ, έχασαν. Την ψυχή μας χάσαμε… Και τώρα χάσαμε και το Θανάση Βέγγο, ένα κομμάτι της εναπομείνασας ψυχής μας.
Ασυμβίβαστος κι αντικονφορμιστής
Αλήθεια, ποιος ήταν αυτός ο φαλακρός τυπάκος που έξαφνα μας έλειψε τόσο πολύ; Ένας ηθοποιός. Σύμφωνοι. Ένας μεγάλος ηθοποιός. Εντάξει, ουδεμία αντίρρηση. Ο Θανάσης Βέγγος ήταν ένας μεγάλος ηθοποιός, από τους κορυφαίους που ανέδειξε αυτός ο τόπος. Αυτό όμως δικαιολογεί όλη τούτη την οδύνη που έχει σκεπάσει την Ελλάδα; Νομίζω πως υπάρχει κάτι ακόμη, ένα μυστικό, ένας υπόγειος δεσμός, μία κοινή ενοχή που μας ενώνει. Η ενοχή της υπενθύμισης από μέρους του για κάτι που θα έπρεπε, που θα μπορούσαμε να είμαστε αλλά εμείς επιλέξαμε να πουλήσουμε μέρος της ψυχής μας. Γιατί; Μία ερώτηση που περιμένει απαντήσεις, αλλά μάλλον θα μείνει αναπάντητη…
Ήταν Έλληνας ο Θανάσης Βέγγος, όχι με την έννοια που προσδίδουν στη λέξη οι επαγγελματίες πατριώτες και οι εθνικιστικές αυταπάτες τους. Αλλά με την έννοια μιας παράδοσης που μας πηγαίνει στον Καραγκιόζη, εκείνον τον ασυμβίβαστο καμπούρη που δεν χαμπάριαζε από πασάδες, βεληγκέκες και εξουσίες.
Δε θα χαραμίσω χώρο για να αναφερθώ στις ταινίες του, ούτε θα σταθώ κριτικά απέναντί τους. Γράφτηκαν πολλά, αξιόλογα και ενδιαφέροντα τις μέρες αυτές. Θα προσπαθήσω να γράψω για τον κοινό τόπο των ταινιών. Γι’ αυτό που ήταν ο Θανάσης. Για τους χαρακτήρες που ερμήνευσε που όλοι καταλήγουν σε έναν: τον καθημερινά αγωνιζόμενο άνθρωπο. Αλλά αγωνιζόμενο με όλα όσα σημαίνει αυτό. Και αγώνας σημαίνει πολλά κι ανάμεσά τους μπέσα, ήθος, συνέπεια, αγάπη. Δεν ήταν κακομοιριασμένος ο Θανάσης, δεν ήταν συμφεροντολόγος, δεν ήταν βολεψάκιας, καιροσκόπος, εγωιστής, παραδόπιστος κλπ. Και κυρίως δεν ήταν γκρινιάρης! Τι ήταν όμως, εντέλει ο Θανάσης;
Πρώτα απ’ όλα ασυμβίβαστος. Πήγαινε κόντρα στο ρεύμα, δεν προσκυνούσε την εξουσία. Αντίθετα της έβγαζε τη γλώσσα, την αποδομούσε, την ξεφτίλιζε. Ένας αντιεξουσιαστής, να τι ήταν! Και γελούσε συνέχεια, αποδιοργάνωνε τους μηχανισμούς, έτρεχε πάνω-κάτω κι άντε να τον πιάσει κανείς!
Το χιούμορ του ήταν εντελώς καταλυτικό αλλά και άνευ περιορισμού! Δεν έμπαινε σε καλούπια, ξεγλιστρούσε από νόρμες, μέτρα και σταθμά. «Χύμα στο κύμα» σύμφωνα με μία σύγχρονη έκφραση, αλλά ουδέποτε άστοχο κι αόριστο. Πάντοτε είχε στόχο και πάντοτε συγκεκριμένο. Ήταν ο εξουσιαστικός καθωσπρεπισμός, οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, ο αυταρχισμός, η αδικία, οι νόμοι κι οι αστυνόμοι, οι θεσμοί και όλα όσα μας τη δίνουν αλλά τα προσκυνάμε. [size=18pt]Που ο Θανάσης δεν τα προσκυνούσε, τα διακωμωδούσε και στο φινάλε τα έφτυνε κατάμουτρα, τα κατέλυε. Ο φαλακρός, λοιπόν, αεικίνητος ανθρωπάκος, ήταν η πεμπτουσία του αντικομφορμισμού. Καριέρες, γάμοι, κουστουμάκια και γραβάτες ήσαν για το Θανάση άγνωστες λέξεις. Όχι από άγνοια. Από επιλογή.[/size]
Ο ευφυής αυτός, τραγικός μέσα στη «γελοιότητά» του, κλόουν, υπήρξε εν τέλει η λύτρωση του ενσυνειδήτως υποταγμένου νεοέλληνα. Βλέποντάς τον ο συμβιβασμένος μικροαστός διακρίνει στο πρόσωπο και στις πράξεις του αυτό που δεν είναι αλλά ενδομύχως θα ήθελε να είναι. Μόνο που δεν τολμά να γίνει Θανάσης και παραμυθιάζεται καρφωμένος μπροστά στην τηλεόραση γελώντας με τις ταινίες του Βέγγου, αλλά επί της ουσίας γελώντας με τα χάλια του.
Σαν το γάργαρο νερό
Ο Θανάσης Βέγγος, είπαν, ήταν ο έλληνας Τσάπλιν. Γιατί, όπως κι εκείνος, υπήρξε αντιεξουσιαστής, αντικομφορμιστής και μαστροχαλαστής του καθωσπρεπισμού.
Και ξέρετε τι άλλο; Ο Θανάσης Βέγγος, ήταν γνήσιος, καθάριος σαν το γάργαρο νερό. Στην εποχή κυριαρχίας του «δήθεν», του ψεύτικου και του ιλουστρασιόν, αυτός παρέμεινε αγωνιστής, σεμνός κι αγαπησιάρης. Ποτέ δεν διεκδίκησε τίποτε, απέφευγε τη δημοσιότητα, έζησε σαν αληθινός άνθρωπος και όχι σαν άνθρωπος-προϊόν. Σε αυτό το σημείο παραθέτω μικρό απόσπασμα από μεγαλύτερο κείμενο που έγραψε για το Θανάση Βέγγο, ο συνάδελφος Γιάννης Φραγκούλης:
[size=24pt]«Στα ταραγμένα χρόνια του εμφύλιου υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο κολαστήριο της Μακρονήσου μαζί με χιλιάδες άλλους φαντάρους και πολίτες με αριστερές ιδέες. Όταν απολύεται από το στρατό κάνει διάφορες δουλειές του ποδαριού για να ζήσει. Ανάμεσα σε αυτές και διάφορες βοηθητικές δουλειές σε γυρίσματα ταινιών. Το 1953, ο Κούνδουρος, που τον γνώριζε από τη Μακρόνησο, του δίνει ένα ρόλο στη «Μαγική πόλη».[/size] Αυτό ήταν το ξεκίνημα του, κατευθείαν στα βαθιά. Χωρίς προϋπηρεσία στο θέατρο, χωρίς σπουδές, δουλεύοντας ταυτόχρονα σαν φροντιστής (ή παιδί για όλες τις δουλειές), στις ταινίες που παίζει. Παίρνει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και το ξεκίνημα του σημαδεύεται από τη συμμετοχή του σε μερικές από τις πιο σημαντικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου».
Σκοπός παράθεσης του παραπάνω αποσπάσματος ήταν ένας και μοναδικός. Να δείξω πως ο Θανάσης των ταινιών είναι ο Θανάσης της πραγματικής ζωής. Ένας αγωνιστής, ένας ασυμβίβαστος, ένα αγνός άνθρωπος. Και κυρίως ένας σαμποτέρ, ελληνιστί: υπονομευτής!
strakersan@gmail.com ,
και τοτε θα δουμε ποιος θα τρωει και τις φαπες καθημερινα.
