Δεν συνηθίζεται να κρίνεται αρνητικά κάποιος που μόλις πέθανε, όμως και ο ίδιος ο Richard Holbrooke έδωσε το κακό παράδειγμα όταν μόλις έμαθε για το θάνατο του Slobodan Milosevic, δεν δίστασε να τον συγκρίνει με τον Χίτλερ και τον Στάλιν, χαρακτηρίζοντάς τον ως «τέρας».
Αυτό και αν δεν είναι αγνωμοσύνη. Ειδικά αν θυμηθούμε πως ο Holbrooke όφειλε την μεγάλη του επιτυχία, τη συμφωνία του Dayton του 1995, εξ ολοκλήρου στον Milosevic. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα απομνημονεύματά του με τίτλο To End a War, του 1998. Όμως το μεγάλο ταλέντο του Holbrooke, με τη βοήθεια των ΜΜΕ, ήταν η ικανότητά του να περιγράφει τη πραγματικότητα σύμφωνα με το πώς τον βόλευε.
Η συμφωνία του Dayton παρουσιάστηκε ως μια ηρωική νίκη υπέρ της ειρήνης, που μπόρεσε και κατάφερε ο πανέξυπνος Holbrooke απέναντι σε έναν διστακτικό Milosevic, που έπρεπε να βομβαρδιστεί για να καθίσει τελικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στη πραγματικότητα όμως, οι ΗΠΑ γνώριζαν πολύ καλά πως ο Milosevic «καιγόταν» για άμεση ειρήνευση στη Βοσνία, ώστε να σώσει τη Σερβία από τις καταστρεπτικές οικονομικές κυρώσεις. Αυτός που ήθελε τη συνέχιση των εχθροπραξιών, ήταν ο Βόσνιος Μουσουλμάνος ηγέτης Alija Izetbegovic.
Στη πραγματικότητα δηλαδή, οι Αμερικανοί βομβάρδισαν τους Σέρβους για να αναγκάσουν τον Izetbegovic να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις. Και στο φινάλε, η τελική απόφαση δεν διέφερε και πολύ από αυτήν του 1992 με τη μεσολάβηση της ΕΕ, και η οποία θα μπορούσε να αποτρέψει τον εμφύλιο πόλεμο, αν δεν την υπονόμευε ο Izetbegovic ενθαρρυνόμενος από τον τότε πρέσβη των ΗΠΑ Warren Zimmermann. Εν ολίγοις, η Αμερική όχι μόνο δεν ήταν ο μεγάλος ειρηνευτής των Βαλκανίων, αλλά πρώτα ώθησε τους Μουσουλμάνους να πολεμήσουν για μια ενιαία Βοσνία, και μετά από τέσσερα χρόνια αιματοχυσίας, υποστήριξε τη δημιουργία μιας αδύναμης ομοσπονδιακής κρατικής οντότητας.
Όπως ξεκαθαρίζει στο βιβλίο του ο Holbrooke, ο σκοπός αυτής της μεθόδευσης ήταν ώστε να αποδείξουν οι ΗΠΑ πως η ΕΕ δεν μπορεί να διαχειριστεί τα του οίκου της, και πως η ίδια παραμένει αναντικατάστατη. Επίσης ξεκαθαρίζει πως οι Μουσουλμάνοι ηγέτες δεν ήθελαν τον τερματισμό των εχθροπραξιών χωρίς ολοκληρωτική νίκη, και πως η διάθεση του Milosevic να κάνει κάποιες παραχωρήσεις ήταν αυτό που έσωσε τη συμφωνία του Dayton, και που κατέστησε τον Holbrooke ήρωα στα μάτια του κόσμου.
Ο λειτουργικός ρόλος της διπλωματίας του Holbrooke ήταν να αποδείξει πως η διπλωματία της ΕΕ ήταν αποτυχημένη. Η νίκη του, ήταν και η ήττα της διπλωματίας. Τόσο οι βομβαρδισμοί όσο και η ίδια η συμφωνία, ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε να δείξουν στο κόσμο πως μόνο η αμερικανική στρατιωτική ισχύς μπορεί να βάλει τέρμα σε τοπικές συγκρούσεις.
Ο Milosevic ήλπιζε πως οι παραχωρήσεις που έκανε θα οδηγούσαν τη χώρα του σε ειρήνη και σε επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ. Η μόνη του όμως ανταμοιβή ήταν ο εκ νέου βομβαρδισμός της Σερβίας από το ΝΑΤΟ το 1999, με σκοπό την απόσχιση του Κοσσόβου και τη πτώση του ιδίου. Και σε αυτό το σενάριο, ο ρόλος του Holbrooke ήταν κρίσιμος. Έφτασε μάλιστα σε σημείο να φωτογραφηθεί ξυπόλητος μέσα σε αντίσκηνο, παρέα με ένοπλους Αλβανούς αυτονομιστές, που μέχρι τότε χαρακτηρίζονταν ως τρομοκράτες από το State Department! Ο Holbrooke όμως τους μεταμόρφωσε σε «μαχητές της ελευθερίας».
Ο μακαρίτης είχε μια μεγάλη σταδιοδρομία, από το Βιετνάμ έως το Αφγανιστάν. Το 1977 στάλθηκε στο ανατολικό Τιμόρ, δήθεν για να υποστηρίξει τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά στη πραγματικότητα για να βοηθήσει τη δικτατορία του Suharto.
Οι Holbrooke και Milosevic γεννήθηκαν την ίδια χρονιά, το 1941. Όταν πέθανε ο Milosevic το 2006, ο Holbrooke έκανε μια μακρυτενή δήλωση στο BBC, χωρίς ούτε μια κουβέντα καλοσύνης και ανθρωπιάς. «Αυτός ο εγκληματίας πολέμου διέλυσε τα Βαλκάνια, προκαλώντας 4 πολέμους και πάνω από 300.000 θανάτους, και δημιουργώντας εκατομμύρια άστεγους. Ήταν ένα τέρας όπως ο Χίτλερ και ο Στάλιν…», είπε.
Τον εαυτό του όμως τον παρουσίαζε ως την ενσάρκωση του καλού που μάχεται το κακό. «Όταν κάθεσαι στο ίδιο τραπέζι με τον Milosevic, θα πρέπει να θυμάσαι πως πρόκειται για ένα τέρας που παίζει έναν τρομερό ρόλο στην ιστορία, και που προκάλεσε πολλούς θανάτους».
Ποιος όμως ήταν το τέρας; Κανένας, συμπεριλαμβανομένου και του δικαστηρίου της Χάγης όπου ο Milosevic πέθανε από έλλειψη ιατρικής φροντίδας, δεν μπόρεσε ποτέ να αποδείξει πως ευθύνονταν για τους θανάτους και για την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Αυτός που θα έπρεπε να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου στο Βιετνάμ, στο ανατολικό Τιμόρ, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, και στη πρώην Γιουγκοσλαβία, ήταν ο ίδιος ο Holbrooke.
Ως αυτόκλητος ηθικός γίγαντας, ο Holbrooke έκρινε τον Σέρβο ηγέτη ως έναν καιροσκόπο χωρίς πολιτικές αρχές, ούτε κομμουνιστή, ούτε εθνικιστή, αλλά έναν απλό οπορτουνιστή που το μόνο που επεδίωκε ήταν η προσωπική εξουσία και ο πλούτος.
Στη πραγματικότητα όμως, δεν έχει υπάρξει καμία απόδειξη ότι ο Milosevic επεδίωξε ή πέτυχε ποτέ να πλουτίσει. Από την άλλη, ο Holbrooke διετέλεσε, μεταξύ άλλων, αντιπρόεδρος της Credit Suisse, διευθύνων σύμβουλος της Lehman Brothers, αντιπρόεδρος της Perseus LLC, και μέλος του Δ.Σ. της AIG, την εποχή που η εν λόγω εταιρία ασχολούνταν με επικίνδυνα κερδοσκοπικά παιχνίδια στον ασφαλιστικό τομέα, που θα μπορούσαν να κοστίσουν δισεκατομμύρια δολάρια στους φορολογούμενους προκειμένου να μη καταρρεύσει η AIG, και μαζί της ολόκληρο το χρηματιστηριακό σύστημα.
Ο Milosevic δικάζονταν επί 4 χρόνια χωρίς ποτέ να μπορέσει να παρουσιάσει την υπεράσπισή του, ενώ πέθανε υπό αμφιλεγόμενες συνθήκες. Ένα αποτέλεσμα που ο Holbrooke το ευχαριστήθηκε. Όπως είπε το 2006, «Ήξερα μόλις έφτασε στη Χάγη, πως δεν θα ξαναέβλεπε το φως της ημέρας. Η δικαιοσύνη επικράτησε τελικά, αφού πέθανε στο κελί του, και αυτό ήταν το σωστό». Πραγματικός ηθικός γίγαντας δηλαδή, ο Holbrooke.
Diana Johnstone
S.A.- Global research
