Το Εκκλησιαστικό πρωτόκολλο και ... Λίγα λόγια για αύριο ...
ΟΣΑ ΔΕΙ ΠΑΡΑΦΥΛΛΑΤΕΣΘΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΜΙΑΝ, ΚΗΔΕΙΑΝ ΚΑΙ ΤΑΦΗΝ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
1. Άμα τη προς Κύριον Εκδημία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος:
α) Συγκαλείται Εκτάκτως υπό του Τοποτηρητού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και Προέδρου αυτής, όστις και Αναγγέλλει επισήμως την εις Κύριον Εκδημίαν του Αρχιεπισκόπου, απάντων των ισταμένων ορθίων.
β) Κατέρχεται εις το Συνοδικόν Παρεκκλήσιον και ποιεί Τρισάγιον υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου, Προεξάρχοντος του Τοποτηρητού.
γ) Αναθέτει αυθωρεί τον ευτρεπισμόν του Σκηνώματος του Νεκρού εις Ομάδα Κληρικών, υπό τον Πρωτοσύγκελλον της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, οίτινες οφείλουσι να πράξωσι το καθήκον τούτο πάραυτα, συμφώνως προς τα υπό του Μεγάλου Ευχολογίου διατασσόμενα επί τη Εκδημία Μοναχού. Τους Οφθαλμούς του Νεκρού Προκαθημένου κλείει ο Αρχιδιάκονος Αυτού. Οι Κληρικοί ούτοι ενδύουσι μετά ταύτα τον Κοιμηθέντα Προκαθήμενον δια της Αρχιερατικής αυτού Στολής, ποιούντες Ευλογητός και απαγγέλλοντες τους προβλεπομένους στίχους δι’ έν έκαστον Άμφιον Αυτού. Επί των χειρών του κοιμηθέντος Αρχιεπισκόπου τοποθετείται το Ιερόν Ευαγγέλιον, επί δε του στήθους Αυτού τα Εγκόλπια και ο Σταυρός Αυτού. Αναθέτει την σφράγισιν των Ιδιαιτέρων Δωματίων του Αρχιεπισκόπου τη Νομική Υπηρεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος, ήτις φροντίζει και δια τα Άμφια, την Βιβλιοθήκην και το Μουσείον Αυτού, συμφώνως ταις κειμέναις και ισχυούσαις εκάστοτε διατάξεσιν.
δ) Ορίζει, δια του Αρχιγραμματέως αυτής, το Γραφείον Τελετών, το οποίον θα αναλάβη τα της Κηδείας του Σεπτού Νεκρού, δαπάναις των Οικονομικών Υπηρεσιών της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τω εν λόγω Γραφείω δέον όπως παραδοθώσιν η Αστυνομική Ταυτότης του Κοιμηθέντος, το Εκλογικόν Αυτού Βιβλιάριον, και το Πιστοποιητικόν θανάτου του Οικείου Ιατρού.
ε) Αναθέτει εις τον Πρωτοσύγκελλον της χηρευσάσης Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών την προετοιμασίαν των Θείων Λειτουργιών, αίτινες θα τελεσθώσιν εν τω εν ω θα εναπόκειται η Σορός του Εκλιπόντος Καθεδρικώ Ιερώ Ναώ έως και της ημέρας της Ταφής αυτής, ως και τον Προγραμματισμόν των Κληρικών της Χηρευσάσης Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, προς ανάγνωσιν του Ιερού Ευαγγελίου προ του Σκηνώματος του Ιεράρχου. Ομοίως, τω αυτώ Πρωτοσυγκέλλω αναθέτει την Οργάνωσιν της Αποδόσεως Τιμών υπό Τεσσάρων Κληρικών, εναλλασσομένων κατά τακτά χρονικά διαστήματα, προ του σεπτού Νεκρού. Εις τον αυτόν Πρωτοσύγκελλον δίδει Εντολή δια την ανάρτησιν των Σημαιών των Ιερών Ναών της Αρχιεπισκοπής Μεσιστίως, ως και δια την διακριτικήν Κρούσιν των Κωδώνων των αυτών Ιερών Ναών πενθίμως, έως της Ταφής του Σεπτού Νεκρού. Τέλος, τω αυτώ Πρωτοσυγκέλλω αναθέτει και τον Σχεδιασμόν και την Οργάνωσιν της Νεκρωσίμου Τελετικής Πομπής, τη συνεργασία και των Νομαρχιακών, Δημοτικών, Στρατιωτικών, Αστυνομικών Αρχών και λοιπών Φορέων. Κατά την Νεκρώσιμον Ιεράν Ακολουθίαν, εις τα Τέσσαρα άκρα του Φερέτρου ίστανται Τιμητικώς οι Τέσσαρες Μητροπολίται, οίτινες μετά ταύτα θα κρατήσωσι τας Τέσσαρας Ταινίας του Φερέτρου.
στ) Αγγέλλει Τηλεγραφικώς τον θάνατον του Αρχιεπισκόπου εις τον Πρόεδρον της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως, τον Πρόεδρον της Βουλής, τον Οικουμενικόν Πατριάρχην και τους λοιπούς Πατριάρχας και Αρχιεπισκόπους των κατ΄ Ανατολάς Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων και Αυτονόμων Εκκλησιών, εις τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ως και εις τους Υπουργούς Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εξωτερικών, Εσωτερικών, Εθνικής Αμύνης, Δημοσίας Τάξεως, τον Νομάρχην Αθηνών, τον Δήμαρχον Αθηναίων, την Γενικήν Διεύθυνσιν Θρησκευμάτων του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, την Διεύθυνσιν Θρησκευτικών και Εκκλησιαστικών Υποθέσεων, ως και την Διεύθυνσιν Εθιμοτυπίας του Υπουργείου Εξωτερικών, το Γενικόν Επιτελείον Εθνικής Αμύνης, 7ον Επιτελικόν Γραφείον, την Διεύθυνσιν Αστυνομίας Αθηνών, την Διεύθυνσιν Ασφαλείας Αθηνών, την Διεύθυνσιν της Τροχαίας Αθηνών κλπ. δια τα κατ’ αυτούς τε και αυτάς. Αι υπό των Ενόπλων Δυνάμεων, αποδιδόμεναι Τιμαί κατά την εν λόγω Κηδείαν είναι εκείναι αι οποίαι αποδίδονται εις Πρωθυπουργόν εν ενεργεία. Όρα: Σωτηρίου Τριανταφύλλου, Ταγματάρχου Πυροβολικού, Εγχειρίδιον Πρωτοκόλλου-Εθιμοτυπίας, Έκδοσις Στρατηγική-Αναπτυξιακή, Αθήναι 2001, σελ. 63.
ζ) Μεριμνά δια την έκδοσιν του Επισήμου Προγράμματος της Κηδείας, ως καθιέρωται, και δια την υπό του Δήμου Αθηναίων προετοιμασίαν του Τάφου. Μεριμνά, μετά ταύτα, και δια την κατασκευήν του Τάφου, δαπάναις της Εκκλησίας της Ελλάδος.
η) Ορίζει δια την Κηδείαν Έκτακτον Τελετάρχην Μητροπολίτην.
θ) Αποφασίζει και εκθέτει το Σκήνωμα του Μεταστάντος εις Λαϊκόν Προσκύνημα εν τω Καθεδρικώ Ιερώ Ναώ των Αθηνών.
ι) Ορίζει τους φέροντας το Πένθος της Εκκλησίας Τρεις Μητροπολίτας.
ια) Ορίζει τους Τέσσαρας Μητροπολίτας, τους κρατούντας τας Τέσσαρας Ταινίας του Φερέτρου του Αρχιεπισκόπου, κατά την ημέραν της Κηδείας και δη κατά την Εκφοράν της Σορού.
ιβ) Ορίζει τον Ομιλητήν Μητροπολίτην, όστις θέλει εκφωνήσει τον Επικήδειον Λόγον εκ μέρους της Εκκλησίας, ως και την Ιεραρχικήν σειράν και Τάξιν, βάσει της οποίας θα εκφωνηθώσιν οι λόγοι Εκείνων, οίτινες θα δηλώσωσι τοιαύτην επιθυμίαν, εκ μέρους των επί τούτω αφιξομένων Ξένων Εκκλησιαστικών Αποστολών, ειδοποιούσα και προετοιμάζουσα τούτους εγκαίρως, περί του θέματος αυτού, δια του Τηλεγραφήματος, όπερ απευθύνεται εις τας Ορθοδόξους Εκκλησίας, επί τη Εκδημία του Αρχιεπισκόπου. Ομοίως Ιεραρχούνται και οι Ομιληταί εκ μέρους των Ομιλητών δέον όπως ορισθή υπό του Γραφείου Εκκλησιαστικής Τάξεως και Εκκλησιαστικής Εθιμοτυπίας αποκλειστικώς Υπεύθυνον Πρόσωπον. Αι Ομιλίαι των Ελληνικών Αρχών έπονται των Τιμίων Εκπροσώπων των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, Εκφωνούνται δε κατά την σειράν του εκάστοτε Ισχύοντος Κρατικού Προβαδίσματος. Ενδεχομένως αι Ομιλίαι των Επισήμων μόνον Εκπροσώπων του Ελληνικού Κράτους να εκφωνώνται εναλλάξ μετά των Επισήμων Εκπροσώπων των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών κλπ.
ιγ) Ειδοποιεί δια Τηλεγραφικού Εγκυκλίου Σημειώματος, τους Σεβασμιωτάτους Ιεράρχας της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως αι Σημαίαι των Ιερών Ναών της Μητροπολιτικής αυτών Περιφερείας υψωθώσι μεσίστιοι, οι δε Κώδωνες αυτών κρούωνται πενθίμως κατά την ημέραν της Ταφής του σεπτού Νεκρού. Τέλος, παρακαλεί τους Σεβασμιωτάτους όπως συμμετάσχωσι της Νεκρωσίμου Ιεράς Ακολουθίας, φέροντες μεθ’ εαυτών άπασαν την Αρχιερατικήν αυτών Στολήν.
ιδ) Εκδίδει Ανακοινωθέν και Αγγελτήρια εις τας Εφημερίδας, αγγέλλουσα την προς Κύριον Εκδημίαν του Αρχιεπισκόπου, ως και τον Τόπον, την Ημέραν και Ώραν της Τελέσεως της Εξοδίου Ιεράς Ακολουθίας και της Ταφής Αυτού.
ιε) Αποφασίζει περί της Αποδόσεως των Καθιερωμένων Τιμών κατά την Κηδείαν, εντελλομένη τω Γραφείω Εθιμοτυπίας Αυτής τα εικότα, δια τον συντονισμόν των λεπτομερειών του Προγράμματος της Κηδείας και Ταφής του Σεπτού Νεκρού, εν συνεννοήσει κα συνεργασία μετά του ορισθέντος Εκτάκτου Τελετάρχου της Ιεράς Συνόδου, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και των αρμοδίων Εκπροσώπων του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, του Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Εσωτερικών, της Νομαρχίας Αττικής, του Δήμου Αθηναίων κλπ.
ιστ) Δέχεται, Συνεδριάζουσα, τα Συλλυπητήρια του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, υποβαλλόμενα Ταύτη υπό Ειδικού Εκπροσώπου Αυτού, ως και της Ελληνικής Κυβερνήσεως δια του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
ιζ) Συλλυπείται Τηλεγραφικώς τοις Αδελφοίς και Οικείοις του Μεταστάντος.
2. Της Εξοδίου Ακολουθίας, ήτις τελείται πάντοτε εν τω καθεδρικώ Ιερώ Ναώ των Αθηνών, Προεξάρχει ο Σεβασμιώτατος Τοποτηρητής, συμπαραστατούμενος υφ’ απάντων των Ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος, απάντων φερόντων άπασαν την Αρχιερατικήν αυτών Στολήν, και ισταμένων εν τη Ωραία Πύλη, κατά σειράν Πρεσβείων.
3. Κατά την Εξόδιον Ακολουθίαν επί τω θανάτω Αρχιεπισκόπου παρίσταται, ως έως της σήμερον ετηρήθη, ο Αρχηγός του Κράτους, όστις προσκυνήσας μετά το πέρας αυτής τον σεπτόν Νεκρόν απέρχεται. Ομοίως, συμμετέχουσιν Άπασαι αι Αρχαί του Κράτους, συνοδεύουσαι τον Νεκρόν έως της Ταφής.
4. Κατά την Εκφοράν της Σεπτής Σορού προηγούνται οι βαστάζοντες επί υποθημάτων τα Παράσημα του μεταστάντος Αρχιμανδρίται, άνευ Αμφίων, φέροντες όμως τα Διάσημα του Οφφικίου των. Ο Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου φέρει ανά χείρας της Αρχιερατικήν Ράβδον του σεπτού Νεκρού, ο Πρώτος Γραμματεύς Αυτής την Αρχιερατικήν αυτού Μίτραν και ο Δεύτερος το Μεγαλύτερον των Παρασήμων Αυτού. Ολίγον προ της Ενάρξεως της Νεκρωσίμου Πομπής αφαιρείται η Μίτρα και η Πατερίτσα από τον Νεκρόν, τοποθετείται δ’ Αυτώ Καλυμμαύχιον και Επανωκαλύμμαυχον.
5. Η Νεκρώσιμος Τελετική Πομπή σχηματίζεται ως εξής: Μοτοσυκλετισταί- Αυτοκίνητα της Τροχαίας- Μουσική- Ο έχων το Γενικόν Πρόσταγμα- Στρατιωτικά Τμήματα- αι Λαμπάδες- οι Φανοί- τα Ιερά Εξαπτέρυγα- και ο Σταυρός- Οι Διάκονοι και οι Ιερείς της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με άπασαν την Διακονικήν ή την Ιερατικήν αυτών Στολήν- Δύο Διάκονοι μετά Δικηροτρική- Οι Επίσκοποι- Οι Μητροπολίται- Δύο Διάκονοι μετά Δικηροτρικήρων- Ο Τοποτηρητής- Ο Εκκλησιάρχης- Ο Γραμματεύς-Οι κρατούντες τα Παράσημα Αρχιμανδρίται- Η Σορός επί Κιλλίβαντος- Οι κρατούντες τας Τέσσαρας Ταινίας του Φερέτρου Αρχιερείς- Οι φέροντες το Πένθος Τρεις Αρχιερείς- Ο Πρωτοσύγκελλος και οι άμεσοι Συνεργάται Αυτού- Ο Οδηγός του Αυτοκινήτου του Αρχιεπισκόπου- Οι άμεσοι Συγγενείς του Νεκρού- Οι Αντιπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών- Οι Εκπρόσωποι της Ελληνικής Πολιτείας, οι Πρέσβεις των Ορθοδόξων Κρατών κλπ., ως το επίσημον «Προβάδισμα» του Κράτους καθορίζει, και ο Πιστός του Θεού Λαός. Η Ταφή γίνεται εις το Πρώτον Νεκροταφείον Αθηνών, ειδοποιουμένου προς τον σκοπόν αυτόν του Δήμου Αθηναίων άμα τη Εκδημία του Αρχιεπισκόπου, ως ήδη ανωτέρω εσημειώθη,. Αι υπό των Ενόπλων Δυνάμεων αποδιδόμεναι Τιμαί και κατά την Ταφήν του Αρχιεπισκόπου Αθηνών είναι εκείναι του Πρωθυπουργού εν ενεργεία, ως και ανωτέρω δια την κηδείαν Αυτού εσημειώθη.
6. Δια την άψογον Τέλεσιν της όλης Νεκρωσίμου Ακολουθίας, δια την Υποδοχήν, Φιλοξενίαν και Προπομπήν των Τιμίων Εκπροσώπων των Αγίων του Θεού Εκκλησιών, οίτινες θέλουσιν αφιχθή δια να συμμετάσχωσιν εις την εν λόγω Εξόδιον Ακολουθίαν, τα περί της θέσεως αυτών εν τω Ιερώ Ναώ, τα περί της σειράς Εκφωνήσεως Ομιλίας εκ μέρους αυτών κλπ., ισχύουσι κατ’ αναλογίαν τα εν τοις Κεφαλαίοις του παρόντος Κώδικος αναγραφόμενα, περί Αφίξεως, Φιλοξενίας και Προπομπής Απάντων των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, εκδιδομένων υπό του Σεβασμιωτάτου Τοποτηρητού των αναλόγων και απαιτουμένων Αποφάσεων, προς διευθέτησιν των σχετικών θεμάτων, ήτοι εξευρέσεως Αυτοκινήτων, Συνοδών, Καταλυμάτων κλπ., συμφώνως προς τας διατάξεις των υπ’ αριθμ. 115/1999 και 141/1999 Συνοδικών Κανονισμών.
7. Αι θέσεις των Επισήμων εν τω Ιερώ Ναώ καθορίζονται ως κατά την Τέλεσιν των Επισήμων Δοξολογιών. Αι θέσεις των Επισήμων Εκπροσώπων των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, των άλλων Ομολογιών, και των άλλων Θρησκειών ορίζονται ως συνήθως, ήτοι πλησίον των Πρέσβεων των Ξένων Κρατών, εις το αριστερόν μέρος του Σολέα, και δη και προς το μέρος του Τέμπλου. Καλούνται και οι Πρέσβεις των Ορθοδόξων Κρατών.
8. Εις την Κηδείαν καλούνται υπό της Εκκλησίας άπασαι αι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι, ως και άπασαι αι εντός του Κρατικού Προβαδίσματος αναφερόμεναι Επίσημαι Αρχαί. Δια τας τελευταίας ταύτας Προσκλήσεις ζητείται η συμπαράστασις του Γραφείου Δημοσίων Σχέσεων της Νομαρχίας Αθηνών.
9. Αποφάσει του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, είναι δυνατόν, όπως αργήσωσι τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Χώρας, κατά την ημέραν της Κηδείας του Αρχιεπισκόπου Αθηνών.
10. Ομοίως, προτάσει του ως άνω Υπουργού προς το Υπουργείον Εσωτερικών δυνατόν όπως εκδιδώται σχετική Απόφασις προς τας εν τω Κράτει Αρχάς, ίνα υψώσωσι τας Σημαίας των Δημοσίων Καταστημάτων Μεσιστίους, κατά την ημέραν της Κηδείας του Αρχιεπισκόπου. Όρα και Περιοδικόν «Εκκλησία», 1949, σελ. 169. 1956, σελ. 97 και 1962, σελ. 29.
11. Εκδίδεται αυθημερόν Δελτίον Τύπου.