Δεν έχω ασχοληθεί ενδελεχώς με την ψυχολογία· ούτε καν επαρκώς. Γνωρίζω κάποια πράγματα σε στοιχειώδες επίπεδο. Από τη στιγμή όμως που το θέμα επιγράφεται "εμπειρίες και διδάγματα" και δεν βλέπω τίποτα, στις τελευταίες σελίδες τουλάχιστον, που να μπορεί να χρησιμεύσει ως δίδαγμα, θα προσπαθήσω να δώσω μια εξήγηση, έναν λόγο, μια αιτία σύμφωνα την οποία συμβαίνουν όλα αυτά τα θαυμαστά που έχουν αφηγηθεί οι προλαλήσαντες. Ώστε οι εμπειρίες τους να λάβουν διδάξιμο αλλά και διδακτικό χαρακτήρα.
Δεν μπορώ να θεωρήσω αλλιώς την ψυχολογία του παίκτη παρά ως μια γρήγορη κι ατελεύτητη μετακίνηση ανάμεσα στα δύο άκρα της ηδονής και της λύπης. Όσον αφορά τη μελλοντική προσδοκία του -δηλαδή το αποτέλεσμα του στοιχήματος, το οποίο ανανεώνεται συνεχώς- πραγματοποιείται ένα είδος συγχώνευσης ανάμεσα στο φόβο και την ελπίδα: αυτά τα δύο βρίσκονται πολύ κοντά, τα όριά τους σχεδόν καταργούνται από την εγγύτητα και τη σφοδρότητα έλευσης του αποτελέσματος. Όση ώρα η ρουλέτα περιστρέφεται γύρω απ' τον άξονά της, ο παίκτης δεν μπορεί να ξεχωρίσει ανάμεσα στα δύο αυτά συναισθήματα: μαθαίνει, έστω κι υποσυνείδητα, ότι η ελπίδα του ισοδυναμεί με τον φόβο του (και αντίστροφα). Και μάλιστα αυτό το μαθαίνει χωρίς να το εμπεδώνει ποτέ εντελώς: θα μπορούσαμε να πούμε ότι το μαθαίνει το σώμα του, κι όχι το πνεύμα του. Διότι το σώμα μας μπορεί να θυμάται χωρίς να μας δίνει λογαριασμό. Δεν μας θεωρεί πάντοτε απαραίτητους.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο παίκτης είναι ένας ταχύρυθμος ασκητής της ηδονής και της λύπης. Συμπαίκτριά του είναι η Τύχη γι' αυτό κι όσα συναισθήματα δοκιμάζει φέρουν το γνώρισμα της βαθύτητας της αβύσσου. Τίποτα πιο χαοτικό απ' αυτήν. Εφόσον λοιπόν ο παίκτης εξοικειώνεται με τον φόβο, εξομοιώνοντάς τον με την ελπίδα, δεν του μένει παρά να τον ξεπεράσει υφιστάμενος τα χειρότερα: χάνοντας, κυριολεκτικά, τα πάντα. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτός που χάνει την περιουσία του, ξεπερνάει τον φόβο που πηγάζει απ' την προοπτική να την χάσει.
Ίσως μάλιστα η ελπίδα του παίκτη να μην αφορά το υλικό κέρδος καθαυτό, αλλά την άλλη νίκη, εκείνη που επέρχεται με την ήττα του, δηλαδή την ολοσχερή εξάλειψη του μεγαλύτερου φόβου του. Η πραγματική ελπίδα του παίκτη ίσως να 'ναι αυτή, το ξεπέρασμα της φοβίας που προκύπτει απ' τον τζόγο. Κάτι τέτοιο βέβαια μοιάζει τελείως παράλογο, να επιδιώκει κανείς το ξεπέρασμα όλων των φόβων του κυνηγώντας τους και πετυχαίνοντάς τους. Καλό είναι όμως να θυμόμαστε ότι το σώμα μας υπακούει κι εθίζεται σε δικές του λογικές που δεν λογοδοτούν στο μυαλό μας. Το μυαλό του παίκτη, το πνεύμα του, απασχολείται με πιθανότητες, δεν αναμιγνύεται στα του σώματος.
Αυτά τα λίγα κι ελπίζω να βοήθησα τον οποιονδήποτε θέλει να κατανοήσει λιγάκι τον τζόγο.
