Πώς τα Ίμια έγιναν «γκρίζα ζώνη»
Πρώτη καταχώρηση: Κυριακή, 30 Ιανουαρίου 2011, 13:19
Τη μυστική συμφωνία με τους Αμερικανούς για την κρίση των Ιμίων και το πώς η ελληνική διπλωματία αποδέχθηκε, εμμέσως, ότι τα νησιά αυτά αποτελούν «γκρίζα ζώνη» αποκαλύπτει επιστολή του τότε υπουργού Εξωτερικών των Η.Π.Α. Γουόρεν Κρίστοφερ, που φέρνει στο φως της δημοσιότητας η εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής».
Η επιστολή απευθύνεται προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Θεόδωρο Πάγκαλο, και στον Τούρκο ομόλογό του, Ντενίζ Μπαικάλ, φέρει ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1996 και αναφέρει πως οι κυβερνήσεις των δύο χωρών δεσμεύθηκαν να απομακρύνουν στρατιώτες, πλοία και σημαίες από τα Ίμια και την γύρω περιοχή, αλλά και να μην επιστρέψουν σε αυτήν.
Μία ημέρα νωρίτερα, την 1η Φεβρουαρίου 1996 ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών των Η.Π.Α. δήλωνε ότι «οι Η.Π.Α. δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια/Καρντάκ και πιθανολογείται ύπαρξη και άλλων νησίδων στην ίδια κατάσταση».
Η επιστολή
Ο κ. Κρίστοφερ στην επιστολή επισημαίνει: «Οι διαβεβαιώσεις που μας προσέφεραν η Ελλάδα και η Τουρκία ότι θα απομάκρυναν τα πλοία, το προσωπικό και τις σημαίες -με ένα αλληλοδιαδοχικό και συντονισμένο τρόπο- επέτρεψε σε κάθε πλευρά να υποχωρήσει από το χείλος (του πολέμου) με αξιοπρέπεια. Η κυβέρνηση της (μιας χώρας) μας έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα τοποθετήσει τη σημαία της ή οπλισμένο προσωπικό της στις νησίδες ούτε θα τοποθετήσει πλοία κοντά στις νησίδες.
Προσδίδουμε μεγάλη βαρύτητα σε αυτή τη διαβεβαίωση από ένα σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Προσδίδουμε εξίσου μεγάλη βαρύτητα στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησής σας ως προς τα ίδια, και το έχουμε διαβιβάσει προφορικά και γραπτώς στην κυβέρνηση της (άλλης χώρας)».
Σημειώνεται ότι το περιεχόμενο των δύο επιστολών είναι ίδιο, αλλάζουν μόνο τα ονόματα των χωρών και την επέδωσαν στους κ. Πάγκαλο και Μπαϊκάλ ο πρέσβης στην Αθήνα, Τόμας Νάιλς, και ο επιτετραμμένος στην Άγκυρα, Φράνσις Ριτσαρντόουν, στις 6 Φεβρουαρίου.
Η βαρύτητα και το νόημα μιας τέτοιας επιστολής από τον επικεφαλή της αμερικανικής διπλωματίας είναι προφανής, αφού με τον τρόπο αυτό, οι Η.Π.Α. ανέλαβαν, πέραν του ρόλου μεσολαβητή, και αυτόν του εγγυητή.
Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση, -εγκλωβισμένη στο κατά πολλούς μη πραγματικό δίλημμα, «πόλεμος ή συμβιβασμός»-, ανέλαβε την υποχρέωση να αποχωρήσει από τα Ίμια, τα οποία μέχρι τότε αποτελούσαν αδιαμφισβήτητο ελληνικό έδαφος, και να μην επιστρέψει, ίσως, να εξηγεί και την αρχική ενόχληση που φέρεται να εξέφρασε ο Θεόδωρος Πάγκαλος, όταν παρέλαβε την επιστολή.
Ωστόσο, η αρχική αυτή ενόχληση, αν ποτέ υπήρξε, δεν εμπόδισε τον τότε πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη, να ευχαριστήσει επισήμως και από το βήμα της Βουλής την αμερικανική πλευρά για την παρέμβασή της, όπως αυτή αποτυπώνεται στην επιστολή που βλέπει σήμερα το φως της δημοσιότητας, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.
Ούτε βεβαίως απέτρεψε τον τότε υπουργό Εξωτερικών και σήμερα αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Θεόδωρο Πάγκαλο, από τη διαβόητη ρήση του, «πείτε ότι την ελληνική σημαία την πήρε ο άνεμος».
Πώς επιβεβαιώθηκε η μυστική συμφωνία
Η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης, διά της οποίας τα Ίμια έγιναν «γκρίζα ζώνη», επιβεβαιώθηκε την επομένη, με τη νέα πρόκληση της Τουρκίας, που επιχειρούσε να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία στην Καλόλιμνο. Τότε η Αθήνα διαμήνυσε στην Ουάσινγκτον ότι η συμφωνία που είχε εξασφαλίσει ο διαμεσολαβητής Ρ. Χόλμπρουκ αφορούσε μόνο στα Ίμια ή τα... «Ίμια/Καρντάκ», όπως τα αποκαλούσαν πλέον οι Αμερικανοί...
Τηλεγράφημα της πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα προς τον κ. Κρίστοφερ, στις 7 Φεβρουαρίου, ανέφερε: «Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με πληροφορίες περί παρουσίας ελληνικών στρατευμάτων στη νησίδα της Καλολίμνου κοντά στα Ίμια / Καρντάκ, το Υπουργείο Εξωτερικών και το ελληνικό ΓΕΕΘΑ είπαν ότι μόνον η νησίδα των Ιμίων καλύπτεται από τη συμφωνία απεμπλοκής που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Η.Π.Α. στις 30 - 31 Ιανουαρίου. Έτσι, κατά την άποψή τους, η παρακείμενη νησίδα της Καλολίμνου δεν υπάγεται στη συμφωνία και δεν επιβεβαιώνουν ούτε διαψεύδουν την παρουσία ελληνικών στρατευμάτων (ή άλλων προσώπων) στην Καλόλιμνο (ή σε άλλα νησιά / νησίδες του Αιγαίου)». Το τηλεγράφημα επισημαίνει πως «η πρεσβεία ενεργεί θεωρώντας ότι η συμφωνία περί επανόδου στο προηγούμενο καθεστώς καλύπτει μόνον τα Ίμια / Καρντάκ και όχι άλλα γειτονικά νησιά / νησίδες» και ζητεί σχετική επιβεβαίωση από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Πράγματι στις 8 Φεβρουαρίου, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απάντησε ότι η Καλόλιμνος είναι ελληνική και πως η συμφωνία αφορούσε μόνο στα Ίμια: «Οι Τούρκοι παραπονέθηκαν στην πρεσβεία μας ότι η Ελλάδα τοποθέτησε κάποιες στρατιωτικές δυνάμεις στη νήσο Καλόλιμνο (ένα ελληνικό νησί κοντά στα Ίμια / Καρντάκ), παραβιάζοντας τη συμφωνία που επέτρεψε στις δύο πλευρές να υποχωρήσουν από το χείλος της σύγκρουσης. Η συγκεκριμένη ενέργεια δεν παραβιάζει τη συμφωνία για την ταυτόχρονη απομάκρυνση στρατιωτικών δυνάμεων και σημαιών από τα Ίμια, την αποχώρηση των πολεμικών σκαφών και τη μη επιστροφή τους...
Καταστήσαμε σαφές ότι δεν αμφισβητούμε το δικαίωμά τους να αναπτύξουν αυτά τα στρατεύματα, αλλά ανησυχούμε για το γεγονός ότι τέτοιου είδους ενέργειες είναι δυνατόν να παρερμηνευθούν και να προκαλέσουν αντιδράσεις στην Άγκυρα. Ο πρέσβης Τσίλας μεταβίβασε το μήνυμα αυτό στους υπουργούς Εξωτερικών, Πάγκαλο, και Άμυνας, Αρσένη. Παραπονέθηκαν ότι επρόκειτο για ανάπτυξη ελληνικών δυνάμεων σε ελληνικό έδαφος και ότι δεν ήταν θέμα προς συζήτηση».
Υπενθυμίζεται ότι κατά την κρίση έχασαν τη ζωή τους τρεις Έλληνες αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού, ο υποπλοίαρχος Χ. Καραθανάσης, ο υπ. Π. Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Ε. Γιαλοψός.
