Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ
Πιστεύετε πως ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ θα μπορούσε να μας είναι ''χρήσιμος'' στις μέρες μας; Αν αυτά που λέμε, γυρνώντας πίσω και κοιτώντας την ιστορία, δεν έχουν λόγο στη διαμόρφωση της ζωής μας σήμερα, τότε αυτό αποτελεί μια διαδικασία κενή νοήματος. Ο Φίλιππος Β’ ήταν μια πολιτική ιδιοφυΐα, αφού μπορεί ακόμη να μας διδάσκει πολιτικές πρακτικές που επιλύουν σημερινά προβλήματα. Όπως για παράδειγμα και την παρούσα οικονομική κρίση;
Η μετατροπή μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης από χρηματοπιστωτική σε νομισματική αντανακλά μια επαναλαμβανόμενη ιστορικότητα με μεγάλο βάθος χρόνου. Ο Φίλιππος Β’, έχοντας ενώσει όλους τους Έλληνες υπό την ηγεμονία του, είχε ευρεία οράματα προς Ασία αλλά και προς Ευρώπη και Βαλκανική ενδοχώρα. Μέσα από την οικονομική κρίση που δημιούργησαν κυρίως η συγκρότηση ισχυρού στρατού και οι εκστρατείες του (το εκστρατευτικό σώμα των 10.000 υπό τον Παρμενίωνα που διαπεραιώθηκε στη Mικρά Aσία κ.ά.), υπερδιόγκωσε το χρέος του.
Δημιούργησε δηλαδή υψηλό οικονομικό χρέος, το οποίο, όταν τον διαδέχθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, ήταν διογκωμένο κατά 500 τάλαντα. Μια κρίση χρέους δηλαδή... Ακριβώς. Η κρίση χρέους, λοιπόν, όπως θα λέγαμε σήμερα, μαζί με την παράλληλη ανάγκη χρηματοδότησης μιας μελλοντικής εκστρατείας, απετέλεσαν τον έναν παράγοντα δημιουργίας του διμεταλλισμού, δηλαδή της κυκλοφορίας στην αγορά χρυσών και αργυρών νομισμάτων. Ιστορικά αυτός που εφάρμοσε πρώτος τον διμεταλλισμό ήταν ο βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος, στο τελευταίο τέταρτο του 6ου αι.
Νομίσματα όμως από τα μέταλλα αυτά χρησιμοποίησαν και οι Πέρσες βασιλείς, αλλά σε ισοτιμίες αναντίστοιχες με την πραγματικότητα των αγορών και με σαφώς χρονική πληθωριστική πορεία. Η καινοτομία του Φιλίππου αναφέρεται στην καθιέρωση ενός πλέγματος ισοτιμιών ευθέως ανταγωνιστικών μέσα στην Περσική Αυτοκρατορία. Ο πιο ουσιώδης όμως λόγος, ο οποίος φανερώνει και την πολιτική ιδιοφυΐα του Φιλίππου Β’, είναι η αντιμετώπιση της οικονομικής δεσποτείας των Περσών στη Μικρά Ασία. Οι χρυσοί Περσικοί Δαρεικοί ήταν το απόλυτα κυρίαρχο νόμισμα της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Ο Φίλιππος, θέλοντας να καταλύσει την Περσική κυριαρχία, αντιλαμβάνεται ότι πρώτα πρέπει να καταλύσει την οικονομική κυριαρχία των Περσών, και έτσι αποφασίζει να διεξαγάγει τον πρώτο στην ιστορία νομισματικό πόλεμο, επενδύοντας στην παρεμβατική νομισματική πολιτική των κυλιόμενων ισοτιμιών. Με ποιον τρόπο έγινε αυτό; Στις Ελληνικές πόλεις τα νομίσματα ήταν αργυρά. Με τα αργυρά νομίσματα ήταν εγκλωβισμένος στα υφιστάμενα όρια εξουσίας του. Γι’ αυτό αποφάσισε να κόψει χρυσά νομίσματα, εν παραλλήλω βεβαίως με τα αργυρά, εισάγοντας έτσι τον διμεταλλισμό.
Σ’ αυτή του την ενέργεια υποστηρίχτηκε από την ύπαρξη των πολύ μεγάλων ποσοτήτων χρυσού που προέκυψαν από την κατάκτηση των μεταλλείων χρυσού του Παγγαίου, αλλά και της Αμφίπολης, των Φιλίππων και του Δαμαστίου. Oι Φιλιππικές κοπές γίνονταν με αναλογία χρυσού - αργύρου 1:12,5. Στην Περσία η σχέση ήταν 1:13,5.
Η αναλογία των Φιλιππικών, η οποία επί Μεγάλου Αλεξάνδρου έφτασε στο 1:10, γινόταν με τη μεγαλύτερη δυνατή προσέγγιση στην αγοραία σχέση ισοτιμίας, γιατί στόχος ήταν η ανταγωνιστικότητα των νομισμάτων στο επίπεδο της αγοράς – και εκεί οι Φιλιππικοί κυριάρχησαν των Δαρεικών επιτυγχάνοντας έτσι το πρώτο ουσιώδες πλήγμα στην κυριαρχία των Περσών. Ο Φίλιππος εφάρμοσε με απόλυτη επιτυχία το στρατηγικό τρίπτυχο ''νομισματική κυριαρχία, οικονομική κυριαρχία, πολιτική κυριαρχία'', ανοίγοντας με τον τρόπο αυτό τον δρόμο για την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τη δημιουργία της μεγαλύτερης Αυτοκρατορίας στην ιστορία.
Τα χρυσά νομίσματα του Φιλίππου διαδόθηκαν ευρέως στον χώρο της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας και έγιναν περιζήτητα, λόγω της καθαρότητας και της μεγάλης αξίας του μετάλλου τους, ακόμα και σε λαούς που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση του χρήματος. Χωρίς να καταργήσει λοιπόν την κυκλοφορία των αργυρών νομισμάτων θεσμοθέτησε, όπως είπαμε και πιο πάνω, την εν παραλλήλω κυκλοφορία των δύο νομισμάτων, απλώνοντας έτσι τη νομισματική του ισχύ σε Ευρώπη και Ασία, καθορίζοντας πλέον ένα σύνθετο πλέγμα ισοτιμιών το οποίο υπάκουε στην αντικειμενική πραγματικότητα των αγορών.
Με τον τρόπο αυτό είχε όλη την προοπτική επιβολής του σε βάθος χρόνου. Έτσι στον ελλαδικό χώρο, στην ενδοχώρα των Bαλκανίων και μέσω αυτών στην Kεντρική Eυρώπη οι στατήρες του Φιλίππου κυριάρχησαν ως κοινό νόμισμα. Πώς εκμεταλλεύτηκε ο Μέγας Αλέξανδρος τη διαμορφωθείσα από τον πατέρα του κατάσταση; Ο Μέγας Αλέξανδρος και ακολούθως οι επίγονοι εδραίωσαν την ελληνιστική νομισματική παγκοσμιοποίηση.
Ο Μέγας Αλέξανδρος οργανώνει τη νομισματοκοπία του σε όλη την Αυτοκρατορία του, ιδρύοντας πάνω από τριάντα νομισματοκοπεία και θέτοντας σε κυκλοφορία τεράστιες ποσότητες νομισμάτων, αξιοποιώντας και τις τεράστιες ποσότητες χρυσού και αργύρου που είχε βρει στα Περσικά θησαυροφυλάκια. Δημιούργησε ένα ολοκληρωμένο νομισματικό σύστημα και ένα σύστημα άσκησης νομισματικής πολιτικής ενιαίο στην επικράτειά του, το οποίο -πέραν της άσκησης οικονομικής πολιτικής συναλλαγής- στόχευε και συνέβαλλε στην πολιτιστική ομογενοποίηση της Αυτοκρατορίας.
Κύριο γνώρισμά της ήταν η πολιτική κυλιόμενων ισοτιμιών, που εγκαθίδρυσε ο πατέρας του, και η αντιστοίχιση του νομίσματος με την πραγματική αγοραστική δύναμη που εκπροσωπούσε το νόμισμα - και φυσικά αυτό ήταν από τα βασικά χαρακτηριστικά του βάθους χρόνου της οικονομικής ζωής της αυτοκρατορίας. Σήμερα όμως η έκδοση νομίσματος εξαρτάται και από άλλα δεδομένα.
Σαν συμπέρασμα για τη νομισματική πολιτική που μας διδάσκει ο Φίλιππος θα μπορούσαμε να πούμε πως όταν οι οικονομικές και νομισματικές πολιτικές έχουν μέτρο τον άνθρωπο και την πραγματικότητα των αγορών, είναι μια καλή βάση για να κτίζονται αυτοκρατορίες. Το αντίθετο είναι ιδανική συνθήκη για την κατάρρευση Αυτοκρατοριών.
Για να καταλάβουμε όλοι μας, πόσο σημαντικό δικαίωμα απεμπολήσαμε.
Τι σημαίνει νόμισμα, γι' αυτό γίναμε ζητιάνοι.
