Φίλε Mindreader,
πολύ ενδιαφέρουσα η οπτική σου! Θα μου επιτρέψεις δυο-τρία σύντομα σχόλια:
α. Δε υποστήριξα ότι βρίσκω το "The Balkans" μεροληπτικό. Απλά, η προσέγγισή του στο συγκεκριμένο βιβλίο μου άφησε την ίδια λεπτή αγγλοσαξωνική γεύση που συναντά κανείς στα έργα άλλων Βρετανών ιστορικών όπως του A. J. P. Taylor (ο οποίος αν και κατακρίθηκε για τη γερμανοφοβία του, διέθετε, κατ' εμε, από τις πιο διεισδυτικές ματιές στον κόσμο της διπλωματίας) ή του Sir Jeremy Black (από τον οποίο,παρεπιμπτόντως, προτείνω ανεπιφύλακτα το Rethinking Military History). Και εξηγούμαι:η αποστασιοποίηση που εισέπραξα ήταν όχι Θουκυδιδική στη φύση της, αλλά του τύπου "Ας αναλύσουμε, εμείς οι Brits(!), πόσο περίεργοι είναι οι ηπειρωτική Ευρώπη και ειδικά οι Βαλκάνιοι". Χωρίς διάθεση να κουράσω με ονόματα, από τα -λίγα-ιστορικά βιβλία για τα Βαλκάνια που έχω διαβάσει, το θεωρώ μακράν το καλύτερο (δεν τίθεται, πχ, σύγκριση με το Balkan Ghosts του Robert Kaplan), και επιπλέον, είναι το βιβλίο που με μύησε στο μωσαϊκό (βλ. Macedonian Salad...) των Βαλκανίων. Και φυσικά, συμφωνώ μαζί σου ότι η ποιότητα και το πλήθος των πηγών του είναι αξεπέραστο.
β. Το έργο του, "Dark Continent", το βρίσκω πολύ καλό μεν, δυσκολα, θα το χαρακτήριζα "πρωτοποριακό", δε. Πράγματι, δεν έχει την αμιγώς μαρξιστική θεώρηση του Eric Hobsawm, αλλά o Hobsawm ήταν δηλωμένος μαρξιστής, και ως εκ τούτου είναι αναμενόμενο το πρίσμα από το οποίο αναλύεει τα γεγονότα! Για ποιό λόγο, πχ, δεν είναι πρωτοποριακό και το μνημειώδες έργο του, επίσης Βρετανού, Martin Gilbert "A History of the Twentieth Century", το οποίο στις περισσότερες από 3000 σελίδες του αναλύει πώς η εξέλιξη των πολιτειακών σχηματισμών στον 20 αιώνα είναι ο απότοκος της αποσύνθεσης των αυτοκρατοριών (αν θυμάμαι καλά χρησιμοποιεί τη φράση "resonate the Empires' decay"); Επιπλέον, έχω κάποιες επιφυλάξεις, όσον αφορά στο κατά πόσον αποδεικνύεται προφητικός, όταν το δεύτερο μέρος του έργου του είναι περισσότερο αφήγηση παρά ανάλυση. Αυτο γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό στην (επαναλαμβάνω, από έναν μελετητή του δικού του βεληνεκούς) ελλιπή ανάλυσή του στο μείζων θέμα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενος στην υπό εξέλιξη ΕΕ (το έργο εκδόθηκε το 1998, ήτοι 5 χρόνια μετά το Μάαστριχτ), ο Mazower υποστηρίζει, διακριτικά βέβαια, ότι η Ευρώπη καλόν είναι να αποφύγει απλουστευτικούς μονολεκτικούς αυτοπροσδιορισμούς. Θα πάρω το ρίσκο, να αξιολογήσω τη θέση αυτή όχι ως ιστορική εκτίμηση, αλλά ως κλασσικό βρετανικό ευρωσκεπικισμό, και, υπ'αυτην την έννοια, να κάνω και τη σχετική σύνδεση με την αύρα που μου άφησε το "The Balkans" ;)
Τέλος, έχω να παρατηρήσω, ότι η επιλογή του προσδιορισμού "Σκοτεινή" όσον αφορά την Ευρώπη του 20ου αιώνα, είναι ίσως αφοριστική: ο 20ος αιώνας δεν υπήρξε εξ ολοκλήρου "κατάμαυρος" για την Ευρώπη. Αδιαμφισβήτητα η Ευρώπη του μεσοπολέμου γίνεται διαδοχικά σκοτεινότερη (περίοδο την οποία, παρεπιμπτόντως δε θίγει ο Mazower..) με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 40. Από το '50 κι εντεύθεν, όμως, αρχίζει να μπαίνει μια χαραμάδα φως, γεγονός που ο ίδιος παραδέχεται ρητώς στη σελ 400:"in general eastern Europe, and therefore Europe as a whole, was a far more stable place than at any time earlier in the century". Πού θέλω να καταλήξω: ο τίτλος του βιβλίου αποπνέει το λάθος μονοχρωματικό μύνημα όσον αφορά τόσο το ΣΥΝΟΛΟ του 20ου αιώνα, όσο και την, κατα τ' άλλα πολυχρωματική οπτική του συγγραφέα.
Αν και συμφωνώ απόλυτα με τη θέση σου ότι το ''σκοτεινή'' αναφέρεται στις αδυναμίες της δημοκρατίας απέναντι στον πάσης φύσεως ολοκληρωτισμό, είτε από δεξιά, είτε από αριστερά, προσωπικά, θα προτιμούσα ένα λιγότερο σκληρό τίτλο "Aspects of 20th Century European Politics "
Υπερθεματίζοντας το σχόλιό σου για τον Κenneth Galbreith, να υπενθυμίσω μια εξίσου ιστορική ρήση του, την οποία παραθέτω στη αγγλική για να μη χαθεί στη ..μετάφραση: "Politics is not the art of the possible. It consists in choosing between the disastrous and the unpalatable"
Κλείνω εδώ το σεντόνι και επιφυλάσσομαι για εξακολούθηση της συζήτησης με pm
Να εισαι καλά φίλε μου
με λίγο βιαστικό τέλος, καλύτερο και από το the killer inside me. Coup de torchons, καλη κινηματογραφική μεταφορά του