Όντως είναι χωρίς "από" η έκφραση. Ή από πάντα ή ανέκαθεν σκέτο...
Ψιλά γράμματα τώρα...
Θεωρητικά πρόκειται πράγματι για σολοικισμό, αφού η έννοια της προέλευσης, το ‘από’, βρίσκεται ενσωματωμένη στην κατάληξη -θεν. Στην πράξη όμως; Εδώ ο Όμηρος, γράφοντας πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, όταν το -θεν ήταν ζωντανό και διαφανές, κι όχι απολίθωμα όπως σήμερα, γράφει «απ’ ουρανόθεν» (Θ365, Φ199, λ18, μ381) και «εξ ουρανόθεν» (Θ19, Θ21, Ρ548) επειδή έτσι τον βολεύει στο μέτρο, ενώ επίσης γράφει «από Τροίηθεν» (Ω492, ι38). Προφανώς οι αρχαίοι δεν το θεωρούσαν σολοικισμό· ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης στα σχόλιά του τον 12ο αιώνα περιορίζεται να διαπιστώσει ότι η πρόθεση είναι περιττή αλλά χρησιμοποιείται συχνά, δεν βγάζει αγράμματο τον Όμηρο όπως κάνετε εσείς, φίλοι λαθοθήρες, τον 21ο αιώνα. Αλλά και ο Ησίοδος γράφει «εκ Διόθεν», τύπος που απαντά επίσης στα Αργοναυτικά και στον Διογένη Λαέρτιο, ενώ σε έναν Νεμεόνικο ο Πίνδαρος έχει «Επιδαυρόθεν τ’ άπο». Στη μετάφραση των Εβδομήκοντα αφθονούν τύποι όπως «από πρωΐθεν, από μακρόθεν, από έμπροσθεν».
Αλλά και στα λαϊκά ελληνικά του Ευαγγελίου βρίσκουμε δώδεκα φορές τον τύπο «από μακρόθεν»· επίσης έχουμε το γνωστό απόσπασμα όπου το καταπέτασμα του ναού «εσχίσθη απ’ άνωθεν έως κάτω» αλλά και τύπο «εκ παιδιόθεν» (Μάρκ. 9.21). Τον ίδιο περίπου τύπο (εκ παιδόθεν) χρησιμοποιεί και ο Μέγας Βασίλειος σε επιστολή του αλλά και ο Ρωμανός ο Μελωδός, ενώ ο Επιφάνιος γράφει πάνω από δέκα φορές «εκ πανταχόθεν».
Για να μην κουράσω άλλο με παράθεση χωρίων, αρκεί να πω ότι παρόμοιες περιπτώσεις υπάρχουν δεκάδες στην αρχαία και μεταγενέστερη ελληνική γραμματεία. Αλλά και στην εποχή μας, ο Ελύτης χρησιμοποιεί τον ξορκισμένο τύπο («Πάλι βγήκα εκεί που το κολύμπι μ’ έβγαζε απ’ ανέκαθεν», στα Ελεγεία της Οξώπετρας) όπως άλλωστε και ο Ν. Γ. Πεντζίκης (Όπου από ανέκαθεν βρίσκονται οι πηγές του μύθου, μοναδικής εξόδου από τα θλιβερά και το άγχος, συνέντευξη στο περιοδικό Ελεύθερη Γενιά). Μάλιστα, το Νέο Ελληνικό Λεξικό Κριαρά έχει το θάρρος να λημματογραφεί χωριστά τον λαϊκό τύπο «αποανέκαθεν, απανέκαθεν». Οπότε, τουλάχιστον, πριν πείτε αγράμματο όποιον λέει «απ’ ανέκαθεν» σκεφτείτε ότι θα έχει καλή παρέα...
[move]
[/move]
