θα έπρεπε στην μούρη του τράγου να του τρίψουνε αυτό
ΕΓΓΡΑΦΟ 12 (υπόμνημα - γνωμοδότηση της - πλην ενός - ολομελείας των καθηγητών της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών - 1933)
Προς την Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχουσα υπόψη το υπ' αριθμ. 2530/1593 έγγραφον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, δι' ου παρακαλείται αύτη όπως ανακοινώση την «επιστημονικήν» γνώμην της περί του Μασωνισμού και ιδίως περί του κατά πόσον αι αρχαί αυτού αντίκεινται εις την διδασκαλίαν της Ορθοδόξου Εκκλησίας και τούτο όπως καθορισθή η στάσις της Εκκλησίας έναντι της Οργανώσεως ταύτης, κατέληξεν εις τα εξής πορίσματα, άτινα ευσεβάστως καθυποβάλλει τη Ιερά Συνόδω:
1. Δέον σαφώς να διακρίνηται το σκωτικόν μασωνικόν σύστημα, όπερ στηρίζεται επί συντηρητικών από πολιτικής απόψεως αρχών, του γαλλικού μασωνικού συστήματος. Εν τοις εξής ο λόγος είναι μόνον περί του σκωτικού μασωνικού συστήματος, ο πρεσβεύει ο Ελληνικός ελευθεροτεκτονισμός (Σύνταγμα της Γαληνοτάτης Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδος, άρθρον 3).
2. Αι αρχαί του Ελληνικού Μασωνισμού διατυπούνται εις το «Σύνταγμα» και τον «Γενικόν Κανονισμόν της Γαληνοτάτης Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδος» (συνεξεδόθησαν εν Αθήναις, εν β' εκδόσει το 1930) και εις τα «Τυπικά των τεκτονικών λειτουργιών και τελετών» (Αθήναι 1924) και συμφώνως προς τα επίσημα ταύτα κείμενα, δύναται οπωσδήποτε να μορφωθή «επιστημονική» γνώμη περί του Μασωνισμού παρ' ημίν, εφόσον υπό το φερόμενον ως «μυστικόν» του Μασωνισμού ουδέν υποκρύπτεται κατά τας διαβεβαιώσεις επιφανών και αξιοπίστων Μασώνων.
Άτοπον δε είναι να εξάγωνται θετικά συμπεράσματα περί του Μασωνισμού εκ συγγραμμάτων ατόμων, φιλικών, ή εχθρικώς προς αυτόν διακειμένων, καθόσον η αυθεντική διδασκαλία μόνον εξ επισήμων κειμένων δύναται να εξαχθή και ουχί εκ μονομερών και υποκειμενικών αντιλήψεων ατόμων.
Γνωρίζομεν δε εκ της Ιστορίας πόσαι άδικαι κρίσεις και διωγμοί εγένοντο εν τω παρελθόντι κατά θρησκειών, οργανώσεων και ατόμων εξ αφορμής πεπλανημένων προκαταλήψεων και αστηρίκτων κρίσεων.
3. Ο Μασονισμός δεν είναι θρησκευτική οργάνωσις, ουδέ σωματείον επιδιώκον θρησκευτικούς σκοπούς. Τούτο καταφαίνεται εκ των εξής:
α. Κατά το άρθρον 1 του ισχύοντος Συντάγματος του Μασωνισμού «ο ελευθεροτεκτονισμός, Ίδρυμα φιλοσοφικόν, προοδευτικόν και φιλανθρωπικόν, σκοπόν έχει την έρευναν της αρετής και την αλληλεγγύην.
β. Διότι εν αυτώ απαγορεύεται ρητώς πάσα θρησκευτική συζήτησις η ομιλία επί καθαρώς δογματικών θεμάτων ή περί της προσωπικότητος των ιδρυτών των διαφόρων Θρησκευμάτων (Γεν. Κανονισμός, άρθρον 168).
γ. Διότι αποκλείονται των τάξεων αυτού γυναίκες, παιδία, οι μη έχοντες ανεπίληπτον και αγαθήν υπόληψιν ή και επάρκειαν έννομον των πόρων του βίου ως και οι αμόρφωτοι και οι καταδικασθέντες (Σύνταγμα, άρθρα 11 και 14).
δ. Διότι ελλείπουσιν από του Μασωνισμού ουσιώδη χαρακτηριστικά της εννοίας της θρησκείας και δεν κέκτηται ούτος ιδίαν δογματικήν διδασκαλίαν.
ε. Διότι, τέλος, από λογικής απόψεως θα ήτο παράλογον να εθεώρει τις ως θρησκευτικήν οργάνωσιν σωματείον, ου τα μέλη, και αυτά των ανωτάτων βαθμών, μένουσιν αναποσπάστως συνδεδεμένα προς την Θρησκείαν εις ην ανήκουσιν.
4. Ο Μασωνισμός δεν έχει αντιθρησκευτικόν χαρακτήρα. Τουναντίον ρητώς τονίζει την πίστιν εις Θεόν και εις την αθανασίαν της ψυχής και αιωνίαν ζωήν: «το σώμα ημών μεταβάλλεται, αλλ' η ψυχή διαφεύγει την εξουθένωσιν» (Τυπικά, σ. 72), «ο θάνατος είναι η μετάβασις εις την αιωνίαν ζωήν» (Τυπικά, σ. 69) και ουδείς δύναται να γίνη δεκτός εν τη Στοά αν δεν δηλώση αποδοχήν των αρχών τούτων.
5. Ο Μασωνισμός δεν έχει αντιθρησκευτικόν χαρακτήρα. Το ότι εν αυτώ δεν γίνεται λόγος περί ειδικών Χριστιανικών δογμάτων είναι αυτονόητον, εφ' όσον εν τοις κόλποις αυτούς δεν περιλαμβάνονται μόνον Χριστιανοί, αλλά και αλλόθρησκοι. Και αι τελεταί δε του Μασωνισμού, παρ' όλον τον ως εκ των χρονικών συνθηκών, υφ' ας προέκυψαν, μυστικόζοντα και συμβολικόν χαρακτήρα των, ουδόλως δύνανται να θεωρηθώσιν ως μυστήρια, εν τη εννοία του Χριστιανικού μυστηρίου, εφ' όσον ου μόνον δεν είναι υποχρεωτικαί διά τα μέλη του, αλλά και δεν διδάσκεται ότι μεταδίδεται δι' αυτών Θεία Χάρις.
Ο ελευθεροτεκτονισμός ου μόνον ουδόλως συντελεί, αμέσως ή εμμέσως, εις μείωσιν της πίστεως του Χριστιανού, αλλά σέβεται απολύτως τον Χριστιανισμόν, τα δε μέλη του και αυτών των ανωτάτων βαθμών δύνανται να είναι πιστότατα μέλη της Εκκλησίας εις ην ανήκουσιν.
Δυνατόν βεβαίως να υπάρχωσι και Μασώνοι αδιαφόρως ή και ασυμπαθώς ή ίσως και εχθρικώς διακείμενοι προς την Εκκλησίαν, αλλά διά τούτο δεν ευθύνεται η Μασωνία, ως δεν ευθύνεται η Εκκλησία εάν μεταξύ των μελών της καταλέγωνται και μη ακολουθούντες και εφαρμόζοντες τας αρχάς αυτής, αν και μη Μασώνοι.
6. Και αι ηθικαί αρχαί του Μασωνισμού δεν δύνανται να θεωρηθώσιν αντιστρατευόμενοι προς τας του Χριστιανισμού. Ου μόνον αύται δεν είναι ανεξάρτητοι της ιδέας του Θεού, αλλά τουναντίον παρίστανται ως επιτάγματα του Ανωτάτου Όντος, ως φωνή Θεού (Πρβλ. Τυπικά, σ. 31 «ο Τέκτων οφείλει να διδάξη την θείαν ηθικήν, ήτις συνοψίζεται εις το «ο ου μισείς ετέρω μη ποιήσεις» και σ. 35. «Ανοιγήτωσαν τα ώτα σου όπως ακούσωσι της φωνής του Θεού, εντέλλοντος αγαπάτε αλλήλους» κ.π.α.).
Θεμελιώδης ηθική αρχή του Μασωνισμού, εξ ης απορρέουσι πάσαι αι λοιπαί, διακηρύσσεται η εξής: «Πράττε εις τους άλλους ό,τι θέλεις και οι άλλοι να πράττωσιν εις σε» (Τυπικά, σ. 74). Η αρχή αυτή είναι ως γνωστόν η εξαγγελθείσα υπό του Κυρίου: «Πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς, ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται» (Ματθ. 7, 12). Ότι δε ο θεσμός της αγάπης δεν περιορίζεται εν τω Μασωνισμώ μεταξύ των της Στοάς, αλλ' επεκτείνεται επί πάντας, μαρτυρεί ου μόνον η διαρρήδην δήλωσις καθ' ην «θεωρούμεν πάντας τους ανθρώπους αδιακρίτως τάξεως και φυλής ίσους προς ημάς αδελφούς ημών» (Τυπικά σ. 32), αλλά και η φιλανθρωπία, ην εξασκεί ο Μασωνισμός, ού μόνον προς τα μέλη του, αλλ' ανεξαρτήτως φυλής και θρησκείας. Ούτως ο Μασωνισμός ού μόνον συντηρεί συσσίτια, νυκτερινάς σχολάς και ορφανοτροφεία, άνευ οιασδήποτε προπαγανδιστικής ενεργείας, αλλά και ενεργόν επεδείξατο ενδιαφέρον κατά τε το παρελθόν και κατά τας ημέρας ημών εις πάσας τας εθνικάς ανάγκας και εις πάσας τας συμφοράς αίτινες έπληξαν την Πατρίδα και την Κοινωνίαν.
7. Χαρκτηριστικόν στοιχείον της Μασωνικής ηθικής είναι και ο πόλεμος κατά του υλισμού (πρβλ. Τυπικά, σ. 28: «Αφαιρεθήτω ενώπιον του φωτοβόλου αστέρος του Τεκτονισμού ο υλικός πέπλος, διά του οποίου ο βέβηλος κόσμος σε περιβάλλει». Και σ. 31: «Οι Τέκτονες συνέρχονται ίνα επικρατήση επί της γης η βασιλεία του αγαθού». Και σ. 34-35: Ο υιοθετημένος πρέπει να «καταγίνηται διαρκώς να κατανικά τα πάθη του» και να είναι «πάντα πρόθυμος να θυσιάζη το ατομικόν συμφέρον υπέρ του γενικού». Και σ. 36: «Ηδοναί σου έστωσαν αι της ψυχής και του πνεύματος». Και σ. 37: «Αγάπα την εργασίαν, ήτις είναι φύλαξ των ηθών» κ.π.α.).
8. Και η ελευθερία της ερεύνης, ην ζητεί ο Μασωνισμός, έχει και αυτή τα όριά της, εφόσον δεν ανέχεται αθεΐαν – ο εν τω Μασωνισμώ μυούμενος οφείλει να δηλώση εγγράφως και επί τω λόγω της τιμής του ότι πιστεύει εις τον Θεόν – και επιβάλλει την τήρησιν του ηθικού νόμου.
9. Εν Ελλάδι δε τουλάχιστον ο Μασωνισμός ου μόνον δεν υπέθαλψεν, αλλ' ουδέ και ηνέχθη επαναστατικάς, ανατρεπτικάς, αντιθρησκευτικάς και αντικοινωνικάς ή και απλώς υπεραριστεριζούσας τάσεις, αλλ' απεδείχθη ως όλον σωματείον συντηρητικών τάσεων και αρχών. Ότι ο Μασωνισμός δεν έχει αντιθρησκευτικάς, αντιχριστιανικάς και αντικαθεστωτικάς αρχάς δύναται να συναχθή ου μόνον εκ των επισήμων κειμένων αυτού, αλλά και εκ του ότι εν τοις κόλποις αυτού καταλέγονται άνδρες ευσεβέστατοι και συντηρητικωτάτων αρχών, ως πολλοί ου μόνον κατέσχον και κατέχουσιν ανώτατα αξιώματα, αλλά και προσέφερον και προσφέρουσι πολυτιμότατας υπηρεσίας προς την Εκκλησίαν, ην τινές και πιστότατα υπηρετούσιν.
Εφ' όσον λοιπόν ο ελευθεροτεκτονισμός, ως τουλάχιστον διεμορφώθη παρ' ημίν και ως διαπιστούται εκ των επισήμων κειμένων του και εκ των θετικών δεδομένων, άτινα έχομεν προ ημών, δεν αναμιγνύεται εις δογματικά ζητήματα και δεν ήλθεν εις αντίθεσιν η σύγκρουσιν προς την χριστιανικήν διδασκαλίαν δογματικήν και ηθικήν, ουδ' εκήρυξεν ανατρεπτικάς θεωρίας, νομίζομεν ότι ουδείς λόγος υπάρχει ίνα η Εκκλησία αναλάβη αγώνα κατ' αυτού, και φρονούμεν αδιστάκτως ότι τοιούτος αγών ου μόνον δεν επιβάλλεται, αλλ' αντενδείκνυται και δη εις εποχήν καθ' ην αγώνες υψίστης σπουδαιότητος εναντίον δεδηλωμένων εχθρών του κοινωνικού και θρησκευτικού καθεστώτος δέον να προκαλέσωσιν αμέριστον την προσοχήν της.
Αι δε ετερόδοξοί τινές Εκκλησίαι, ορμώμεναι εξ άγαν στενών αντιλήψεων, αντικειμένων προς το γνήσιον Χριστιανικόν πνεύμα, ήλθον εις ρήξιν προς τον Μασωνισμόν και εκήρυξαν τον πόλεμο κατ' αυτού, τούτο είναι ευεξήγητον, διότι ούτος προήσπισε την ελευθερίαν της ερεύνης και επολέμησε σφοδρώς καταπιεστικάς της ελευθερίας τάσεις, ως και αναμίξεις της Εκκλησίας και των Εκκλησιαστικών αρχόντων εις έργα ξένα της αποστολής αυτής και αυτών και μάλιστα τας κοσμοκρατικάς τάσεις των παπών.
Λόγω της μασωνικής αρχής της ελευθερίας της ερεύνης και της σκέψεως κατεδιώχθη σφοδρώς ο Μασωνισμός και υπό αυταρχικών πολιτειακών συστημάτων των μάλλον αντιθέτων τάσεων, ήτοι τόσον του σοβιετισμού, όσον και του φασισμού.
Η Ορθόδοξος Εκκλησία, ευτυχώς, ουδέποτε διατρανώσασα τοιαύτας τάσεις, ουδένα έχει λόγον να έλθη εις σύγκρουσιν προς τον Μασωνισμόν, εφ' όσον μάλιστα τα πλείστα τουλάχιστον των μελών του είναι εν αδιαρρήκτω συνδέσμω προς την μητέρα Εκκλησίαν, ης θέλουσι να είναι πιστά τέκνα. Η Εκκλησία, ήτις έχει ως αποστολήν της να καλή προς εαυτήν τους έξω αυτής ευρισκόμενους, δεν θα ήτο ορθόν και σκόπιμον να απωθή των κόλπων της τους θέλοντες να είναι μέλη της και θεωρούντας αυτήν ως Θεοσύστατον ίδρυμα, ανεξαρτήτως του ότι πας χριστιανός μάλιστα δε ο κληρικός έχει ευρύτατον στάδιον προς αυτού επιτελέσεως θρησκευτικών, ηθικών και κοινωνικών καθηκόντων εντός του εκκλησιαστικού πεδίου, ώστε να μη παρίσταται ανάγκη, προς επιτέλεσιν αυτών, να θέτη εαυτόν εις υπηρεσίαν άλλων οργανισμών, τοσούτω μάλλον καθόσον τας ηθικάς και κοινωνικάς αρχάς του Μασωνισμού διεκήρυξε πολύ προ αυτού και εν τη εννοία του απολύτου ο Χριστιανισμός.
Φρονούμεν επίσης ότι η Εκκλησία δέον να απαγορεύση τα εν τοις ιδίοις αυτής καθιδρύμασι μασωνικάς εκδηλώσεις, και δη ου μόνον εν τοις ναοίς, αλλά και εν τοις νεκροταφείοις προ του πέρατος της εκκλησιαστικής κηδείας και προ της αποχωρήσεως των εκκλησιαστικών λειτουργών αφού μάλιστα και αυτός ο Γεν. Κανονισμός του Τεκτονισμού εν άρθρω 220 καθορίζει ότι «μετά τον ενταφιασμόν και την αναχώρησιν πάντων των συνοδευόντων την εκφοράν δύνανται τα μέλη της Στοάς, μετά προηγούμενη άδειαν της Μεγάλης Ανατολής, να σχηματίσωσι πέριξ του τάφου την ενωτικήν άλυσον και να ανακοινώσωσι το εξαμηνιαίον σύνθημα».
Η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου καταλήξασα εις τα πορίσματα ταύτα θεωρεί καθήκον της να διατυπώση αυτά προς την Ιεράν Σύνοδον. Εφόσον όμως η Ιερά Σύνοδος, επί τη βάσει στοιχείων, άτινα ημείς δεν έχομεν υπ' όψει ήθελε πιεσθεί και αποφανθή ότι ο Μασωνισμός είναι οργανισμός αντιχριστιανικός, τότε αναντιρρήτως, συνεπής προς εαυτήν, δεν δύναται να θεωρή τα μέλη της Μασωνίας άμα ως Χριστιανούς, και εν τοιαύτη περιπτώσει οφείλει να αποκηρύξη αυτά εκ των κόλπων της, ότε ου μόνον δεν είναι δυνατόν να έχη Μασώνους εν τη υπηρεσία της λειτουργούς, συνεργάτας, υπαλλήλους, επιτρόπους ναών κ.λπ., αλλά δέον να αρνηθή εις αυτούς ου μόνον εις τους απλούς ιδιώτας, αλλά και εις αυτούς, τους εν αρχαίς και εξουσίαις το δικαίωμα της συμμετοχής αυτών εις τα θεία μυστήρια και τας ιεράς τελετάς αυτής.
Α. Αλιβιζάτος, Γρ. Παπαμιχαήλ, Κ. Δυοβουνιώτης, Δημ. Μπαλάνος, Γεώργ. Σωτηρίου και Βασ. Στεφανίδης
έτσι για να καταλαβαίνουμε ποιοί κάνουν κουμάντο σε τούτον τον πλανήτη 
