[size=30pt]Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. ΙΨΔ[/size]
Έμμονες Ιδέες και επίμονες παρορμητικές συμπεριφορές.
του Νικήτα Καυκιού
- Οι έμμονες ιδέες είναι ενοχλητικές ιδέες, σκέψεις και εικόνες που μας επιβάλλονται και δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε ούτε να απαλλαγούμε από αυτές με τη δύναμη της θέλησής μας.
Οι ιδέες αυτές παρεμβάλλονται στη σκέψη μας, δεν έχουν πραγματικό νόημα και συνοδεύονται από δυσάρεστα συναισθήματα όπως άγχος, φόβο, ανασφάλεια, αβεβαιότητα και αηδία.
Συνηθισμένες έμμονες ιδέες:
Φόβος μόλυνσης από βρωμιά ή ασθένεια.
Φόβος ότι κινδυνεύει ο εαυτός μας ή κάποιος άλλος.
Έντονη ανάγκη για ακρίβεια ή τάξη.
Δυσάρεστες σκέψεις που αφορούν στη σεξουαλικότητα.
- Η ψυχαναγκαστική πράξη είναι μια επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά - μια τελετουργική πράξη - που αισθανόμαστε την παρόρμηση να κάνουμε και δεν έχουμε τη δύναμη να αποφύγουμε. Συχνά η ψυχαναγκαστική πράξη είναι συνέπεια των έμμονων ιδεών. Είναι μια προσπάθεια να ανακουφιστούμε ή να απαλλαγούμε από την πίεση των έμμονων ιδεών κάνοντας κάτι που πιστεύουμε ότι θα τις μειώσει ή θα τις εξαλείψει. Οι ψυχαναγκαστικές πράξεις δεν προσφέρουν ικανοποίηση, απλά σταματούν την αίσθηση του άγχους το οποίο αυξάνεται αν δεν εκτελέσουμε την πράξη. Για παράδειγμα αν η έμμονη ιδέα αφορά στη μόλυνση από μικρόβια τότε η ψυχαναγκαστική πράξη μπορεί να είναι το συνεχές πλύσιμο των χεριών.
Συνηθισμένες ψυχαναγκαστικές πράξεις.
- Επίμονη καθαριότητα.
- Επίμονη τακτοποίηση.
- Αριθμητικές πράξεις.
- Συνεχής επανάληψη λέξεων ή φράσεων με το νου.
- Άγγιγμα με συγκεκριμένο τρόπο.
- Συλλογή άχρηστων αντικειμένων.
Χαρακτηριστικά ιδεοψυχαναγκαστικής προσωπικότητας
Τελειομανία
Αυστηρή πειθαρχία.
Υπερβολική ευσυνειδησία.
Αδιαλλαξία σε θέματα ηθικής και αξιών.
Άκαμπτη συμπεριφορά, τυπικότητα.
Ιδιαίτερη έμφαση στη λεπτομέρεια.
Επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα και ανυπομονησία.
Υπερβολικά υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό και τους άλλους.
Άσκηση αυστηρής κριτικής στον εαυτό ή τους άλλους όταν δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες.
Δυσκολία κατανόησης της διαφορετικότητας. Δυσκολία αλλαγής των προσωπικών πεποιθήσεων μέσα από την επικοινωνία.
Ενασχόληση με την τάξη, τους κανονισμούς και λεπτομέρειες και την καθαριότητα.
Απροθυμία να επιτρέπει στους άλλους να παίρνουν πρωτοβουλίες.
Δυσκολία να αναθέσει στους άλλους κάποιο καθήκον ή εργασία εκτός και αν γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα ακολουθήσουν με ακρίβεια τον δικό του τρόπο.
Αξιολόγηση των προσώπων, των γεγονότων και των περιστάσεων με βάση τη λογική και όχι το συναίσθημα.
Έλλειψη ανεκτικότητας και ελαστικότητας στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Έντονο πείσμα και τάσεις κυριαρχίας πάνω στους άλλους.
Υπολανθάνουσα και συγκαλυμμένη βίωση, θυμού και οργής για όσους και όσα δεν είναι όπως θα έπρεπε.
Υπερβολική αφοσίωση στην εργασία.
Δυσκολία βίωσης και έκφρασης των έντονων συγκινήσεων.
Αναγωγή των συναισθημάτων στο νοητικό επίπεδο και διανοητική επεξεργασία των εμπειριών.
Αδυναμία χαλάρωσης.
Αίσθημα πίεσης του χρόνου. Ανάγκη ακρίβειας στα ραντεβού.
Άσκηση πιεστικού ελέγχου στον εαυτό, τους άλλους και τις περιστάσεις.
Πότε χρειάζεται να ζητήσω βοήθεια;
- Τις περισσότερες φορές υπάρχει ένα συνεχές ανάμεσα στο φυσιολογικό και το παθολογικό. Ανησυχίες, προκαταλήψεις, αμφιβολίες και παράλογες πεποιθήσεις χαρακτηρίζουν τη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων. Ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα μπορεί να παρουσιάσει οποιοσδήποτε σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πάσχει από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Υπάρχει κλινικό πρόβλημα και πρέπει να απευθυνθώ σε κάποιον ειδικό όταν:
- Τα συμπτώματα είναι έντονα, έχουν διάρκεια, επιμένουν, δεν έχουν ρεαλιστική βάση και εμποδίζουν την ομαλή, καθημερινή ζωή.
- Αισθάνομαι ότι όλη μου η ενέργεια σπαταλιέται σε ανόητες σκέψεις και πράξεις.
- Τα συμπτώματα δεν με αφήνουν να συγκεντρωθώ και να αποδώσω στην εργασία μου.
- Δυσκολεύομαι να επικοινωνήσω με τους άλλους και διακόπτω τις σχέσεις με φίλους και συγγενείς.
- Τρώω ή κοιμάμαι περισσότερο ή λιγότερο από το συνηθισμένο.
Συμπτώματα ΙΨΔ
Αισθάνομαι την ανάγκη να αγγίζω με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο ορισμένα αντικείμενα ή ανθρώπους.
Εξετάζω επίμονα το σώμα μου για να βρω τα ίχνη κάποιας ασθένειας.
Αποφεύγω κάποια χρώματα, αριθμούς ή ονόματα διότι τα έχω συνδέσει με τρομακτικές σκέψεις ή γεγονότα.
Πιστεύω ότι είμαι ένοχος και πρέπει να τιμωρηθώ όταν λέω ή κάνω κάτι που δεν είναι σωστό.
Αποφεύγω να αγγίξω κάποια αντικείμενα διότι φοβάμαι μη μολυνθώ.
Δεν τολμώ να πιάσω κάτι που έπεσε στο πάτωμα.
Πλένω συνεχώς τα χέρια μου.
Όταν κάνω μπάνιο πλένομαι για πολύ ώρα και με επιμονή.
Φοβάμαι υπερβολικά τα μικρόβια και νομίζω ότι θα κολλήσω κάποια σοβαρή ασθένεια..
Δυσκολεύομαι να ολοκληρώσω μια δουλειά επειδή επαναλαμβάνω συνεχώς κάποιες πράξεις με τελετουργικό τρόπο.
Επαναλαμβάνω κάποιες καθημερινές πράξεις (σηκώνομαι και κάθομαι στην καρέκλα, περνάω από ένα συγκεκριμένο σημείο του σπιτιού ή του δρόμου, ανάβω-σβήνω το φως) μέχρι να νιώσω ότι -είναι εντάξει.
Ανησυχώ υπερβολικά μήπως κάνω κάποιο λάθος.
Φοβάμαι ότι -θέλω -να κάνω κακό σε κάποιον που αγαπώ ή ότι θα του προκαλέσω ζημιά από κάποια απροσεξία μου.
Φοβάμαι ότι μπορεί να κάνω κάτι ανόητο και επικίνδυνο κάτω από την πίεση κάποιας ανόητης και ανεξέλεγκτης παρόρμησης όπως το "να σπρώξω κάποιον ξένο μπροστά σε ένα αυτοκίνητο ", "να περάσω με το αυτοκίνητό μου στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας ", "να δηλητηριάσω τους καλεσμένους μου στο δείπνο" ή "να έχω σεξουαλική επαφή με κάποιον ανεπιθύμητο".
Αφιερώνω πολύ χρόνο για να βάζω τα πράγματα στη σωστή τους θέση.
Ανησυχώ αν ορισμένα αντικείμενα στο σπίτι ή στο γραφείο δεν είναι τοποθετημένα με ένα συγκεκριμένο τρόπο.
Δεν θέλω να αγγίζει κανείς τα πράγματά μου και αναστατώνομαι όταν κάποιος άλλος τα τακτοποιήσει.
Δυσκολεύομαι να πετάξω κάποιο αντικείμενο ακόμη και όταν δεν το χρειάζομαι.
Μαζεύω στο σπίτι πράγματα που σε όλους τους άλλους φαίνονται άχρηστα.
Εξετάζω τα σκουπίδια προσεκτικά πριν τα πετάξω.
Αισθάνομαι την ανάγκη να επαναλαμβάνω μέσα μου λέξεις ή νούμερα.
Μου έρχονται στο νου φοβερά γεγονότα που μου προκαλούν τρόμο όπως πυρκαγιά, πλημμύρες, ασθένειες ή θάνατος.
Μου έρχονται στο νου απαράδεκτες σκέψεις που αφορούν στη σεξουαλικότητα.
Επαναφέρω κατ' επανάληψη στη μνήμη μου ένα γεγονός και το αναλύω εξαντλητικά προσπαθώντας να βεβαιωθώ για μια λεπτομέρεια.
Μου έρχονται στο νου απαράδεκτες σκέψεις που αφορούν στη θρησκεία.
Φοβάμαι υπερβολικά μήπως χάσω κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο που δεν έχει πραγματική αξία.
Δεν μπορώ να ελέγξω τη σκέψη μου. Δεν μπορώ να την κατευθύνω. Οι σκέψεις έρχονται στο νου μου ανεξάρτητα από τη θέλησή μου.
Ελέγχω πολλές φορές την ημέρα τους διακόπτες του ηλεκτρικού, το καζανάκι της τουαλέτας, το φούρνο, το θερμοσίφωνο ή τις κλείδωμα της πόρτας.