Το ξεκίνημα του ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας
Δεν υπήρχε ένα ΠΑΣΟΚ, ουσιαστικά μοιάζαμε περισσότερο με ανοιχτό πολιτικό χώρο και ήταν συνηθισμένο το φαινόμενο του αυτοπροσδιορισμού, άλλοι να δηλώνουν ανδρεϊκοί, άλλοι κεντρώοι, άλλοι αριστεροί και οι περισσότεροι... αντιδεξιοί. Τις διαδικασίες ταλαιπωρούσαν οι αριστερές κορώνες, άλλοι αναφέρονται με το «κύριε», άλλοι με το «σύντροφε», υπήρχαν οργανώσεις στις οποίες απαγορευόταν το «κύριε» και σε άλλες το «σύντροφε», ενώ στα γραφεία τους συναντούσες φωτογραφίες του Άρη Βελουχιώτη, αλλού του Τσε Γκεβάρα, σε άλλες του Γεωργίου Παπανδρέου, ακόμη και του Ελ. Βενιζέλου
...
Το ΠΑΣΟΚ ένιωθε πιο κοντά στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, αρνιόταν να αναπτύξει σχέσεις με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας (SPD) το οποίο χαρακτήριζε συντηρητικό, απέρριπτε την ΕΟΚ, κατάγγελλε την επανένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ, αναφερόταν ακόμη και στο αυτοδιαχειριστικό μοντέλο της Γιουγκοσλαβίας, και όλα αυτά μας οδηγούσαν σε ασαφείς τριτοκοσμικούς προσανατολισμούς. Ακόμα και τη Σοσιαλιστική Διεθνή, ο Ανδρέας τη χαρακτήριζε ως «σφηκοφωλιά του ψυχρού πολέμου». Πρόβλημα είχαν και οι ξένοι να μας προσδιορίσουν πολιτικά, το ΠΑΣΟΚ δεν το κατέτασσαν στα σοσιαλιστικά, σοσιαλδημοκρατικά και εργατικά κόμματα της Ευρώπης, το άφηναν απροσδιόριστο ως ΠΑΣΟΚ, αποτελούσαμε ξεχωριστή περίπτωση σοσιαλιστικού κόμματος.
Θα αναφέρω δύο περιστατικά χαρακτηριστικά των σχέσεών μας εκείνης της εποχής. Το πρώτο έχει σχέση με τον Καντάφι. Τον Σεπτέμβρη του 1976, μετά από πρόσκληση του Λίβυου ηγέτη, το ΠΑΣΟΚ συμμετείχε στις γιορτές της Λιβύης στην επέτειο της επανάστασης με τριμελή αντιπροσωπεία από τους Παρ. Αυγερινό, Γιάννη Σκουλαρίκη και Μάνο Καφετζόπουλο, η οποία έτυχε θερμής υποδοχής και φιλοξενίας. Από την Ελλάδα είχαν κληθεί το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ που εκπροσώπησαν ο Κώστας Καζάκος με την Τζένη Καρέζη, η οποία το επόμενο πρωί, μη αντέχοντας τις συνθήκες διαβίωσης, επέστρεψε. Η θέση του ΠΑΣΟΚ στη γιορταστική εκδήλωση ήταν στην πρώτη σειρά της πλατείας και την επομένη, στην παρέλαση, στην πράσινη πλατεία, στην εξέδρα του Καντάφι.
Το δεύτερο αναφέρεται στον Σαντάμ Χουσεΐν. Μόλις γύρισε ο Ανδρέας από το Ιράκ, καλεσμένος του Σαντάμ Χουσεΐν, μας είπε «στο Ιράκ υπάρχει σκληρή δικτατορία», στη Βαγδάτη όμως, στην κοινή συνέντευξη τύπου που έδωσαν οι δύο ηγέτες μαζί, δήλωσαν κι οι δύο «ΠΑΣΟΚ και Μπάαθ αδελφά κόμματα»!! Είχαμε γυρίσει την πλάτη στη Δύση, κοιτάζαμε στην Ανατολή.
*Το άρθρο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του Παρασκευά Αυγερινού «Η αλλαγή τελείωσε νωρίς» (βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ).