Αλήθειες και ψέματα
1. Τι είδους ακτινοβολία εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας;
Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική (Η/Μ) ακτινοβολία συχνοτήτων 900 και 2600MHz.
2. Υπάρχουν άλλες πηγές Η/Μ ακτινοβολίας;
Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία εκπέμπεται από τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς αναμεταδότες, από συσκευές ραντάρ, από φούρνους μικροκυμάτων, από υποσταθμούς και γραμμές μεταφοράς της ΔΕΗ, από τον ήλιο κοκ.
3. Είναι η ακτινοβολία των Σ/Β κινητής τηλεφωνίας ραδιενεργός;
Όχι, ραδιενέργεια θεωρούμε την ακτινοβολία που προέρχεται από ραδιενεργές πηγές όπως είναι τα ραδιοϊσότοπα.
Επιπλέον, η ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας δεν είναι ούτε ιοντίζουσα ακτινοβολία, όπου ιοντίζουσα είναι η ακτινοβολία που φέρει αρκετή ενέργεια για να προκαλέσει ιονισμό των ατόμων. Παραδείγματα τέτοιας ακτινοβολίας είναι οι ακτίνες Χ και ακτίνες γ.
Η Η/Μ ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας, ακόμη και όταν είναι υψηλής ισχύος, δεν έχει αρκετή ενέργεια για να προκαλέσει ιονισμό των ατόμων και ως εκ τούτου δεν έχει καμία σχέση με τη ραδιενέργεια.
4. Είναι η Η/Μ ακτινοβολία που εκπέμπεται από τους Σ/Β κινητής τηλεφωνίας καρκινογόνος;
Καρκινογόνος είναι, αποδεδειγμένα, η ιοντίζουσα ακτινοβολία (που μπορεί να προκαλέσει ιονισμό των ατόμων). Σύμφωνα με την επικρατούσα επιστημονική άποψη η οποία υιοθετείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), για την ακτινοβολία που εκπέμπεται από τους Σ/Β κινητής τηλεφωνίας δεν υπάρχει καμία απόδειξη για το ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Συνεχίζονται όμως οι επιστημονικές μελέτες.
5. Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην υγεία η έκθεση στην Η/Μ ακτινοβολία;
Η ενέργεια της Η/Μ ακτινοβολίας απορροφάται από το σώμα που ακτινοβολείται και μετατρέπεται σε θερμότητα. Πολύ μεγάλης έντασης ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι πιθανό να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών με αποτέλεσμα πονοκεφάλους, ημικρανίες κτλ. Οι επιδράσεις αυτές της Η/Μ ακτινοβολίας ονομάζονται «θερμικές επιδράσεις». Η ένταση της ακτινοβολίας που εκπέμπουν οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ χαμηλή για να επιφέρει τέτοιου είδους επιπτώσεις.
6. Πώς εμποδίζονται οι θερμικές επιδράσεις από τους Σ/Β κινητής τηλεφωνίας;
Για την αποφυγή παρόμοιων επιδράσεων, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχει θέσει όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε πηγές Η/Μ ακτινοβολίας, τα οποία έχουν υιοθετηθεί από την ελληνική νομοθεσία μειωμένα μάλιστα κατά 20% (ΚΥΑ με τίτλο «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά» (ΦΕΚ 1105/β/6-9-2000)).
Στους νόμους 3431/2006 και 4070/2012 καθορίστηκαν εκ νέου τα όρια για την έκθεση του κοινού σε Η/Μ ακτινοβολία που εκπέμπουν οι σταθμοί κεραιών. Ως όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού στην Ελλάδα θεωρούνται το 70% των τιμών των πινάκων που δίνονται στην προαναφερθείσα ΚΥΑ για τη ζώνη συχνοτήτων που λειτουργούν οι εκάστοτε εγκατεστημένες διατάξεις κεραιών, εισάγοντας έτσι ένα πρόσθετο συντελεστή ασφαλείας.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ που έχουν θεσπίσει αυστηρότερα όρια από τα οριζόμενα στη σχετική Σύσταση του Συμβουλίου της ΕΕ.
Όταν τηρούνται τα εν λόγω όρια δεν υπάρχει περίπτωση να προκύψουν τέτοιες θερμικές επιδράσεις.
7. Τα όρια αυτά είναι θεσπισμένα λαμβάνοντας υπ' όψη όλες τις ομάδες του πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυες κτλ);
Τα όρια αυτά έχουν θεσπιστεί λαμβάνοντας υπ' όψη όλες τις ομάδες πληθυσμού για 24ωρη λειτουργία.
8. Πως εξασφαλίζεται ότι αυτά τα όρια τηρούνται;
Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας υποχρεούνται σύμφωνα με την ΚΥΑ με τίτλο «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά» (ΦΕΚ 1105/β/6-9-2000) στη εκπόνηση μελέτης Η/Μ ακτινοβολίας και στην υποβολή της στην Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) για έλεγχο. Στη συνέχεια η ΕΕΑΕ γνωμοδοτεί επί της μελέτης και αποφαίνεται για την ασφαλή λειτουργία του Σ/Β κινητής τηλεφωνίας. Επίσης αρμοδιότητα της ΕΕΑΕ είναι και η διεξαγωγή δειγματοληπτικών επιτόπου μετρήσεων Η/Μ ακτινοβολίας. Οι μετρήσεις αυτές σε όλες τις περιπτώσεις έχουν αποδείξει ότι η ακτινοβολία σε όλα τα σημεία ανθρώπινης πρόσβασης είναι από δεκάδες έως χιλιάδες φορές χαμηλότερη από τα θεσπισμένα όρια ασφαλείας.
9. Ποιοι είναι οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται το μέγεθος της έκθεσης της Η/Μ ακτινοβολίας που δεχόμαστε από τους Σ/Β κινητής τηλεφωνίας;
Οι παράγοντες αυτοί είναι:
• η ισχύς εκπομπής της ακτινοβολίας: Η ακτινοβολία στην οποία εκτίθεται το άτομο αυξάνεται με την ισχύ εκπομπής
• η απόσταση από την πηγή της ακτινοβολίας (Σ/Β κινητής τηλεφωνίας): Η ένταση της Η/Μ ακτινοβολίας μειώνεται αντιστρόφως ανάλογα με το τετράγωνο της απόστασης. Δηλαδή σε διπλάσια απόσταση οι τιμές της ακτινοβολίας μειώνονται στο ένα τέταρτο.
• η συχνότητα εκπομπής: ακτινοβολία χαμηλής συχνότητας είναι περισσότερο διεισδυτική, άρα επιβαρύνει περισσότερο.
10. Τα κινητά τηλέφωνα ακτινοβολούν;
Τα κινητά τηλέφωνα εκπέμπουν και λαμβάνουν την ίδια υψίσυχνη ακτινοβολία με τους Σ/Β. Η ισχύς εκπομπής ενός κινητού τηλεφώνου (της τάξης του 1W) είναι σημαντικά χαμηλότερη από αυτή των Σ/Β (της τάξης των 10W – 20W) αλλά η επιβάρυνση του ανθρώπου από το κινητό τηλέφωνο κατά τη διάρκεια της συνομιλίας είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που προκύπτει από τον πολύ ισχυρότερο σταθμό βάσης. Αυτό οφείλεται στην ελάχιστη απόσταση του κινητού τηλεφώνου από το κεφάλι (λίγα εκατοστά μόνο) ενώ στην κεραία του σταθμού βάσης δεν είναι δυνατή η πρόσβαση σε λιγότερο από μερικά μέτρα. Οι διαφορές μεταξύ κινητού τηλεφώνου και σταθμού βάσης δίνονται στον παρακάτω πίνακα
ΣΤΑΘΜΟΣ ΒΑΣΗΣ ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ
Ισχυρότερος πομπός Ασθενέστερος πομπός
Σημαντική απόσταση από κοινό Πολύ μικρή απόσταση από το κεφάλι
Μικρή απορρόφηση ισχύος Μεγαλύτερη απορρόφηση ισχύος στο κεφάλι
Ακτινοβολία υπάρχει συνεχώς Ακτινοβολία υπάρχει μόνο κατά το τηλεφώνημα
11. Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας εκπέμπουν περισσότερο σε σχέση με τις κεραίες της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης;
Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας εκπέμπουν με ισχύ 100-5000 φορές χαμηλότερα από κεραίες ραδιοφωνίας και τηλεόρασης.
12. Θα ήταν προτιμότερο να τοποθετούνταν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας αποκλειστικά εκτός κατοικημένων περιοχών;
Όχι, διότι αν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας τοποθετούνταν εκτός κατοικημένων περιοχών θα χρειαζόταν μεγαλύτερη ισχύς εκπομπής αφού θα έπρεπε να αυξηθεί η εμβέλεια κεραιών. Επίσης το κινητό τηλέφωνο θα εξέπεμπε με μεγαλύτερη τιμή ισχύος για να επικοινωνήσει με την κεραία που σε αυτή την περίπτωση θα βρισκόταν σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση. Επομένως κατά την τοποθέτηση κεραιών κινητής τηλεφωνίας αποκλειστικά εκτός κατοικημένων περιοχών τα επίπεδα έκθεσης θα αυξάνονταν σημαντικά. Τα επίπεδα έκθεσης θα ελαχιστοποιούνταν αν είχαμε παντού ένα πυκνό δίκτυο κεραιών που θα εξέπεμπε στην αναγκαία χαμηλή ισχύ, και τα κινητά τηλέφωνα θα είχαν παντού καλό σήμα.
13. Που μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;
• Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Γραφείο μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών:
• World Health Organization International EMF Project:
• ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection):
• NCRP (National Council on Radiation Protection and Measurements):
• Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, L199,(1999/519/EC), «Σχετικά με τον Περιορισμό της Έκθεσης του Κοινού σε Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία 0Hz – 300GHz"
• ΚΥΑ των Υπουργών Ανάπτυξης, ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., Υγείας και Πρόνοιας και Μεταφορών και Επικοινωνιών με αριθ. 53571/3839, ΦΕΚ 1105/Β/6-9-2000, «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά»
Επιμέλεια
Χριστίνα Αρμπιλιά
Ακτινοφυσικός Ιατρικής
