Επειδή αναφέρθησαν κάποια πράγματα στο νήμα του κορωνοϊού, ας εξηγήσουμε τι εχει παίξει με το πετρέλαιο:
Χθες βράδυ, η τιμή του αμερικανικού αργού πετρελαίου έπεσε για πρώτη φορά στην ιστορία σε αρνητικά επίπεδα, έως και -$40 το βαρέλι για να επανέλθει σήμερα σε τιμές κοντά στο μηδέν. Αυτό θεωρητικά σημαίνει πως ο παραγωγός πετρελαίου ήταν πρόθυμος να σε πληρώσει $40 ώστε να σου δώσει ένα βαρέλι πετρέλαιο. Πως συνέβη αυτό και ποια είναι η οικονομική λογική που κρύβεται από πίσω;
Το κρίσιμο σημείο για να εξηγήσουμε τι συνέβη χθες εντοπίζεται στο πως ορίζουμε την τιμή του πετρελαίου.
Ας δούμε όμως πρώτα τις τρεις αιτίες που εξηγούν την ραγδαία πτώση της τιμής από την αρχή του έτους ως σήμερα:
1. Τον Σεπτέμβριο του 2016 οι χώρες του ΟΠΕΚ και η Ρωσία συμφώνησαν να συνεργαστούν, ρυθμίζοντας από κοινού την ποσότητα παραγωγής πετρελαίου, με στόχο να επαναφέρουν την τιμή σε υψηλό επίπεδο. Ένα μήνα πριν, στις 6 Μαρτίου 2020, η Ρωσία απέσυρε την στήριξη της από την συμφωνία. Ως απάντηση, δυο ημέρες αργότερα, η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε την μείωση της τιμής για το δικό της πετρέλαιο και την αύξηση της παραγωγής. Αυτός ο πόλεμος τιμών οδήγησε την τιμή του πετρελαίου να κατρακυλήσει διεθνώς σε ιστορικά χαμηλά.
2. Με το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού να βρίσκεται σε κάποιας μορφής καραντίνα και πολλές επιχειρήσεις να υπολειτουργούν η ζήτηση για πετρέλαιο έχει μειωθεί σε ιστορικά χαμηλά. Όπως καταλαβαίνετε η παράλληλη αύξηση της προσφοράς και μείωση της ζήτησης ισοδυναμεί με πτώση της τιμής. Παρόλο που στις 10 Απριλίου η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία συμφώνησαν στην μείωση της παραγωγής τους κατά 9.7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως αυτό δεν μπορεί να αντισταθμίσει την τρέχουσα μείωση της παγκόσμιας ζήτησης κατά 30% ή και περισσότερο.
3. Η μείωση της ζήτησης έχει οδηγήσει σε αύξηση των αποθεμάτων αργού πετρελαίου στις Η.Π.Α. Καθώς ο αποθηκευτικός χώρος είναι πεπερασμένος είτε υπάρχει πρόβλημα διαθεσιμότητας στις δεξαμενές πετρελαίου της Οκλαχόμα (οι οποίες είναι ο κεντρικός κόμβος μεταφοράς και αποθήκευσης του αμερικάνικου αργού πετρελαίου) είτε ανησυχία πως θα υπάρξει σύντομα πρόβλημα με αποτέλεσμα όλο και λιγότεροι συμμετέχοντες να είναι πρόθυμοι να αγοράσουν πετρέλαιο.
Η τελευταία αιτία είναι αυτή που φαίνεται να προκάλεσε την χθεσινή ιστορική πτώση. Το σημαντικό στοιχείο που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την πτώση είναι πως σημειώθηκε αρχικά στην τιμή των futures.
Τα futures (συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης) είναι χρηματοοικονομικά προϊόντα τα οποία αποτελούν μια δέσμευση αγοραπωλησίας στο μέλλον σε μια προκαθορισμένη τιμή.
Σήμερα π.χ. μπορούμε να μπούμε σε ένα future το οποίο θα μας υποχρεώσει τον Ιούλιο να αγοράσουμε 1000 βαρέλια πετρελαίου με τιμή $22.59. (Αντίστοιχα μπορούμε να πάρουμε και την αντίστροφη θέση η οποία θα μας υποχρεώσει να πουλήσουμε 1000 βαρέλια τον Ιούλιο με τιμή $22.59).
Τα futures χρησιμοποιούνται είτε από εταιρίες που χρησιμοποιούν πετρέλαιο και θέλουν να κλειδώσουν από σήμερα μια τιμή ώστε το κόστος τους να μην έχει διακύμανση είτε από επενδυτές οι οποίοι προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν ποντάροντας στην εξέλιξη της τιμής.
Χθες ήταν η προτελευταία ημέρα διαπραγμάτευσης του Future Μαΐου. Τις τελευταίες ημέρες της διαπραγμάτευσης η πλειοψηφία των επενδυτών, καθώς δεν επιθυμούν να προβούν σε πραγματική αγοραπωλησία του προϊόντος, «κλείνουν την θέση» που έχουν στο future.
Για παράδειγμα ένας επενδυτής που είχε πάρει θέση αγοράς σε 10 futures, εάν δεν έκλεινε χθες την θέση του, θα ήταν υποχρεωμένος να παραλάβει τον Μάιο 10.000 βαρέλια πετρέλαιο στην Οκλαχόμα.
Για να κλείσει τη θέση του ο επενδυτής πρέπει να πάρει και την αντίστροφη θέση στο future βρίσκοντας δηλαδή αντισυμβαλλόμενο πρόθυμο να αγοράσει πετρέλαιο. Συνήθως αυτή η διαδικασία κυλάει αναίμακτα και οι επενδυτές κλείνουν την θέση τους στο future που λήγει, συχνά ανοίγοντας ταυτόχρονα νέα θέση στο future του επόμενου μήνα.
Τι συνέβη λοιπόν χθες;
Καθώς πολλοί επενδυτές συνηθίζουν να έχουν θέσεις αξίας πολλών εκατομμυρίων σε futures πετρελαίου προσπάθησαν, όπως συνήθως, να κλείσουν την θέση τους πριν τη λήξη. Είτε όμως γιατί οι συνήθεις αγοραστές όπως ναυτιλιακές/αεροπορικές εταιρίες ή διυλιστήρια δεν χρειάζονταν πετρέλαιο για τον Μάιο είτε γιατί δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος στις δεξαμενές αποθήκευσης της Οκλαχόμα οι επενδυτές στο future δεν κατάφερναν να βρουν πρόθυμους αντισυμβαλλόμενους για να κλείσουν την θέση τους σε λογικές τιμές. Καθώς ήθελαν οπωσδήποτε να απαλλαγούν από την υποχρέωση παραλαβής χιλιάδων βαρελιών πετρελαίου αναγκάστηκαν να μειώσουν τόσο την τιμή ώστε στο τέλος πλήρωσαν για «να ξεφορτωθούν» την υποχρέωση.
Σίγουρα η αρνητική τιμή στο πετρέλαιο είναι ένα ιστορικό και πρωτοφανές γεγονός. Νομίζω όμως πως προκλήθηκε από πανικό και προβλήματα τεχνικής φύσης και δεν θα επαναληφθεί στην τιμή του Future Ιουνίου.