δεν μπορειτε να απαντησετε αγαπητε γιατι δεν εχετε απαντησεις εκτος απο τις καθιερωμενες ατακες
[size=15pt]Η πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν ζημιογόνα για την Ελληνική οικονομία. Οι κακές επιδόσεις της Ελληνικής οικονομίας κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του ΑΠ μπορούν να συνοψιστούν σε τρία απλά γραφήματα.[/size]
Το πρώτο γράφημα παρουσιάζει το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) κατά κεφαλή, συγκρίνοντας την Ελλάδα με Ιρλανδία, Ισπανία, και Πορτογαλία. Η Ελλάδα εισήλθε στη δεκαετία του 1980 όντας πιο πλούσια από τις άλλες τρεις χώρες. Το 1980 ο μέσος Έλληνας ήταν κατά 17% πλουσιότερος από τον μέσο Ιρλανδό, 8% από τον μέσο Ισπανό, και 28% από τον μέσο Πορτογάλο. Η εικόνα αυτή ανατράπηκε την δεκαετία του 1980. Η Ιρλανδία και η Ισπανία ξεπέρασαν την Ελλάδα, και η Πορτογαλία σχεδόν την έφτασε. Το 1990 ο μέσος Έλληνας ήταν κατά 6% φτωχότερος από τον μέσο Ιρλανδό, 8% φτωχότερος από τον μέσο Ισπανό και μόλις 6% πλουσιότερος από τον μέσο Πορτογάλο. Όπως φαίνεται στο Γράφημα 1, οι άλλες χώρες αναπτύσσονταν γρήγορα ενώ η Ελλάδα παρέμενε σχεδόν στάσιμη.
http://[URL unfurl="true"]www.news247.gr/img/1694/6439374/897000/o/660/0/papandreouvayanos1sk.jpg[/img[/URL]]
[b]Γράφημα 1: ΑΕΠ κατά κεφαλή, στην Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, και Πορτογαλία, την περίοδο 1970-2015. Τα στοιχεία προέρχονται από την Conference Board Total Economy Database. Το ΑΕΠ μετράται σε δολλάρια ΗΠΑ του 2014 και σε όρους αγοραστικής δύναμης. Το γράφημα είναι σε λογαριθμική κλίμακα. ES=Ισπανία, GR=Ελλάδα, IE=Ιρλανδία, PT=Πορτογαλία.[/b]
Το δεύτερο γράφημα παρουσιάζει το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. To 1980 το δημόσιο χρέος της Ελλάδας ήταν 21% του ΑΕΠ, ελαφρώς υψηλότερο από αυτό της Ισπανίας (16%), χαμηλότερο από αυτό της Πορτογαλίας (29%), και πολύ χαμηλότερο από αυτό της Ιρλανδίας (67%). Κατά τη δεκαετία 1981-1990 το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα αυξήθηκε αλματωδώς. To 1990 έφτασε στο 68% του ΑΕΠ, έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ αυτό της Πορτογαλίας (52%), και το 1993 έφτασε στο 94%, ξεπερνώντας ακόμα και αυτό της Ιρλανδίας (91%). (Την περίοδο 1991-1993 ο Α.Π. δεν βρίσκονταν στην εξουσία, αλλά η αύξηση του χρέους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην δυσκολία περιορισμού των ελλειμμάτων που είχαν δημιουργηθεί κατά τα χρόνια που κυβερνούσε)
[img]http://[URL unfurl="true"]www.news247.gr/img/4371/6439375/900000/o/660/0/papandreouvayanos2sk.jpg[/img[/URL]]
[b]Γράφημα 2: Δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, και Πορτογαλία, την περίοδο 1970-2015. Τα στοιχεία προέρχονται από την βάση δεδομένων AMECO. ES=Ισπανία, GR=Ελλάδα, IE=Ιρλανδία, PT=Πορτογαλία.[/b]
Συνοψίζοντας, η διακυβέρνηση του ΑΠ την δεκαετία 1981-1990 κληρονόμησε στην Ελληνική οικονομία ένα υψηλό δημόσιο χρέος. Ο δανεισμός θα μπορούσε να ήταν επωφελής σε κάποιο βαθμό αν οι πόροι είχαν κατευθυνθεί σε δημόσιες επενδύσεις, όπως δρόμοι, σχολεία, νοσοκομεία, κτλ. Δυστυχώς όμως οι πόροι κατευθύνθηκαν κυρίως στην κατανάλωση (μέσω αύξησης μισθών στο δημόσιο και συντάξεων). Οι δημόσιες επενδύσεις παρέμειναν στα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας 1971-1980, και χαμηλότερες σε σχέση με Ιρλανδία, Ισπανία, και Πορτογαλία.
Το τρίτο γράφημα παρουσιάζει τις ιδιωτικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ, εξαιρώντας τις κατασκευές κατοικιών, και συγκρίνοντας την Ελλάδα με Ισπανία, Πορτογαλία, και τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξαιρώ τις κατοικίες για να εστιάσω στις επενδύσεις των επιχειρήσεων, δηλαδή τις παραγωγικές επενδύσεις αντί για αυτές που συνδέονται άμεσα με την κατανάλωση. Το γράφημα δείχνει ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ελλάδα ήταν γενικά χαμηλότερες από τις άλλες χώρες, αλλά το χάσμα την δεκαετία 1981-1990 ήταν μεγαλύτερο από τις άλλες δεκαετίες (αν και με σχετικά μικρή διαφορά σε σύγκριση με την δεκαετία 1971-1980). Και σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ το 1993, οι ξένες άμεσες επενδύσεις (FDI) στην Ελλάδα την δεκαετία 1981-1990 ήταν τέσσερις με πέντε φορές χαμηλότερες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, από αυτές στην Ισπανία και Πορτογαλία.
[img]http://[URL unfurl="true"]www.news247.gr/img/5048/6439376/903000/o/660/0/papandreouvayanos3sk.jpg[/img[/URL]]
[b]Γράφημα 3: Ιδιωτικές επεδύσεις πλην κατοικιών, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στην Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, και Πορτογαλία, την περίοδο 1970-2015. Τα στοιχεία προέρχονται από την βάση δεδομένων AMECO. ES=Ισπανία, GR=Ελλάδα, IE=Ιρλανδία, PT=Πορτογαλία.[/b]
[size=14pt]Οι κρατικοποιήσεις και η κομματικοποίηση του κράτους το 1980 συνετέλεσαν, στο να έχουν οι κυβερνήσεις τον έλεγχο στο σύνολο της οικονομίας.[/size]
Συνοπτικά, η Ελληνική οικονομία παρέμεινε στάσιμη την περίοδο 1981-1990, ενώ οι άλλες Ευρωπαϊκές οικονομίες αναπτύσσονταν. Οι παραγωγικές επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές), οι οποίες αποτέλεσαν τον βασικό μοχλό της ταχείας ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας τις δεκαετίες του 1950 και 1960, ήταν χαμηλές, τόσο σε σύγκριση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όσο και με τις γειτονικές δεκαετίες. Παράλληλα, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε αλματωδώς, με το μεγαλύτερο μέρος των δανειζόμενων πόρων να κατευθύνεται στην κατανάλωση. Οι κακές αυτές επιδόσεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική πολιτική του ΑΠ και των κυβερνήσεών του.
Στο δημοσιονομικό κομμάτι, αυξήθηκαν πολύ οι δαπάνες χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση των φορολογικών εσόδων. Αυτό οδήγησε στη μεγάλη αύξηση των ελλειμμάτων και του χρέους (Γράφημα 2). Επίσης η αύξηση των δαπανών δεν έγινε με παραγωγικό τρόπο. Όπως αναφέραμε παραπάνω, οι δημόσιες επενδύσεις παρέμειναν χαμηλές. Αλλά ακόμα και η αύξηση των δαπανών για κοινωνικές παροχές όπως συντάξεις και υγεία δεν συνοδεύτηκε από τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών (για τα δεδομένα της εποχής). Για παράδειγμα, το ασφαλιστικό σύστημα παρέμεινε κατακερματισμένο με σημαντικά προνόμια για πολιτικά ισχυρές επαγγελματικές ομάδες και οι συντάξεις είχαν μικρή συσχέτιση με τις εισφορές, μειώνοντας έτσι τα κίνητρα για δημιουργία θέσεων εργασίας.
Η διαχείριση ήταν κακή και σε άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Τόσο τη δεκαετία του 1970 όσο και αυτή του 1980, πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις κρατικοποιήθηκαν. Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό έγινε επειδή οι επιχειρήσεις ήταν ζημιογόνες. Η κρατική διαχείριση όμως αύξησε τις ζημιές, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να παραμένουν σε λειτουργία μόνο χάρη σε υψηλές κρατικές επιδοτήσεις. Οι κρατικοποιήσεις σε συνδυασμό με την αυξανόμενη κομματικοποίηση του κράτους τη δεκαετία του 1980 συνετέλεσαν στο να έχουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις όλο και μεγαλύτερο έλεγχο στο σύνολο της οικονομίας. Οι αρνητικές συνέπειες του κρατικίστικου αυτού μοντέλου ήταν εμφανείς στον χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας (Γράφημα 1) και στο χαμηλό μέγεθος των ιδιωτικών επενδύσεων (Γράφημα 3).
[b]Οι θετικές εξαιρέσεις, ο ρόλος Σημίτη και η ευθύνη του Κώστα Καραμανλή[/b]
Κάποιες θετικές εξαιρέσεις υπήρχαν. Υπό την πίεση του αυξανόμενου ελλείμματος στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, η κυβέρνηση του ΑΠ μετά τις εκλογές του 1985 προσπάθησε να συγκρατήσει τις κρατικές δαπάνες και γενικότερα να σταθεροποιήσει την οικονομία. Το πρόγραμμά αυτό εγκαταλείφθηκε μετά από δύο χρόνια, και πολλά από τα οφέλη εξανεμίσθηκαν. Μια άλλη θετική εξαίρεση ήταν ο σχηματισμός της Επιτροπής Καρατζά την περίοδο 1985-1989. Η επιτροπή αυτή έθεσε τις βάσεις για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ο οποίος έλαβε χώρα κυρίως τη δεκαετία του 1990. Και στις δύο περιπτώσεις (σταθεροποιητικό πρόγραμμα και Επιτροπή Καρατζά) ο ρόλος του Κώστα Σημίτη ήταν σημαντικός.
Η οικονομική πολιτική του ΑΠ και των κυβερνήσεών του προφανώς δεν ήταν η μόνη αιτία για την χρεοκοπία, η οποία έλαβε χώρα σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα. Οι κυβερνήσεις που διαδέχθηκαν αυτές του ΑΠ φέρουν επίσης σημαντική ευθύνη, με την ευθύνη να βαραίνει περισσότερο τις κυβερνήσεις του Κώστα Καραμανλή. Ίσως η μεγαλύτερη ευθύνη του ΑΠ για την μελλοντική πορεία της Ελληνικής οικονομίας ήταν η ενίσχυση του κρατικίστικου μοντέλου---με τον υπερβολικό έλεγχο του κράτους και του κυβερνώντος κόμματος στο σύνολο της οικονομίας. Το παρωχημένο αυτό μοντέλο, το οποίο δυστυχώς ασπάζεται ακόμα μεγάλο μέρος του πολιτικού μας συστήματος, είναι η βασική αιτία για την κακή πορεία της Ελληνικής οικονομίας και για την αδυναμία μας να βγούμε από την κρίση.
Αν το 1980 είχαν τεθεί οι βάσεις για ένα πιο σύγχρονο οικονομικό μοντέλο βασισμένο σε ένα μικρότερο και αποτελεσματικότερο κράτος και στην ανάπτυξη μέσω ιδιωτικών επενδύσεων και υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης, τότε η Ελληνική οικονομία θα ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα. Ένα τέτοιο μοντέλο ακολούθησε η Ιρλανδία από τα μέσα της δεκαετίας το 1990, με εντυπωσιακά αποτελέσματα (Γράφημα 1). Δυστυχώς κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΑΠ, η Ελλάδα κινήθηκε προς ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση.
Δημήτρης Βαγιανός, London School of Economics
είπε ο γιατρός.
