Υπολογιστές και όραση
Τουλάχιστον το 75% των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών θα μπορούσαν,
σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, να μειώσουν σημαντικά τα συμπτώματα
πονοκεφάλων, θολής όρασης, αίσθησης καύσου, διπλωπίας, αυχενικής
κόπωσης, που σχετίζονται με την πολύωρη εργασία μπρος στις οθόνες των
υπολογιστών. Αρκεί να κατανοήσουν ότι πάσχουν από Σύνδρομο
Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (CVS) και να ακολουθήσουν τις παρακάτω
συμβουλές:
Οι περισσότεροι από μας προτιμούν να διαβάσουν την εφημερίδα τους
αγοράζοντάς την απ' το περίπτερο και όχι απ' το Διαδίκτυο στην οθόνη
του υπολογιστή τους και αυτό δεν είναι μόνο λόγω συνήθειας, όπως
επιβεβαιώνουν σύγχρονες έρευνες. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πραγματικά
ευκολότερο στον εγκέφαλο να αναλύσει την οπτική πληροφορία τυπωμένη
στο χαρτί.
Αυτό συμβαίνει γιατί απλούστατα ο οφθαλμός και ο οπτικός εγκέφαλος
αναλύουν με περισσότερο κόπο την ψηφιακή πληροφορία σε pixels όταν
διαβάζουμε το κείμενο στην οθόνη απ' ό,τι όταν διαβάζουμε την ίδια
πληροφορία σε κλασικό έντυπο κείμενο. Η πιο οφθαλμοφανής διαφορά είναι
η μικρότερη διακριτική ανάλυση της ψηφιακής πληροφορίας τόσο σε
μετρήσεις ευαισθησίας αντίθεσης όσο και η απώλεια οπτικής πληροφορίας
στις άκρες των ψηφιακών χαρακτήρων σε συνδυασμό μάλιστα με τις
αντανακλάσεις του φωτός στην οθόνη του υπολογιστή.
Επίσης η απόσταση της οθόνης του υπολογιστή, από τα μάτια μας είναι
σημαντικά μεγαλύτερη απ' ό,τι το βιβλίο. Αυτή η διαφορά είναι πολύ
ουσιαστική γιατί η σύγκλιση - προσαρμογή, που είναι θεμελιώδης έννοια
στο διάβασμα, δεν ενεργοποιείται μπροστά στην τερματική οθόνη. Συνεπώς
ο εγκέφαλος είναι αναγκασμένος να ενεργοποιεί ποσά προσαρμογής πέρα
του συνηθισμένου και να αυξομειώνει διαρκώς την προσαρμογή αυτή με
αποτέλεσμα την κοπιωπία, που εμφανίζεται κάποτε ως πονοκέφαλος, στρες,
κακή διάθεση και σχεδόν πάντα ως ελλειμματική απόδοση στην εργασία.
*Εχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στα μάτια μας το CVS και ποια είναι η
ενδεδειγμένη αντιμετώπιση;
Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να συνδέουν τη χρήση computer
με οποιαδήποτε γνωστή οφθαλμολογική πάθηση (π.χ. καταρράκτη, εκφύλιση
της ωχράς, γλαύκωμα, στραβισμό) εκτός ίσως από περαιτέρω αύξηση της
μυωπίας σε παιδιά, εφήβους ή και νεαρούς ενήλικες.
Το CVS επηρεάζει όμως την απόδοσή μας στο εργασιακό περιβάλλον, την
ψυχική και σωματική μας ευεξία και βέβαια τη διάθεσή μας.
Η απλή αλλά δυστυχώς καθόλου εφικτή λύση είναι ο περιορισμός, αν όχι
κατάργηση, της χρήσης του υπολογιστή. Εναλλακτικά μπορούμε να
βελτιώσουμε την άνεση και την οπτική απόδοση των ματιών μας
ακολουθώντας τις εξής πρακτικές συμβουλές:
1 Ελέγχουμε τις ρυθμίσεις της οθόνης με μεγιστοποίηση της αντίθεσης
(contrast), της ευκρίνειας και το μέγεθος της γραμματοσειράς, τη θέση
του τερματικού σε ύψος λίγο χαμηλότερο της θέσης των ματιών μας.
2 Χρησιμοποιούμε αναλόγιο δίπλα στην οθόνη για το γραπτό κείμενο που
πρέπει να αντιγράψουμε ή να συμβουλευτούμε συχνά.
3 Ελέγχουμε και περιορίζουμε κατά το δυνατόν τον φωτισμό του δωματίου
(ή τη θέση του γραφείου μας ως προς το παράθυρο) αποφεύγοντας τις
αντανακλάσεις στην οθόνη. (Το σωστό είναι το τερματικό μας να
τοποθετείται παράλληλα με το φωτισμό αλλά και με τα παράθυρα.)
4 Κάνουμε τακτικά διαλείμματα ατενίζοντας μακριά τουλάχιστον κάθε 60
λεπτά, ώστε να ξεκουράζουμε την προσαρμογή. Χρησιμοποιούμε κολλύρια
εφύγρανσης αν μας το σύστησε ο οφθαλμίατρός μας και δεν ξεχνούμε να
πίνουμε καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας άφθονο νερό.
5 Κάνουμε έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο εστιάζοντας την προσοχή μας
σε μια προσεκτική διάθλαση (μέτρηση τυχόν μυωπίας, αστιγματισμού,
υπερμετρωπίας αλλά και εύρους προσαρμογής -που μειώνεται δραστικά στην
πρεσβυωπία). Συχνά προβλήματα όρασης που δεν μας απασχολούν σε άλλες
δραστηριότητες εμφανίζονται μπροστά στις τερματικές οθόνες. Ενα ειδικό
γυαλί όρασης για χρήση στον υπολογιστή είναι πολλές φορές θαυματουργό
γιατί διορθώνει πλήρως τ μικρή συχνά διαθλαστική ανωμαλία καθώς και
την αδυναμία προσαρμογής, δηλαδή την αρχόμενη πρεσβυωπία (computer
glasses).
Αν αποφύγουμε τις υπερβολές (τα μάτια μας δεν είναι φτιαγμένα να
κοιτούν μια οθόνη απ' το πρωί ώς το βράδυ), είναι σίγουρο ότι το CVS
αντιμετωπίζεται με επιτυχία στις περισσότερες περιπτώσεις.
Τουλάχιστον το 75% των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών θα μπορούσαν,
σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, να μειώσουν σημαντικά τα συμπτώματα
πονοκεφάλων, θολής όρασης, αίσθησης καύσου, διπλωπίας, αυχενικής
κόπωσης, που σχετίζονται με την πολύωρη εργασία μπρος στις οθόνες των
υπολογιστών. Αρκεί να κατανοήσουν ότι πάσχουν από Σύνδρομο
Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (CVS) και να ακολουθήσουν τις παρακάτω
συμβουλές:
Οι περισσότεροι από μας προτιμούν να διαβάσουν την εφημερίδα τους
αγοράζοντάς την απ' το περίπτερο και όχι απ' το Διαδίκτυο στην οθόνη
του υπολογιστή τους και αυτό δεν είναι μόνο λόγω συνήθειας, όπως
επιβεβαιώνουν σύγχρονες έρευνες. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πραγματικά
ευκολότερο στον εγκέφαλο να αναλύσει την οπτική πληροφορία τυπωμένη
στο χαρτί.
Αυτό συμβαίνει γιατί απλούστατα ο οφθαλμός και ο οπτικός εγκέφαλος
αναλύουν με περισσότερο κόπο την ψηφιακή πληροφορία σε pixels όταν
διαβάζουμε το κείμενο στην οθόνη απ' ό,τι όταν διαβάζουμε την ίδια
πληροφορία σε κλασικό έντυπο κείμενο. Η πιο οφθαλμοφανής διαφορά είναι
η μικρότερη διακριτική ανάλυση της ψηφιακής πληροφορίας τόσο σε
μετρήσεις ευαισθησίας αντίθεσης όσο και η απώλεια οπτικής πληροφορίας
στις άκρες των ψηφιακών χαρακτήρων σε συνδυασμό μάλιστα με τις
αντανακλάσεις του φωτός στην οθόνη του υπολογιστή.
Επίσης η απόσταση της οθόνης του υπολογιστή, από τα μάτια μας είναι
σημαντικά μεγαλύτερη απ' ό,τι το βιβλίο. Αυτή η διαφορά είναι πολύ
ουσιαστική γιατί η σύγκλιση - προσαρμογή, που είναι θεμελιώδης έννοια
στο διάβασμα, δεν ενεργοποιείται μπροστά στην τερματική οθόνη. Συνεπώς
ο εγκέφαλος είναι αναγκασμένος να ενεργοποιεί ποσά προσαρμογής πέρα
του συνηθισμένου και να αυξομειώνει διαρκώς την προσαρμογή αυτή με
αποτέλεσμα την κοπιωπία, που εμφανίζεται κάποτε ως πονοκέφαλος, στρες,
κακή διάθεση και σχεδόν πάντα ως ελλειμματική απόδοση στην εργασία.
*Εχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στα μάτια μας το CVS και ποια είναι η
ενδεδειγμένη αντιμετώπιση;
Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να συνδέουν τη χρήση computer
με οποιαδήποτε γνωστή οφθαλμολογική πάθηση (π.χ. καταρράκτη, εκφύλιση
της ωχράς, γλαύκωμα, στραβισμό) εκτός ίσως από περαιτέρω αύξηση της
μυωπίας σε παιδιά, εφήβους ή και νεαρούς ενήλικες.
Το CVS επηρεάζει όμως την απόδοσή μας στο εργασιακό περιβάλλον, την
ψυχική και σωματική μας ευεξία και βέβαια τη διάθεσή μας.
Η απλή αλλά δυστυχώς καθόλου εφικτή λύση είναι ο περιορισμός, αν όχι
κατάργηση, της χρήσης του υπολογιστή. Εναλλακτικά μπορούμε να
βελτιώσουμε την άνεση και την οπτική απόδοση των ματιών μας
ακολουθώντας τις εξής πρακτικές συμβουλές:
1 Ελέγχουμε τις ρυθμίσεις της οθόνης με μεγιστοποίηση της αντίθεσης
(contrast), της ευκρίνειας και το μέγεθος της γραμματοσειράς, τη θέση
του τερματικού σε ύψος λίγο χαμηλότερο της θέσης των ματιών μας.
2 Χρησιμοποιούμε αναλόγιο δίπλα στην οθόνη για το γραπτό κείμενο που
πρέπει να αντιγράψουμε ή να συμβουλευτούμε συχνά.
3 Ελέγχουμε και περιορίζουμε κατά το δυνατόν τον φωτισμό του δωματίου
(ή τη θέση του γραφείου μας ως προς το παράθυρο) αποφεύγοντας τις
αντανακλάσεις στην οθόνη. (Το σωστό είναι το τερματικό μας να
τοποθετείται παράλληλα με το φωτισμό αλλά και με τα παράθυρα.)
4 Κάνουμε τακτικά διαλείμματα ατενίζοντας μακριά τουλάχιστον κάθε 60
λεπτά, ώστε να ξεκουράζουμε την προσαρμογή. Χρησιμοποιούμε κολλύρια
εφύγρανσης αν μας το σύστησε ο οφθαλμίατρός μας και δεν ξεχνούμε να
πίνουμε καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας άφθονο νερό.
5 Κάνουμε έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο εστιάζοντας την προσοχή μας
σε μια προσεκτική διάθλαση (μέτρηση τυχόν μυωπίας, αστιγματισμού,
υπερμετρωπίας αλλά και εύρους προσαρμογής -που μειώνεται δραστικά στην
πρεσβυωπία). Συχνά προβλήματα όρασης που δεν μας απασχολούν σε άλλες
δραστηριότητες εμφανίζονται μπροστά στις τερματικές οθόνες. Ενα ειδικό
γυαλί όρασης για χρήση στον υπολογιστή είναι πολλές φορές θαυματουργό
γιατί διορθώνει πλήρως τ μικρή συχνά διαθλαστική ανωμαλία καθώς και
την αδυναμία προσαρμογής, δηλαδή την αρχόμενη πρεσβυωπία (computer
glasses).
Αν αποφύγουμε τις υπερβολές (τα μάτια μας δεν είναι φτιαγμένα να
κοιτούν μια οθόνη απ' το πρωί ώς το βράδυ), είναι σίγουρο ότι το CVS
αντιμετωπίζεται με επιτυχία στις περισσότερες περιπτώσεις.
