Δυσλεξία ή Διαταραχή της Ανάγνωσης είναι η ειδική αδυναμία εκμάθησης της ανάγνωσης και δε σχετίζεται με τα συνηθισμένα πλαίσια της επίδοσης του μαθητή. Ο δυσλεξικός μαθητής έχει, κατά κανόνα φυσιολογική ή ακόμα και πάνω από τον μέσο όρο νοημοσύνη. Η δυσλεξία δεν έχει σχέση με τη νοητική καθuστέρηση.
Εμφανίζεται στα αγόρια σε αναλογία σuχνότερη, και μάλιστα 4 προς 1, σε σχέση με τα κορίτσια. Αν και σε ποσοστό 60%-80% η διάγνωση της Διαταραχής της Ανάγνωσης δίνεται σε αγόρια, είναι πιθανό η συχνότητα της να είναι ίδια στα δύο φύλα και η διαφορά αυτή να οφείλεται στο ότι τα αγόρια παραπέμπονται πιο συχνά για ψυχoλογική εκτίμηση λόγω διασπαστικής συμπεριφοράς σε συνδυασμό με Διαταραχές της Μάθησης.
Παρατηρείται σε όλοuς τοuς πολιτισμούς ποu έχοuν γραπτή γλώσσα.
Έχει αφετηρία τον εγκέφαλο. Τα αίτια, όπως θα αναφερθεί πιο κάτω είναι οργανικά.
Χαρακτηριστικά και μορφές της Δυσλεξίας
Παλαιότερα γινόταν διάκριση σε οπτική, ακουστική και ειδική δυσλεξία , ενώ σήμερα γίνεται λόγος για φωνολογική δυσλεξία και δυσλεξία εικόνας των λέξεων (οπτική) και παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά :
1_Αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων
2_Αδυναμία οπτικής αντίληψης και μνήμης καθώς και αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών
3_Αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης
4_Δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και χρόνο, αδυναμία στη θέση, στη μορφή και στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις.
1_Αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων:
Η αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης των φθόγγων έχει χαρακτηρισθεί και με τον όρο "κωφότητα φθόγγων". Τα παιδιά στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούν να συλλάβουν και να διακρίνουν ακουστικά τις λεπτές εκείνες αποχρώσεις που υπάρχουν στους φθόγγους. Με άλλα λόγια υπάρχει έλλειψη ακουστικής διαφοροποίησης (auditory dyslexia).Αυτό έχει ως συνέπεια να δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τους φθόγγους που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους και συχνά συγχέουν τα:
α-ο
ο-ου
ε-ι
Το ίδιο συμβαίνει με την οξύτητα άλλων φθόγγων, όπως:
β-φ ( φάρος-βάρος)
δ-θ ( δεσμός-θεσμός)
σ-ζ-ξ (σώζω-συζήτηση-σύζευξη)
Επίσης δεν ακούνε τη διαφορά στον τονισμό των λέξεων, κυρίως στα παρώνυμα, και σε συνηθισμένες λέξεις:
γνωρίζω γυρίζω χωρίζω
Φάνης-Φανή
πόδια-ποδιά
Πολλές φορές δεν ακούνε τις καταλήξεις των λέξεων και συχνά παραλείπουν το τελικό ς
Οι ακουστικές αυτές δυσκολίες είναι έντονες σε δυσλεξία βαριάς μορφής, πιθανώς να είναι η αιτία που μερικά παιδιά μιλούν ακόμα και μέχρι τη σχολική ηλικία δυσδιάκριτα και κατά κάποιο τρόπο "μασημένα". Η δυσκολία στην ακουστική αντίληψη αποδίδεται επίσης με τον όρο "τύφλωση των φθογγικών αποχρώσεων".
Η μειωμένη ακουστική αντίληψη προκαλεί προβλήματα στην ανάλυση και σύνθεση των λέξεων και έχει αρνητική επίπτωση στην αναγνωστική ικανότητα του μαθητή. Πέραν των καταλήξεων, οι δυσλεξικοί μαθητές αντιμετωπίζουν επιπλέον δυσκολίες στην ικανότητα τους να συλλάβουν και να συγκρατούν στη μακρόχρονη μνήμη τους τις ομοιότητες των αρχικών φθόγγων στις λέξεις:
γ-κγ-γγ και γ-γκ
κ-γκ
γ-χ
κ-χ
τ-δ
τ-ντ
π-μπ
θ-φ
ζ-τζ
τζ-τσ
σ-τσ
θ-σ
2 Αδυναμία οπτικής αντίληψης και μνήμης καθώς και αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών
Η ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης συνεπάγεται και την ανάπτυξη της οπτικής διαφοροποίησης, της ικανότητας, δηλαδή, για διάκριση οπτικών λεπτομερειών ανάμεσα στα διάφορα σύμβολα, σχήματα ή μορφές.
Αυτό όμως δε συμβαίνει με τα δυσλεξικά παιδιά και γίνεται λόγος για οπτική δυσλεξία (visual dyslexia).
Tα παιδιά με αυτής της μορφής Δυσλεξία,εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν μπορούν να διακρίνουν και επομένως και να ταξινομήσουν σωστά,δεν μπορούν και να συγκρατήσουν στη μνήμη τους τις λεπτές διαφορές μεταξύ μερικών γραμμάτων, αριθμών, μορφών ή σχημάτων,
Ιδιαίτερη δυσκολία παρουσιάζεται στους φθόγγους που μοιάζουν μεταξύ τους:
α-ο
ε-ω ή 3
β-Φ
β-θ
6-θ
ζ-ξ
η-ω
κ-χ
ρ-9
οτ-το
κ-γκ
π-μπ
Επίσης δυσκολεύονται πολύ στη συγκράτηση της ολικής "εικόνας" των λέξεων που έχουν ομοιότητες μεταξύ τους:
θερμός
δεσμός
προσβάλλω-προσβολή προβάλλω-προβολή
σπάζω
στάζω
Οι δυσλεξικοί μαθητές παρουσιάζουν την καθρεπτική ανάγνωση ή γραφή, διαβάζουν δηλ. χα αντί για άχ και γράφουν τις λέξεις από δεξιά προς τα αριστερά.
Σε σχέση με την αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών, πρέπει να πούμε ότι έχουν δυσκολία συγκράτησης στη μακρόχρονη μνήμη τους του σχήματος και της μορφής γεωγραφικών διαμερισμάτων, χωρών, ηπείρων, βουνών, χερσονήσων, ποταμών. Ακόμα και τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά, όπως η Πελοπόννησος (σχήμα πλατανόφυλλου), η Χαλκιδική (τρία δάκτυλα), η Ιταλία (σχήμα μπότας) κ.ά., δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά παιδιά.
Για τον ίδιο λόγο τα δυσλεξικά παιδιά συγχέουν τους αριθμούς που μοιάζουν (είτε μονοψήφιους είτε διψήφιους),όπως :
7-1
6-9
5-3
23-32
39-93
45-54
Επίσης προβλήματα δημιουργούν τα μαθηματικά σύμβολα των τεσσάρων αριθμητικών πράξεων:
(+)
(-)
με το (χ)
το επί (.)
με το δια(
Αυτή η σύγχυση των συμβόλων μπορεί να συμβεί ακόμα και στις ανώτερες τάξεις του λυκείου και σε άριστους μαθητές στα μαθηματικά. Η σύγχυση αυτή επέρχεται όταν για οποιονδήποτε λόγο καταλαμβάνονται από άγχος, οπότε "μπλοκάρουν" ξαφνικά στα απλά σύμβολα της πρόσθεσης, του πολλαπλασιασμού, της αφαίρεσης και της διαίρεσης, ενώ λύνουν ασκήσεις άλγεβρας!
Τα δυσλεξικά παιδιά δυσκολεύονται όχι μόνο στην απομνημόνευση της εικόνας των λέξεων που αναφέρθηκε πιο πάνω, αλλά ακόμα και εκείνης των προτάσεων.
Όταν βλέπουν μια λέξη ή πρόταση και πρέπει να τη διαβάσουν ή να την γράψουν, δίνουν την εντύπωση ότι τη βλέπουν πάντα για πρώτη φορά, έστω κι αν την έχουν ήδη διαβάσει ή γράψει αρκετές φορές. Δεν μπορούν να συγκρατήσουν στη μακρόχρονη μνήμη τους τη δομή και τη μορφή της πρότασης (Αύριο θα πάω στη θάλασσα).
Ο δυσλεξικός μαθητής δυσκολεύεται επιπλέον στην ικανότητα του να αναλύει την πρόταση σε συλλαβές ή φθόγγους και να τη συνθέσει. Έχει προβλήματα στο να τη γράψει και να τη διαβάσει σωστά.
Αντιμετωπίζει δυσκολίες
στη σύνταξη,
στον ορισμό του ρήματος,
στους χρόνους του ρήματος - ιδίως στον αόριστο,
(που χρησιμοποιείται πολύ συχνά στην γλώσσα μας),
στον ορισμό του υποκειμένου,
του αντικειμένου,
των προσδιορισμών.
Δυσκολεύεται, ακόμη, να ορίσει το είδος της πρότασης
(π.χ., πρόταση τελική ή αναφορική κ.λπ.),
να ονομάσει τα μέρη του λόγου και να διακρίνει στην πρόταση
το ρήμα,
το ουσιαστικό,
το επίθετο.
Έχει δυσκολίες στη χρήση των συνδέσμων και γι' αυτό σχηματίζει πάντα μικρές και φτωχές προτάσεις, χωρίς πολύπλοκα νοήματα.
Σ'αυτό το σημείο θα πρέπει να τονισθεί ότι η αδυναμία στην ακουστική διάκριση και στην οπτική διαφοροποίση-αντίληψη, σπάνια συμβαίνει να συμπίπτουν στο ίδιο άτομο και, βέβαια, σχεδόν ποτέ στον ίδιο βαθμό βαρύτητας.
Υπάρχουν, φυσικά, λάθη τα οποία γίνονται από δυσλεξικά παιδιά και τα οποία συσχετίζονται τόσο με την ακουστική όσο και με την οπτική αντίληψη. Αυτό συμβαίνει στην αντιστροφή και αντικατάσταση γραμμάτων μέσα στη λέξη ή στην αρχή της:
φελώ (αντί θέλω),
Χίρστος (αντί Χρίστος)
κ.τ.ό.
Η αδυναμία ανάλυσης και σύνθεσης των λέξεων σε συλλαβές ή φθόγγους, όπως ήδη αναφέρθηκε, έχει σίγουρα σχέση όχι μόνο με την οπτική αντίληψη αλλά και με την ακουστική.
Όταν συμπίπτουν οι δύο αυτές περιπτώσεις χαρακτηριστικών,
τότε έχουμε αδυναμία στην ικανότητα της αυτοσυγκέντρωσης.
Το άκουσμα, η αναγνώριση και διάκριση καθώς και η συγκράτηση λέξεων και γραμμάτων απαιτούν συγκέντρωση, χρόνο και γρήγορη αντίδραση, όπως π.χ. στην υπαγόρευση ορθογραφίας ή στην αντιγραφή ενός κειμένου από τον πίνακα. Το δυσλεξικό παιδί αδυνατεί ν' ακολουθήσει την τάξη του στο ρυθμό δουλειάς της, ανεξάρτητα από το μάθημα.]
3_Αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου
Από την περιγραφή των δύο περιπτώσεων που προαναφέρθηκαν, προκύπτει ο λόγος για τον οποίο παρατηρείται στο δυσλεξικό παιδί αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου.
Ενώ πράγματι καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να διακρίνει ακουστικά ή οπτικά τις συλλαβές ή τα γράμματα και τις λέξεις στο κείμενο, όχι μόνο διαβάζει αργά αλλά χάνει και το νόημα όσων διαβάζει, ακριβώς διότι η προσπάθεια του εστιάζεταιι οτην αναγνώριση των λέξεων.
Οι δύο αυτές διαδικασίες, δηλαδή η αναγνώριση των λέξεων και η κατανόηση τους παρουσιάζουν την εικόνα δύο παράλληλων γραμμών οι οποίες δεν μπορούν να συναντηθούν, ενώ θα έπρεπε να συμπίπτουν και να γίνονται ταυτόχρονα και αυτόματα, όπως συμβαίνει στον κανονικό αναγνώστη.
Ο λανθασμένος τονισμός κατά την ανάγνωση έχει επίσης ως αιτία αυτό το γεγονός. Τη στιγμή της ανάγνωσης ο δυσλεξικός μαθητής δεν ξέρει πού ακριβώς τονίζεται η λέξη που διαβάζει, ενώ πολλές φορές δε γνωρίζει την ίδια τη λέξη. Αυτό βέβαια δημιουργεί προβλήματα και έλλειψη διάθεσης για διάβασμα και πρέπει να αντιμετωπιστεί με συγκεκριμένα μέτρα.
4_ Δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και χρόνο, αδυναμία στη θέση, στη μορφή και στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις.
Τα δυσλεξικά παιδιά αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες κατά τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο.
Δυσκολεύονται να διακρίνουν τις προμαθηματικές έννοιες:
πάνω-κάτω
δεξιά-αριστερά
μπροστά-πίσω
καθώς και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα:
Ανατολή-Δύση
Βορράs-Νότοs
Έτσι οι δυσλεξικοί μαθητές δεν μπορούν να μάθουν την ώρα, διότι δεν μπορούν να διακρίνουν:
την κατεύθυνση του ωροδείκτη και λεπτοδείκτη και τη διαφορά τους (ποιος δείχνει τι)
Δυσκολεύονται στη μαθηματική σειρά των αριθμών, αλλά και στην αναγνώριση τους.
Ανάλογες δυσκολίες παρουσιάζουν στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις, όπως:
οι ημέρες της εβδομάδας,
οι μήνες, καθώς και ποιοι από αυτούς έχουν 30 και ποιοι 31 ημέρες,
το αλφάβητο,
η προ-παίδεια (πολλαπλασιασμός),
τα ρήματα στις ξένες γλώσσες ,
οι αριθμοί τηλεφώνου,
οι μουσικές νότες.
Ακόμη και ενήλικες δυσλεξικοί δυσκολεύονται να απομνημονεύσουν και να διαβάσουν έναν αριθμό τηλεφώνου. Δηλαδή, ενώ ο κανονικός αναγνώστης θα πει 445-146 ή 44-51-46, το δυσλεξικό άτομο θα προφέρει τον κάθε ένα αριθμό ξεχωριστά: 4-4-5-1-4-6.
Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και στα κλάσματα, αφού συγχέουν το πάνω με το κάτω. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στη διάκριση του αριθμητή από τον παρανομαστή.
Μεγάλη δυσκολία επίσης έχουν στη μετατροπή όλων των ειδών μέτρησης ποσότητας, διαστήματος, χρονικής διάρκειας σε μεγαλύτερη ή μικρότερη μονάδα, π.χ. στη μετατροπή του κιλού σε γραμμάρια, του χιλιομέτρου σε μέτρα ή εκατοστά, της ώρας σε λεπτά ή δευτερόλεπτα κ.τ.ό.
Δυσκολεύονται στη μεταφορά και χρήση νομοτελειών και κανόνων γενικής εφαρμογής, π.χ. στις αναλογίες, στις εξισώσεις ή σε προβλήματα Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας.
Άλλες πιθανές διαταραχές
Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης,Δυσγραφία,Δυσορθογραφία
Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του παιδιού να συνθέσει ένα γραπτό κείμενο. Η μειωμένη αυτή δεξιότητα εκφράζεται με λάθη στην γραμματική ή στον τονισμό, κακή οργάνωση των παραγράφων, πολλά ορθογραφικά λάθη (Δυσορθογραφία), πολύ κακό γράψιμο (Δυσγραφία).
Τα Διαγνωστικά κριτήρια κατά DSΜ-ΙV για την Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης είναι:
1. Οι δεξιότητες γραφής, όπως μετρούνται με σταθμισμένες δοκιμασίες ατομικά είναι σημαντικά κατώτερες από τις αναμενόμενες της χρονολογικής ηλικίας του παιδιού, της νοημοσύνης του και της κατάλληλης για την ηλικία του εκπαίδευσης.
2. Η διαταραχή στο Κριτήριο 1 παρεμποδίζει σημαντικά τη σχολική επίδοση ή τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (όπου απαιτείται σύνθεση γραπτών κειμένων).Εννοείται ότι απαιτείται, οι γραμματικά σωστές προτάσεις και η σωστή οργάνωση παραγράφων.
3. Εάν υπάρχει αισθητηριακό έλλειμμα ή βλάβη, οι δυσκολίες στις δεξιότητες της γραφής είναι πολύ περισσότερες από αυτές που απορρέουν από την διαταραχή.
Συχνά, η διαταραχή αυτή συνυπάρχει με Διαταραχή της Ανάγνωσης (Δυσλεξία) ή Διαταραχή των Μαθηματικών (Δυσαριθμησία). Είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί μόνη της.
Συνήθως η διαταραχή γίνεται εμφανής στη δεύτερη τάξη του Δημοτικού (αφού έχει προηγηθεί τυπικά επαρκής διδασκαλία στη σύνθεση προτάσεων), μερικές φορές και αργότερα.
Πολλές φορές το κακό γράψιμο- Δυσγραφία οφείλεται σε προβλήματα στον κινητικό συντονισμό Δυσπραξία, οπότε αναφερόμαστε στην Αναπτυξιακή Διαταραχή του Συντονισμού των κινήσεων.
Δυσπραξία
O όρος αναφέρεται σε ειδική διαταραχή της περιοχής της ανάπτυξης των κινητικών δεξιοτήτων. Τα άτομα με δυσπραξία έχουν την δυσκολία να σχεδιάσουν και να ολοκληρώσουν μια πράξη. Υπολογίζεται ότι περίπου το 6% των παιδιών εμφανίζουν σημάδια δυσπραξίας και το 70% των παιδιών αυτών, που έχουν την διαταραχή είναι αγόρια. Η δυσπραξία μπορεί να επηρεάσει διαφορετικές περιοχές της λειτουργικότητας που ποικίλει ανάμεσα σε ένα απλό κινητικό έργο, όπως είναι η χειρονομία του χαιρετισμού, σε περισσότερο περίπλοκα έργα, όπως είναι το πλύσιμο των δοντιών.....
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της δυσπραξίας;
Η δυσπραξία είναι μια δια βίου διαταραχή που προσβάλει την κινητική ανάπτυξη του ανθρώπου. Μολονότι πολλές δυσκολίες μπορεί να εμμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής, ωστόσο ο τύπος των δυσκολιών που βιώνει το άτομο μπορεί να αλλάξουν.
Συμπτώματα στα πολύ νεαρά παιδιά:
Τα βρέφη με δυσπραξία είναι δυνατό να αποφεύγουν το μπουσούλημα και το κύλισμα, και μπορεί να εναντιώνονται σε έργα που απαιτούνται κινητικές δεξιότητες.
Καθώς αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν είναι επιρρεπή σε:
Δυσκολία στην κίνηση των ματιών(δηλ. δε μπορούν να στρέψουν το βλέμμα τους)-κινούν ολόκληρο το κεφάλι αντί μόνο τα μάτια
Δυσκολία στο να χρησιμοποιούν σκεύη για το φαγητό τους(εννοείτε ότι δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν μαχαιρο-πήρουνο, τρώνε συνήθως με τα χέρια) και δυσκολεύονται να κρατήσουν μια κούπα καθώς πίνουν κάτι.
Δυσκολίες στο περπάτημα, στα πηδηματάκια με το ένα πόδι, στα άλματα, στο πιάσιμο και πέταγμα της μπάλας, στη χρήση του ποδηλάτου.
Καθυστέρηση στη χρήση της ομιλούμενης γλώσσας και ομιλία, η οποία δύσκολα γίνεται κατανοητή.
Σκοντάφτουν επάνω στα αντικείμενα.
Καθυστέρηση στην εδραίωση της πλαγίωσης, δηλ. στην χρήση του αριστερού ή δεξιού χεριού.
Δυσκολία σε έργα που απαιτούν την λεπτή κινητικότητα, όπως το δέσιμο των κορδονιών και το κούμπωμα των ρούχων.
Δυσκολία στο κράτημα του μολυβιού.
Ευαισθησία στο άγγιγμα με την έννοια ότι μπορεί να βρίσκουν πως τα ρούχα τους δεν είναι άνετα και ακόμη μπορεί να βρίσκουν δυσάρεστο το λούσιμο, το κόψιμο των νυχιών, το καθάρισμα των δοντιών.
Φτωχή αίσθηση του προσανατολισμού.
Στα παιδιά του σχολείου:
Η δυσπραξία προκαλεί δυσκολία στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών και αυτά μπορεί να έχουν προβλήματα στις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους. Μολονότι είναι έξυπνα παιδιά, ωστόσο φαίνονται ανώριμα και μερικά μπορεί να αναπτύξουν φοβίες και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.
Όλοι οι νέοι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζουν τις γρήγορες αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους. Όμως πολλοί νέοι με την διαταραχή της δυσπραξίας, εκτός από τις δυσκολίες λόγου και ακαδημαϊκής προόδου, έχουν και άγχος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων συντονισμού.
Οι δυσκολίες συντονισμού των κινήσεων δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στο μάθημα της φυσικής αγωγής και σε άλλες αθλητικές δραστηριότητες.
Οι δυσκολίες στην ομιλία καθώς γίνονται φανερές ακόμα και σε περιστασιακές συζητήσεις, μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στην κοινωνικότητα του ατόμου καθώς το καθιστούν απρόθυμο να συμμετάσχει με θέρμη σε συζητήσεις.
Οι δυσκολίες στην γραφή, όπως τα κακοσχηματισμένα γράμματα, το άρπαγμα του μολυβιού και το αργό γράψιμο, μπορεί να καταστήσουν την σχολική εργασία απογοητευτική.
Έφηβοι και ενήλικες:
Οι επιπτώσεις της δυσπραξίας στους ενήλικες παρουσιάζονται σε κάθε πτυχή της ενήλικης ζωής. Οι δυσκολίες μπορεί να έχουν επίδραση:
Στην οδήγηση
Στην ολοκλήρωση των καθημερινών εργασιών του νοικοκυριού
Στο μαγείρεμα
Στην προσωπική περιποίηση και αυτοεξυπηρέτηση
Στην απαραίτητη επιδεξιότητα των χεριών για γράψιμο και πληκτρολόγηση
Στον έλεγχο της έντασης της φωνής, του τόνου και της άρθρωσης.
Σύγχυση της αντίληψης εξαιτίας της ευαισθησίας στο φως, στο άγγιγμα, στον χώρο, στην γεύση και στις οσμές.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως αν ένα πρόσωπο παρουσιάζει τέτοιου είδους δυσκολίες, όπως αυτές που περιγράφονται πιο πάνω, δεν είναι απαραίτητο να έχει δυσπραξία. Αν όμως ένα άτομο εμφανίζει δυσκολίες αυτού του τύπου, για χρονικό διάστημα, επιβάλλεται η εξέτασή του από ειδικό για να διερευνηθεί η πιθανότητα εμφάνισης της δυσπραξίας
Αν και όχι πάντα, η Δυσπραξία συνυπάρχει συχνά με άλλες Μαθησιακές δυσκολίες, όπως την Δυσλεξία, την Δυσαριθμησία και με την Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητα,(ΔΕΠΥ). Τα συμπτώματα από αυτές τις δυσκολίες μπορεί να είναι όμοια με αυτά της Δυσπραξίας: και άσχετα αν υπάρχει αλληλοεπικάλυψη των δυσκολιών , η σοβαρότητα και ο βαθμός των δυσκολιών αυτών ποικίλουν ευρέως.
¶λλες κοινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με δυσπραξία
είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, τα προβλήματα με την νοητική υγεία και ακόμη τα συναισθηματικά και τα προβλήματα συμπεριφοράς.
Η αδυναμία στην κατανόηση, στην επεξεργασία πληροφοριών και την ακουστική κατανόηση μπορούν να συμβάλουν επιπλέον στις δυσκολίες που βιώνει ένα άτομο με δυσπραξία.
Ποιες στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο με Δυσπραξία;
Δεν υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσπραξίας, αλλά η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει το άτομο να συναλλάσεται με τις δυσκολίες του. Ανάλογα βέβαια με την σοβαρότητα του προβλήματος, η συνεργασία με ειδικούς του λόγου και φυσιοθεραπευτές μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου, ώστε να λειτουργεί με επιτυχία.
Αρχίζοντας σε μια νεαρή ηλικία, είναι ζωτικής σημασίας το ότι οι γονείς είναι υπομονετικοί με τα παιδιά τους και τα ενθαρρύνουν. Είναι πολύ απογοητευτικό να έχεις δυσκολία στην επικοινωνία ή στην μετακίνηση. Ένας γονέας μπορεί να απαλύνει αυτή την απογοήτευση προσφέροντας βοήθεια και υποστήριξη στο ξεπέρασμα των δυσκολιών.
Όλα τα άτομα με δυσπραξία χρειάζονται βοήθεια και εξάσκηση σε απλά έργα και ωφελούνται από την μέθοδο «βήμα- βήμα» (step-by-step) προχωρώντας σε περισσότερο περίπλοκα έργα.
Προτρέποντας σε εύκολες φυσικές δραστηριότητες οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της συνεργασίας είναι δυνατό να αυξηθεί η αυτοπεποίθηση. Ακόμη είναι σημαντικό, το άτομο να ενθαρρύνεται, προς την κατεύθυνση της δημιουργίας φιλικών σχέσεων ώστε να διευρυνθεί η εμπειρία του και να κατανοεί τις κοινωνικές σχέσεις.
Εμφανίζεται στα αγόρια σε αναλογία σuχνότερη, και μάλιστα 4 προς 1, σε σχέση με τα κορίτσια. Αν και σε ποσοστό 60%-80% η διάγνωση της Διαταραχής της Ανάγνωσης δίνεται σε αγόρια, είναι πιθανό η συχνότητα της να είναι ίδια στα δύο φύλα και η διαφορά αυτή να οφείλεται στο ότι τα αγόρια παραπέμπονται πιο συχνά για ψυχoλογική εκτίμηση λόγω διασπαστικής συμπεριφοράς σε συνδυασμό με Διαταραχές της Μάθησης.
Παρατηρείται σε όλοuς τοuς πολιτισμούς ποu έχοuν γραπτή γλώσσα.
Έχει αφετηρία τον εγκέφαλο. Τα αίτια, όπως θα αναφερθεί πιο κάτω είναι οργανικά.
Χαρακτηριστικά και μορφές της Δυσλεξίας
Παλαιότερα γινόταν διάκριση σε οπτική, ακουστική και ειδική δυσλεξία , ενώ σήμερα γίνεται λόγος για φωνολογική δυσλεξία και δυσλεξία εικόνας των λέξεων (οπτική) και παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά :
1_Αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων
2_Αδυναμία οπτικής αντίληψης και μνήμης καθώς και αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών
3_Αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης
4_Δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και χρόνο, αδυναμία στη θέση, στη μορφή και στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις.
1_Αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων:
Η αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης των φθόγγων έχει χαρακτηρισθεί και με τον όρο "κωφότητα φθόγγων". Τα παιδιά στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούν να συλλάβουν και να διακρίνουν ακουστικά τις λεπτές εκείνες αποχρώσεις που υπάρχουν στους φθόγγους. Με άλλα λόγια υπάρχει έλλειψη ακουστικής διαφοροποίησης (auditory dyslexia).Αυτό έχει ως συνέπεια να δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τους φθόγγους που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους και συχνά συγχέουν τα:
α-ο
ο-ου
ε-ι
Το ίδιο συμβαίνει με την οξύτητα άλλων φθόγγων, όπως:
β-φ ( φάρος-βάρος)
δ-θ ( δεσμός-θεσμός)
σ-ζ-ξ (σώζω-συζήτηση-σύζευξη)
Επίσης δεν ακούνε τη διαφορά στον τονισμό των λέξεων, κυρίως στα παρώνυμα, και σε συνηθισμένες λέξεις:
γνωρίζω γυρίζω χωρίζω
Φάνης-Φανή
πόδια-ποδιά
Πολλές φορές δεν ακούνε τις καταλήξεις των λέξεων και συχνά παραλείπουν το τελικό ς
Οι ακουστικές αυτές δυσκολίες είναι έντονες σε δυσλεξία βαριάς μορφής, πιθανώς να είναι η αιτία που μερικά παιδιά μιλούν ακόμα και μέχρι τη σχολική ηλικία δυσδιάκριτα και κατά κάποιο τρόπο "μασημένα". Η δυσκολία στην ακουστική αντίληψη αποδίδεται επίσης με τον όρο "τύφλωση των φθογγικών αποχρώσεων".
Η μειωμένη ακουστική αντίληψη προκαλεί προβλήματα στην ανάλυση και σύνθεση των λέξεων και έχει αρνητική επίπτωση στην αναγνωστική ικανότητα του μαθητή. Πέραν των καταλήξεων, οι δυσλεξικοί μαθητές αντιμετωπίζουν επιπλέον δυσκολίες στην ικανότητα τους να συλλάβουν και να συγκρατούν στη μακρόχρονη μνήμη τους τις ομοιότητες των αρχικών φθόγγων στις λέξεις:
γ-κγ-γγ και γ-γκ
κ-γκ
γ-χ
κ-χ
τ-δ
τ-ντ
π-μπ
θ-φ
ζ-τζ
τζ-τσ
σ-τσ
θ-σ
2 Αδυναμία οπτικής αντίληψης και μνήμης καθώς και αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών
Η ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης συνεπάγεται και την ανάπτυξη της οπτικής διαφοροποίησης, της ικανότητας, δηλαδή, για διάκριση οπτικών λεπτομερειών ανάμεσα στα διάφορα σύμβολα, σχήματα ή μορφές.
Αυτό όμως δε συμβαίνει με τα δυσλεξικά παιδιά και γίνεται λόγος για οπτική δυσλεξία (visual dyslexia).
Tα παιδιά με αυτής της μορφής Δυσλεξία,εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν μπορούν να διακρίνουν και επομένως και να ταξινομήσουν σωστά,δεν μπορούν και να συγκρατήσουν στη μνήμη τους τις λεπτές διαφορές μεταξύ μερικών γραμμάτων, αριθμών, μορφών ή σχημάτων,
Ιδιαίτερη δυσκολία παρουσιάζεται στους φθόγγους που μοιάζουν μεταξύ τους:
α-ο
ε-ω ή 3
β-Φ
β-θ
6-θ
ζ-ξ
η-ω
κ-χ
ρ-9
οτ-το
κ-γκ
π-μπ
Επίσης δυσκολεύονται πολύ στη συγκράτηση της ολικής "εικόνας" των λέξεων που έχουν ομοιότητες μεταξύ τους:
θερμός
δεσμός
προσβάλλω-προσβολή προβάλλω-προβολή
σπάζω
στάζω
Οι δυσλεξικοί μαθητές παρουσιάζουν την καθρεπτική ανάγνωση ή γραφή, διαβάζουν δηλ. χα αντί για άχ και γράφουν τις λέξεις από δεξιά προς τα αριστερά.
Σε σχέση με την αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών, πρέπει να πούμε ότι έχουν δυσκολία συγκράτησης στη μακρόχρονη μνήμη τους του σχήματος και της μορφής γεωγραφικών διαμερισμάτων, χωρών, ηπείρων, βουνών, χερσονήσων, ποταμών. Ακόμα και τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά, όπως η Πελοπόννησος (σχήμα πλατανόφυλλου), η Χαλκιδική (τρία δάκτυλα), η Ιταλία (σχήμα μπότας) κ.ά., δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά παιδιά.
Για τον ίδιο λόγο τα δυσλεξικά παιδιά συγχέουν τους αριθμούς που μοιάζουν (είτε μονοψήφιους είτε διψήφιους),όπως :
7-1
6-9
5-3
23-32
39-93
45-54
Επίσης προβλήματα δημιουργούν τα μαθηματικά σύμβολα των τεσσάρων αριθμητικών πράξεων:
(+)
(-)
με το (χ)
το επί (.)
με το δια(
Αυτή η σύγχυση των συμβόλων μπορεί να συμβεί ακόμα και στις ανώτερες τάξεις του λυκείου και σε άριστους μαθητές στα μαθηματικά. Η σύγχυση αυτή επέρχεται όταν για οποιονδήποτε λόγο καταλαμβάνονται από άγχος, οπότε "μπλοκάρουν" ξαφνικά στα απλά σύμβολα της πρόσθεσης, του πολλαπλασιασμού, της αφαίρεσης και της διαίρεσης, ενώ λύνουν ασκήσεις άλγεβρας!
Τα δυσλεξικά παιδιά δυσκολεύονται όχι μόνο στην απομνημόνευση της εικόνας των λέξεων που αναφέρθηκε πιο πάνω, αλλά ακόμα και εκείνης των προτάσεων.
Όταν βλέπουν μια λέξη ή πρόταση και πρέπει να τη διαβάσουν ή να την γράψουν, δίνουν την εντύπωση ότι τη βλέπουν πάντα για πρώτη φορά, έστω κι αν την έχουν ήδη διαβάσει ή γράψει αρκετές φορές. Δεν μπορούν να συγκρατήσουν στη μακρόχρονη μνήμη τους τη δομή και τη μορφή της πρότασης (Αύριο θα πάω στη θάλασσα).
Ο δυσλεξικός μαθητής δυσκολεύεται επιπλέον στην ικανότητα του να αναλύει την πρόταση σε συλλαβές ή φθόγγους και να τη συνθέσει. Έχει προβλήματα στο να τη γράψει και να τη διαβάσει σωστά.
Αντιμετωπίζει δυσκολίες
στη σύνταξη,
στον ορισμό του ρήματος,
στους χρόνους του ρήματος - ιδίως στον αόριστο,
(που χρησιμοποιείται πολύ συχνά στην γλώσσα μας),
στον ορισμό του υποκειμένου,
του αντικειμένου,
των προσδιορισμών.
Δυσκολεύεται, ακόμη, να ορίσει το είδος της πρότασης
(π.χ., πρόταση τελική ή αναφορική κ.λπ.),
να ονομάσει τα μέρη του λόγου και να διακρίνει στην πρόταση
το ρήμα,
το ουσιαστικό,
το επίθετο.
Έχει δυσκολίες στη χρήση των συνδέσμων και γι' αυτό σχηματίζει πάντα μικρές και φτωχές προτάσεις, χωρίς πολύπλοκα νοήματα.
Σ'αυτό το σημείο θα πρέπει να τονισθεί ότι η αδυναμία στην ακουστική διάκριση και στην οπτική διαφοροποίση-αντίληψη, σπάνια συμβαίνει να συμπίπτουν στο ίδιο άτομο και, βέβαια, σχεδόν ποτέ στον ίδιο βαθμό βαρύτητας.
Υπάρχουν, φυσικά, λάθη τα οποία γίνονται από δυσλεξικά παιδιά και τα οποία συσχετίζονται τόσο με την ακουστική όσο και με την οπτική αντίληψη. Αυτό συμβαίνει στην αντιστροφή και αντικατάσταση γραμμάτων μέσα στη λέξη ή στην αρχή της:
φελώ (αντί θέλω),
Χίρστος (αντί Χρίστος)
κ.τ.ό.
Η αδυναμία ανάλυσης και σύνθεσης των λέξεων σε συλλαβές ή φθόγγους, όπως ήδη αναφέρθηκε, έχει σίγουρα σχέση όχι μόνο με την οπτική αντίληψη αλλά και με την ακουστική.
Όταν συμπίπτουν οι δύο αυτές περιπτώσεις χαρακτηριστικών,
τότε έχουμε αδυναμία στην ικανότητα της αυτοσυγκέντρωσης.
Το άκουσμα, η αναγνώριση και διάκριση καθώς και η συγκράτηση λέξεων και γραμμάτων απαιτούν συγκέντρωση, χρόνο και γρήγορη αντίδραση, όπως π.χ. στην υπαγόρευση ορθογραφίας ή στην αντιγραφή ενός κειμένου από τον πίνακα. Το δυσλεξικό παιδί αδυνατεί ν' ακολουθήσει την τάξη του στο ρυθμό δουλειάς της, ανεξάρτητα από το μάθημα.]
3_Αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου
Από την περιγραφή των δύο περιπτώσεων που προαναφέρθηκαν, προκύπτει ο λόγος για τον οποίο παρατηρείται στο δυσλεξικό παιδί αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου.
Ενώ πράγματι καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να διακρίνει ακουστικά ή οπτικά τις συλλαβές ή τα γράμματα και τις λέξεις στο κείμενο, όχι μόνο διαβάζει αργά αλλά χάνει και το νόημα όσων διαβάζει, ακριβώς διότι η προσπάθεια του εστιάζεταιι οτην αναγνώριση των λέξεων.
Οι δύο αυτές διαδικασίες, δηλαδή η αναγνώριση των λέξεων και η κατανόηση τους παρουσιάζουν την εικόνα δύο παράλληλων γραμμών οι οποίες δεν μπορούν να συναντηθούν, ενώ θα έπρεπε να συμπίπτουν και να γίνονται ταυτόχρονα και αυτόματα, όπως συμβαίνει στον κανονικό αναγνώστη.
Ο λανθασμένος τονισμός κατά την ανάγνωση έχει επίσης ως αιτία αυτό το γεγονός. Τη στιγμή της ανάγνωσης ο δυσλεξικός μαθητής δεν ξέρει πού ακριβώς τονίζεται η λέξη που διαβάζει, ενώ πολλές φορές δε γνωρίζει την ίδια τη λέξη. Αυτό βέβαια δημιουργεί προβλήματα και έλλειψη διάθεσης για διάβασμα και πρέπει να αντιμετωπιστεί με συγκεκριμένα μέτρα.
4_ Δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και χρόνο, αδυναμία στη θέση, στη μορφή και στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις.
Τα δυσλεξικά παιδιά αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες κατά τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο.
Δυσκολεύονται να διακρίνουν τις προμαθηματικές έννοιες:
πάνω-κάτω
δεξιά-αριστερά
μπροστά-πίσω
καθώς και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα:
Ανατολή-Δύση
Βορράs-Νότοs
Έτσι οι δυσλεξικοί μαθητές δεν μπορούν να μάθουν την ώρα, διότι δεν μπορούν να διακρίνουν:
την κατεύθυνση του ωροδείκτη και λεπτοδείκτη και τη διαφορά τους (ποιος δείχνει τι)
Δυσκολεύονται στη μαθηματική σειρά των αριθμών, αλλά και στην αναγνώριση τους.
Ανάλογες δυσκολίες παρουσιάζουν στις "αυθαίρετες" σειροθετήσεις, όπως:
οι ημέρες της εβδομάδας,
οι μήνες, καθώς και ποιοι από αυτούς έχουν 30 και ποιοι 31 ημέρες,
το αλφάβητο,
η προ-παίδεια (πολλαπλασιασμός),
τα ρήματα στις ξένες γλώσσες ,
οι αριθμοί τηλεφώνου,
οι μουσικές νότες.
Ακόμη και ενήλικες δυσλεξικοί δυσκολεύονται να απομνημονεύσουν και να διαβάσουν έναν αριθμό τηλεφώνου. Δηλαδή, ενώ ο κανονικός αναγνώστης θα πει 445-146 ή 44-51-46, το δυσλεξικό άτομο θα προφέρει τον κάθε ένα αριθμό ξεχωριστά: 4-4-5-1-4-6.
Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και στα κλάσματα, αφού συγχέουν το πάνω με το κάτω. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στη διάκριση του αριθμητή από τον παρανομαστή.
Μεγάλη δυσκολία επίσης έχουν στη μετατροπή όλων των ειδών μέτρησης ποσότητας, διαστήματος, χρονικής διάρκειας σε μεγαλύτερη ή μικρότερη μονάδα, π.χ. στη μετατροπή του κιλού σε γραμμάρια, του χιλιομέτρου σε μέτρα ή εκατοστά, της ώρας σε λεπτά ή δευτερόλεπτα κ.τ.ό.
Δυσκολεύονται στη μεταφορά και χρήση νομοτελειών και κανόνων γενικής εφαρμογής, π.χ. στις αναλογίες, στις εξισώσεις ή σε προβλήματα Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας.
Άλλες πιθανές διαταραχές
Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης,Δυσγραφία,Δυσορθογραφία
Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του παιδιού να συνθέσει ένα γραπτό κείμενο. Η μειωμένη αυτή δεξιότητα εκφράζεται με λάθη στην γραμματική ή στον τονισμό, κακή οργάνωση των παραγράφων, πολλά ορθογραφικά λάθη (Δυσορθογραφία), πολύ κακό γράψιμο (Δυσγραφία).
Τα Διαγνωστικά κριτήρια κατά DSΜ-ΙV για την Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης είναι:
1. Οι δεξιότητες γραφής, όπως μετρούνται με σταθμισμένες δοκιμασίες ατομικά είναι σημαντικά κατώτερες από τις αναμενόμενες της χρονολογικής ηλικίας του παιδιού, της νοημοσύνης του και της κατάλληλης για την ηλικία του εκπαίδευσης.
2. Η διαταραχή στο Κριτήριο 1 παρεμποδίζει σημαντικά τη σχολική επίδοση ή τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (όπου απαιτείται σύνθεση γραπτών κειμένων).Εννοείται ότι απαιτείται, οι γραμματικά σωστές προτάσεις και η σωστή οργάνωση παραγράφων.
3. Εάν υπάρχει αισθητηριακό έλλειμμα ή βλάβη, οι δυσκολίες στις δεξιότητες της γραφής είναι πολύ περισσότερες από αυτές που απορρέουν από την διαταραχή.
Συχνά, η διαταραχή αυτή συνυπάρχει με Διαταραχή της Ανάγνωσης (Δυσλεξία) ή Διαταραχή των Μαθηματικών (Δυσαριθμησία). Είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί μόνη της.
Συνήθως η διαταραχή γίνεται εμφανής στη δεύτερη τάξη του Δημοτικού (αφού έχει προηγηθεί τυπικά επαρκής διδασκαλία στη σύνθεση προτάσεων), μερικές φορές και αργότερα.
Πολλές φορές το κακό γράψιμο- Δυσγραφία οφείλεται σε προβλήματα στον κινητικό συντονισμό Δυσπραξία, οπότε αναφερόμαστε στην Αναπτυξιακή Διαταραχή του Συντονισμού των κινήσεων.
Δυσπραξία
O όρος αναφέρεται σε ειδική διαταραχή της περιοχής της ανάπτυξης των κινητικών δεξιοτήτων. Τα άτομα με δυσπραξία έχουν την δυσκολία να σχεδιάσουν και να ολοκληρώσουν μια πράξη. Υπολογίζεται ότι περίπου το 6% των παιδιών εμφανίζουν σημάδια δυσπραξίας και το 70% των παιδιών αυτών, που έχουν την διαταραχή είναι αγόρια. Η δυσπραξία μπορεί να επηρεάσει διαφορετικές περιοχές της λειτουργικότητας που ποικίλει ανάμεσα σε ένα απλό κινητικό έργο, όπως είναι η χειρονομία του χαιρετισμού, σε περισσότερο περίπλοκα έργα, όπως είναι το πλύσιμο των δοντιών.....
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της δυσπραξίας;
Η δυσπραξία είναι μια δια βίου διαταραχή που προσβάλει την κινητική ανάπτυξη του ανθρώπου. Μολονότι πολλές δυσκολίες μπορεί να εμμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής, ωστόσο ο τύπος των δυσκολιών που βιώνει το άτομο μπορεί να αλλάξουν.
Συμπτώματα στα πολύ νεαρά παιδιά:
Τα βρέφη με δυσπραξία είναι δυνατό να αποφεύγουν το μπουσούλημα και το κύλισμα, και μπορεί να εναντιώνονται σε έργα που απαιτούνται κινητικές δεξιότητες.
Καθώς αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν είναι επιρρεπή σε:
Δυσκολία στην κίνηση των ματιών(δηλ. δε μπορούν να στρέψουν το βλέμμα τους)-κινούν ολόκληρο το κεφάλι αντί μόνο τα μάτια
Δυσκολία στο να χρησιμοποιούν σκεύη για το φαγητό τους(εννοείτε ότι δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν μαχαιρο-πήρουνο, τρώνε συνήθως με τα χέρια) και δυσκολεύονται να κρατήσουν μια κούπα καθώς πίνουν κάτι.
Δυσκολίες στο περπάτημα, στα πηδηματάκια με το ένα πόδι, στα άλματα, στο πιάσιμο και πέταγμα της μπάλας, στη χρήση του ποδηλάτου.
Καθυστέρηση στη χρήση της ομιλούμενης γλώσσας και ομιλία, η οποία δύσκολα γίνεται κατανοητή.
Σκοντάφτουν επάνω στα αντικείμενα.
Καθυστέρηση στην εδραίωση της πλαγίωσης, δηλ. στην χρήση του αριστερού ή δεξιού χεριού.
Δυσκολία σε έργα που απαιτούν την λεπτή κινητικότητα, όπως το δέσιμο των κορδονιών και το κούμπωμα των ρούχων.
Δυσκολία στο κράτημα του μολυβιού.
Ευαισθησία στο άγγιγμα με την έννοια ότι μπορεί να βρίσκουν πως τα ρούχα τους δεν είναι άνετα και ακόμη μπορεί να βρίσκουν δυσάρεστο το λούσιμο, το κόψιμο των νυχιών, το καθάρισμα των δοντιών.
Φτωχή αίσθηση του προσανατολισμού.
Στα παιδιά του σχολείου:
Η δυσπραξία προκαλεί δυσκολία στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών και αυτά μπορεί να έχουν προβλήματα στις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους. Μολονότι είναι έξυπνα παιδιά, ωστόσο φαίνονται ανώριμα και μερικά μπορεί να αναπτύξουν φοβίες και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.
Όλοι οι νέοι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζουν τις γρήγορες αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους. Όμως πολλοί νέοι με την διαταραχή της δυσπραξίας, εκτός από τις δυσκολίες λόγου και ακαδημαϊκής προόδου, έχουν και άγχος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων συντονισμού.
Οι δυσκολίες συντονισμού των κινήσεων δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στο μάθημα της φυσικής αγωγής και σε άλλες αθλητικές δραστηριότητες.
Οι δυσκολίες στην ομιλία καθώς γίνονται φανερές ακόμα και σε περιστασιακές συζητήσεις, μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στην κοινωνικότητα του ατόμου καθώς το καθιστούν απρόθυμο να συμμετάσχει με θέρμη σε συζητήσεις.
Οι δυσκολίες στην γραφή, όπως τα κακοσχηματισμένα γράμματα, το άρπαγμα του μολυβιού και το αργό γράψιμο, μπορεί να καταστήσουν την σχολική εργασία απογοητευτική.
Έφηβοι και ενήλικες:
Οι επιπτώσεις της δυσπραξίας στους ενήλικες παρουσιάζονται σε κάθε πτυχή της ενήλικης ζωής. Οι δυσκολίες μπορεί να έχουν επίδραση:
Στην οδήγηση
Στην ολοκλήρωση των καθημερινών εργασιών του νοικοκυριού
Στο μαγείρεμα
Στην προσωπική περιποίηση και αυτοεξυπηρέτηση
Στην απαραίτητη επιδεξιότητα των χεριών για γράψιμο και πληκτρολόγηση
Στον έλεγχο της έντασης της φωνής, του τόνου και της άρθρωσης.
Σύγχυση της αντίληψης εξαιτίας της ευαισθησίας στο φως, στο άγγιγμα, στον χώρο, στην γεύση και στις οσμές.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως αν ένα πρόσωπο παρουσιάζει τέτοιου είδους δυσκολίες, όπως αυτές που περιγράφονται πιο πάνω, δεν είναι απαραίτητο να έχει δυσπραξία. Αν όμως ένα άτομο εμφανίζει δυσκολίες αυτού του τύπου, για χρονικό διάστημα, επιβάλλεται η εξέτασή του από ειδικό για να διερευνηθεί η πιθανότητα εμφάνισης της δυσπραξίας
Αν και όχι πάντα, η Δυσπραξία συνυπάρχει συχνά με άλλες Μαθησιακές δυσκολίες, όπως την Δυσλεξία, την Δυσαριθμησία και με την Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητα,(ΔΕΠΥ). Τα συμπτώματα από αυτές τις δυσκολίες μπορεί να είναι όμοια με αυτά της Δυσπραξίας: και άσχετα αν υπάρχει αλληλοεπικάλυψη των δυσκολιών , η σοβαρότητα και ο βαθμός των δυσκολιών αυτών ποικίλουν ευρέως.
¶λλες κοινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με δυσπραξία
είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, τα προβλήματα με την νοητική υγεία και ακόμη τα συναισθηματικά και τα προβλήματα συμπεριφοράς.
Η αδυναμία στην κατανόηση, στην επεξεργασία πληροφοριών και την ακουστική κατανόηση μπορούν να συμβάλουν επιπλέον στις δυσκολίες που βιώνει ένα άτομο με δυσπραξία.
Ποιες στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο με Δυσπραξία;
Δεν υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσπραξίας, αλλά η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει το άτομο να συναλλάσεται με τις δυσκολίες του. Ανάλογα βέβαια με την σοβαρότητα του προβλήματος, η συνεργασία με ειδικούς του λόγου και φυσιοθεραπευτές μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου, ώστε να λειτουργεί με επιτυχία.
Αρχίζοντας σε μια νεαρή ηλικία, είναι ζωτικής σημασίας το ότι οι γονείς είναι υπομονετικοί με τα παιδιά τους και τα ενθαρρύνουν. Είναι πολύ απογοητευτικό να έχεις δυσκολία στην επικοινωνία ή στην μετακίνηση. Ένας γονέας μπορεί να απαλύνει αυτή την απογοήτευση προσφέροντας βοήθεια και υποστήριξη στο ξεπέρασμα των δυσκολιών.
Όλα τα άτομα με δυσπραξία χρειάζονται βοήθεια και εξάσκηση σε απλά έργα και ωφελούνται από την μέθοδο «βήμα- βήμα» (step-by-step) προχωρώντας σε περισσότερο περίπλοκα έργα.
Προτρέποντας σε εύκολες φυσικές δραστηριότητες οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της συνεργασίας είναι δυνατό να αυξηθεί η αυτοπεποίθηση. Ακόμη είναι σημαντικό, το άτομο να ενθαρρύνεται, προς την κατεύθυνση της δημιουργίας φιλικών σχέσεων ώστε να διευρυνθεί η εμπειρία του και να κατανοεί τις κοινωνικές σχέσεις.
